Sinh vật ngoại lai là danh từ chung ám chỉ các loài, phân loài hay đơn vị phân loại thấp hơn được đưa ra khỏi vùng phân bố tự nhiên trong quá khứ hoặc hiện tại của chúng, kể cả các bộ phận bất kỳ của sinh vật như: các giao tử, hạt thực vật, trứng động vật hay chồi mầm của những loài này có thể sống sót và sau đó sinh sản được. Về cơ bản mà nói, một sinh vật có thể trở thành sinh vật ngoại lai thông qua rất nhiều cách khác nhau, đó có thể là do hoạt động trao đổi, buôn bán một cách hợp pháp của con người hay do buôn lậu, v.v
Hầu hết các sinh vật ngoại lai đều gây hại cho sinh vật bản địa vì cơ bản mà nói, tại môi trường mới này, chúng không hề có thiên địch để cản trở sự sinh sôi nảy nở của bản thân dẫn đến bùng nổ về số lượng, chúng bắt đầu giao phối, cạnh tranh thức ăn với sinh vật bản địa và tàn phá hệ sinh thái nơi đây. Các kết quả nghiên cứu cho thấy các sinh vật ngoại lai xâm hại đã làm tuyệt chủng 39% số loài xuất hiện trên bề mặt trái đất kể từ năm 1600 và phá hủy mất 36% các hệ sinh thái. Theo báo cáo của hai nhà sinh vật học Moyle và Leidy, gần 20% loài cá nước ngọt hoang dã trên thế giới đã tuyệt chủng hoặc trên bờ vực tuyệt chủng.
Đối với nước ta, có khoảng 94 loài sinh vật ngoại lai xâm hại, điển hình nhất chính là Rùa Tai Đỏ – có nguồn gốc từ Bắc Mỹ, và được du nhập sang nước ta từ năm 1997 với mục đích làm cảnh. Nhưng do hoạt động phóng sinh của người dân, chúng được thả xuống Hồ Gươm và gây nguy hại đến giống Rùa Vàng của nước ta cùng với hệ sinh thái trong hồ, do đó việc trao đổi hay mua bán giống rùa ngoại lai này đã bị cấm. Hay việc nhập khẩu cây Cỏ Lăn ở Úc với mục đích cho gia súc ăn, thế nhưng chúng lại chê loại cỏ mới này, nên các nông dân mới vứt bỏ ra ngoài tự nhiên, dẫn đến hậu quả là chúng phát triển mạnh mẽ ở nơi đây và tràn ngập khắp khu vực rộng lớn của đồng bằng và gây cản trở giao thông.
Tuy nhiên, không phải loài sinh vật ngoại lai nào cũng gây hại, một số ít lại có giá trị kinh tế rất cao. Điển hình có thể nói như giống Tôm Thẻ Chân Trắng, được nước ta nhập từ Nam Mỹ, cùng với các đối tượng thủy sản ngoại lai khác như cá tầm, cá diêu hồng, cá mú, cá bớp…vẫn tiếp tục được nhân rộng diện tích nuôi tại Việt Nam và mang lại giá trị kinh tế rất cao. Đồng thời cũng góp phần làm đa dạng sinh học ở nước ta.
Nhìn chung, không phải bất kì loài ngoại lai nào cũng gây hại cho sinh vật bản địa, nhưng hầu hết là thế. Do vậy, nếu chúng ta có du lịch sang các khu vực khác thì phải tránh việc mang hạt giống, trứng ở khu vực ấy về nước. Nhằm tránh sự cố đáng tiếc xảy ra.
