Gọi là đá mà không phải đá, hổ phách là một trong những khoáng vật đặc biệt, không chỉ bởi nguồn gốc hình thành, mà còn bởi vẻ đẹp hấp dẫn cùng những tác dụng hữu ích về mặt sức khỏe và tâm linh.
Bài viết này sẽ giúp các bạn hiểu Hổ phách là gì, nguồn gốc hình thành hổ phách, tác dụng của đá hổ phách, bảo quản hổ phách, và đặc biệt là cách phân biệt hổ phách thật giả.
HỔ PHÁCH LÀ GÌ?
Theo thần thoại Hy Lạp, khi Phaethon, con trai của thần mặt trời Helios bị giết, những người chị của Phaethon vì quá đau buồn mà khóc cho tới chết. Họ hóa thành những cây dương, và nước mắt của họ rơi xuống biến thành hổ phách.
Hổ phách (Amber) thực chất chính là nhựa hóa thạch của các loài thực vật (Chủ yếu là thông). Loại hổ phách quý giá nhất là hổ phách sinh ra từ nhựa thông cổ đại hiện tại đã tuyệt chủng (Thường xuất hiện ở vùng Baltic, Dominica và một số nước khác như Ukraine, Myanmar, Lebanon, đảo Sicile…). Nhựa thông cổ đại có mùi rất thơm nên thường thu hút côn trùng đến, vô tình cuốn luôn các con côn trùng này vào bên trong, khiến chúng không thể thoát ra được. Do vậy bên trong khối hổ phách thường có lưu giữ xác của các loại côn trùng cổ đại. Hổ phách vùng Baltic cổ hơn, nhưng hổ phách Dominica lại nhiều xác côn trùng hơn do nhựa của những cây ở đây có mùi thơm nhiều hơn. Tuy nhiên loại hổ phách này hiện nay đã gần như không còn.
Có rất nhiều loại cây có thể sinh ra nhựa. Nhựa cây là chất hữu cơ rất dễ bị phá hủy trong tự nhiên. Do vậy để có thể tồn tại được đến ngày nay, nhựa cây đó phải có khả năng chống chịu sự phân hủy từ các quá trình vật lý và sinh học trong tự nhiên. Sự tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời, mưa, nhiệt độ khắc nghiệt đều có xu hướng làm tan rã nhựa cây. Quá trình này còn được hỗ trợ bởi những vi sinh vật như vi khuẩn và nấm. Nếu vượt qua được tất cả những điều đó thì nhựa cây thông thường sẽ biến thành hổ phách quý giá.
Do hổ phách cổ đại hiếm như vậy, để đáp ứng nhu cầu cao của thị trường, hiện tại con người đã sản xuất được hổ phách từ những cây thông đang sinh trưởng, giúp tạo ra các sản phẩm với sản lượng lớn, chất lượng đẹp, nhiều mẫu mã độc đáo với giá thành rẻ hơn trước rất nhiều.
TÁC DỤNG CỦA HỔ PHÁCH
Về mặt sức khỏe, hổ phách có tác dụng chữa bệnh nhờ sự có mặt của Acid Succinite hóa thạch trong lòng đá. Acid này đã được chứng minh có tác dụng như một loại kháng sinh tự nhiên. Hổ phách đặc biệt tốt cho các bé đang mọc răng. Một chiếc vòng hổ phách sẽ giúp giảm đau, bé đỡ quấy khóc. Ngoài ra Hỗ phách còn giúp hỗ trợ miễn dịch, điều hòa khí huyết, giảm stress, đặc biệt tốt cho Tim mạch và hệ tiêu hóa, thúc đẩy quá trình mọc răng nhanh hơn và dễ dàng hơn.
Hổ phách xuất xứ từ vùng Baltic (Đông Âu) luôn có giá trị nhất thế giới, do có nồng độ Acid Succinite cao (Chiếm từ 3-8%). Thông thường hổ phách càng có màu ngà đục thì hàm lượng Acid này càng cao, dẫn tới tác dụng tốt hơn. Nhưng hổ phách càng trong lại càng có tính thẩm mỹ. Tùy nhu cầu mà bạn lựa chọn loại hổ phách trong hay đục cho phù hợp.
Về mặt trang sức, hổ phách là loại đá trang sức được yêu thích bởi màu sắc long lanh rực rỡ. Ngay từ thời kỳ đồ đá, hổ phách màu đỏ, cam, vàng rất bắt mắt đã được sử dụng như những món đồ trang trí. Trong lòng hổ phách thường có lẫn các loại lá, hoa, vỏ hạt … của các loài thực vật, tạo nên những hình thù lạ mắt. Nhưng đặc biệt hơn là những viên hổ phách cuốn trong lòng nó xác của các loài côn trùng, đó có thể coi như những bằng chứng sống về thế giới cổ đại. Loại này có giá trị cực cao không chỉ về mặt trang sức, mà còn là giá trị sưu tầm. Ít ai chơi đá mà lại không mong muốn được sở hữu một viên hổ phách thứ thiệt có chứa các côn trùng mắc kẹt trong đó.
Thêm nữa, hổ phách rất mềm, lại giòn, nên cực kỳ khó chế tác (khoan, đánh bóng). Điều này càng khiến những tác phẩm đẹp làm từ hổ phách trở nên khan hiếm và đắt đỏ hơn.
Hổ phách cũng được sử dụng trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ, nước hoa, Đông Y. Hổ phách có vị ngọt, tính bình nên có tác dụng an thần, lợi tiểu, tán huyết …
Hổ phách hợp với những người mệnh Hỏa hoặc Thổ.
Hổ phách là biểu tượng của chòm sao Sư Tử, Bảo Bình trong cung hoàng đạo.
PHÂN LOẠI HỔ PHÁCH
Hiện nay hổ phách có thể nói là đá có nhiều loại “thập cẩm” trên thị trường nhất. Với một người bình thường sẽ khá khó để phân biệt và tìm được hổ phách chất lượng. Dưới đây là một số kinh nghiệm các bạn nên biết khi chọn lựa hổ phách.
Trước hết cần biết hổ phách gồm những loại nào:
– HỔ PHÁCH TỰ NHIÊN HOÀN TOÀN, từ nhựa thông cổ đại, không xử lý: Loại này khá khó kiếm, màu sắc đa số không thực sự bắt mắt (Thường có màu nâu đỏ tối, có các đường nứt bên trong do quá trình khô đi tự nhiên của hổ phách). Chỉ một số ít có màu tươi.
– HỔ PHÁCH TỰ NHIÊN từ nhựa thông cổ đại, ĐÃ XỬ LÝ: Loại này hay gặp hơn. Thường có màu sắc tươi tắn rất bắt mắt, do đã được xử lý tăng vẻ đẹp, giá trị thương mại cao hơn. Hầu hết hổ phách tự nhiên chế tác trang sức trên thị trường đều thuộc loại này. Xử lý có thể bao gồm nung nhiệt, ép dưới áp suất cao để cải thiện màu sắc, tăng độ trong, ghép các mảnh hổ phách nhỏ thành mảnh liền, loại bỏ khe nứt …
– HỔ PHÁCH NON (COPAL): Copal là tên gọi chung cho các loại nhựa cây nằm trong giai đoạn trung gian giữa nhựa và hổ phách. Copal có tuổi nhỏ hơn Hổ phách cổ đại, thường có màu nhạt hơn hổ phách và phổ biến hơn.
– HỔ PHÁCH “NHÂN TẠO”: Là loại hổ phách được chế tác từ nhựa thông hiện tại, với rất nhiều màu sắc khác nhau, thậm chí chứa bên trong rất nhiều loại côn trùng, sinh vật đủ loại. Đây là loại hổ phách phổ biến nhất trên thị trường bởi giá thành rẻ, mẫu mã đẹp, dễ kiếm.
– HỔ PHÁCH GIẢ: Có thể là nhựa, mica màu làm giả hổ phách
Hổ phách cổ đại có giá trị cao hơn hẳn các loại còn lại.
CÁCH NHẬN BIẾT HỔ PHÁCH THẬT GIẢ
Dưới đây là một số cách để nhận biết hổ phách cổ đại xịn:
– THỬ TÍNH NỔI: Hổ phách xịn và Copal sẽ chìm trong nước tinh khiết, nhưng lại nổi trong dung dịch nước muối bão hòa, các loại còn lại có xu hướng chìm trong nước muối bão hòa. Đây là cách thử đơn giản, dễ thực hiện nhất và có độ chính xác cao. Nếu có thêm chút kinh nghiệm, bạn có thể thử với dung dịch nước muối chưa bão hòa để phân biệt Hổ phách cổ đại với Copal. Copal nhẹ hơn nên “dễ nổi” hơn.
– THỬ VỚI DUNG MÔI: Cách này cũng dễ thực hiện. Hổ phách xịn sẽ không bị dung môi Axeton (dung dịch tẩy sơn móng tay) làm dính ướt. Các loại còn lại đều dính ướt với Axeton. Cụ thể: Nhỏ vài giọt Axeton lên bề mặt miếng hổ phách muốn thử và đợi tầm 1 phút. Sau đó dùng ngón tay ấn mạnh lên bề mặt. Nếu hổ phách cổ đại xịn sẽ không để lại dấu vân tay. Còn các loại khác nhìn chung đều in hằn dấu vân tay. Cách này hiệu quả để phân biệt hổ phách cổ đại với Copal.
– THỬ NHIỆT: Khi đốt, hổ phách xịn sẽ tỏa ra mùi thơm rất dễ chịu. Copal thì có mùi ngọt. Hổ phách hiện tại ko có mùi thơm. Còn nếu là nhựa thì sẽ có mùi hắc và khói rất khó chịu.
– TÍNH NỨT VỠ: Hổ phách xịn khá dễ nứt vỡ. Khi dí sát 1 cây kim được nung nóng vào hổ phách thật có khả năng làm bề mặt quanh chỗ tiếp xúc bị nứt. Còn nếu là nhựa thì sẽ không để lại vết nứt.
– QUANG PHỔ IR: Hổ phách xịn có phân khúc quang phổ IR đặc trưng. Tuy nhiên cách này chỉ áp dụng được ở các phòng giám định với máy móc phù hợp.
– THỬ TĨNH ĐIỆN: Khi cọ xát thật mạnh hổ phách trong lòng bàn tay, hổ phách xịn sẽ nóng dần lên và có khả năng tích điện, có thể làm dựng đứng lông tay khi dí sát.
– KIỂM TRA BAO THỂ: Xác các côn trùng trong lòng hổ phách xịn trông rất tự nhiên, giống như bị cuốn vào trong lòng hổ phách. Còn nếu các loại côn trùng nằm ngay ngắn bên trong lòng khối hổ phách thì chắc chắn đó là loại hổ phách nhân tạo hiện tại, xác côn trùng do con người đưa vào.
– GIÁ THÀNH: Các loại hổ phách có kích thước lớn mà giá thành lại quá rẻ thì khả năng cao đó không phải hổ phách cổ đại.
– KIỂM ĐỊNH: Nếu quá khó để tự phân biệt, bạn nên mang tới trung tâm giám định để xác định chính xác. Phiếu sẽ ghi rõ hổ phách tự nhiên hoàn toàn, có xử lý, hay vật liệu giả hổ phách. Một số trung tâm có thể ghi cả thông tin về niên đại hổ phách trên phiếu, căn cứ trên so sánh tương đối bao thể sinh vật trong lòng đá thuộc kỷ nào, từ đó suy ra tuổi hổ phách. Dữ liệu này chủ yếu mang tính tham khảo. Hiện mình chưa thấy tài liệu nào kết luận hổ phách cổ hơn thì sẽ “tốt” hơn.
BẢO QUẢN HỔ PHÁCH
Vì bản chất hổ phách là từ nhựa cây, do vậy hổ phách không chịu được nhiệt độ quá cao. Tuyệt đối tránh để hổ phách tiếp xúc với nguồn nhiệt mạnh như nồi hơi, bếp lò, lửa đèn khò … sẽ làm hổ phách bị nung chảy.
Hổ phách khá nhẹ, vì vậy khó bị vỡ. Tuy nhiên hổ phách rất mềm, do vậy cần tránh cọ xát có thể làm xước đá. Khi không sử dụng nên cất trong hộp riêng để tránh bị xước.
KẾT
Với những kiến thức trên, hy vọng bạn nào không ngại đọc tới tận dòng này, sẽ có đủ kiến thức để tìm cho mình một món đồ thật ưng ý từ hổ phách. Đừng ngại đặt bất cứ câu hỏi nào nếu bạn còn thắc mắc chưa hiểu, mình sẽ cố gắng giải đáp nhé.