Mình đã từng nghĩ người liệt nửa người do bị tai biến mạch máu não sẽ tàn phế suốt đời cho đến khi học khoa đột quỵ.
Đột quỵ não người ta chia ra làm nhồi máu (nghĩa là mạch máu bị tắc, máu không đến nuôi não được) và chảy máu (nghĩa là mạch máu nó bị vỡ ra) nhưng tỉ lệ nhồi máu chiếm 82-92%, ý là 10 người đột quỵ thì có 8,9 người bị nhồi máu (hay mạch máu bị tắc lại). Ở dạng này người ta sẽ đánh giá, cố gắng để làm máu lưu thông trở lại có thể là dùng thuốc làm tan cục máu đông đó đi, hoặc dùng dụng cụ đưa vào mạch máu lấy cục máu đông đó ra. Nhưng thời gian tối đa cho phép tính từ khi bị đột quỵ đến lúc thực hiện đối với 2 phương pháp lần lượt là 4.5h và 6h. Mình đã từng chứng kiến bệnh nhân hôm trước liệt nửa người, do được dùng thuốc mà hôm sau họ đã có thể đi lại được!
Vậy làm thế nào để phát hiện đột quỵ? Phát hiện rồi thì phải có thái độ như nào?
Nhận biết đột quỵ có thể là rất đơn giản, thấy đột nhiên liệt nửa người thì nghĩ tới đột quỵ. Nhưng chỉ vậy thôi là chưa đủ, mình đã từng gặp bệnh nhân đã đột quỵ 1 lần rồi, nhưng lần sau bị tiếp vẫn không phát hiện ra. Để phát hiện chúng ta dùng dấu hiệu B.E.F.A.S.T (ở ảnh sau).
Chúng ta làm như sau:
1. Nói chuyện với người mà ta nghi là đột quỵ như sau: (F.S)
“Ông ơi ông có biết cháu là ai không? Ông thấy thế nào? Ông tên gì ông nhớ không? Ông nhe răng cho cháu xem nào?
Bằng cách này chúng ta có thể đánh giá khả năng nói, có thể thấy miệng méo về một bên.
2. Hỏi xem có bị yếu, tê bì bên nào không, có thể hỏi bằng cách bảo nâng tay, hoặc chân lên (A)
“Ông nâng chân/tay lên cho cháu xem nào?”, “Ông có tê tay, tê chân không”
3. Ghi nhớ thời gian lúc người thân bắt đầu bị để nói với bác sĩ.
(Nên lấy đồng hồ ra xem chính xác thời gian)
Có bệnh nhân chỉ tê nửa người, sau nửa ngày thì liệt luôn nửa người, đến viện, đã quá thời gian vàng của 2 phương pháp kia
Khi phát hiện được là có đột quỵ, việc chúng ta phải làm ngay và luôn đó là đưa người bệnh đến cơ sở y tế có khoa đột quỵ, theo mình thấy thì mấy tỉnh miền núi như quê mình, ít nhất là phải đưa ngay đến bệnh viện tỉnh! Trong đột quỵ người ta nói “thời gian là não”, chần chừ giây phút nào, là mất đi cơ hội của người thân chúng ta ngay lúc đấy!
Tóm lại:
Nếu có người thân bị đột quỵ, ngay lập tức đưa đến bệnh viện (tuyến tỉnh). Xin nhắc lại là ngay lập tức!
*Lưu ý cho vận chuyển người bệnh xuất huyết tiêu hóa, nhồi máu cơ tim: Người nhà xin hãy BẤT ĐỘNG người thân của mình ạ! Mình thấy có nhiều người nôn máu sau đó đi cùng người thân đến bệnh viện, có lẽ là do không biết nên vẫn đi lại như bình thường đến cửa khoa cấp cứu thì mặt tái mét, xỉu luôn. Nhồi máu cơ tim cũng vậy, ví dụ đưa người bệnh ta ô tô, taxi thì phải bế, bảo người đó hãy thả lỏng, không được dùng sức!
