Trận chiến Keresztes 1596 (kỳ 1): Jafer Pasha và cố gắng đột kích bất thành lên kẻ thù.
…Khi xác định được một cách chính xác những mưu tính của kẻ thù; Hadim Jafer Pasha – một trong những vezir chủ chốt nhất và cũng là một hoạn quan – đã được phái đi với một đội quân mà ông ta được toàn quyền lựa chọn nhằm tiến hành một cuộc đột kích bất ngờ để ngăn chặn bước tiến của kẻ thù. Khi rời khỏi doanh trại, Pasha bắt đầu cử tiếp các thám mã đi dò xét trước sức mạnh của kẻ thù, và nhanh chóng được cảnh báo rằng họ sẽ phải đối mặt với một số lượng kẻ thù đông đảo không thể đếm nổi. Trước tình thế này, Jafer Pasha vội cử người tới tấu trình với Padishah rằng nếu đối mặt với một đội quân khổng lồ như vậy thì lực lượng nhỏ bé mà ông đang chỉ huy sẽ chỉ có một kết cục ô nhục là thất bại. Tuy nhiên, ông cũng tuyên bố mình không hề quan tâm đến sinh mạng của bản thân, và sẵn sàng hy sinh nếu cần thiết vì Hồi giáo; do đó ông sẽ tiếp tục tiến lên phía trước. Lời tấu trình của ông đã dấy lên một cuộc tranh cãi truyền thống giữa các đại thần và rồi tất cả đều gạt bỏ lời cảnh báo của ông, cho rằng đó chỉ là cái cớ bao biện cho sự sự hèn nhát và đề xuất cử beylerbeyi Rumelia và đạo quân tỉnh này đi tiếp ứng cho Jafer. Cảm thấy bị xúc phạm vì điều này, Jafer cố gắng đối mặt với kẻ thù bằng tất cả lực lượng mà mình có. Sau khi tự trang bị vũ khí cho mình, Pasha chia pháo binh làm hai đội và chuyển các binh lính ra khỏi vùng đất bùn lầy lội, triển khai họ tới một địa điểm an toàn mà kẻ thù vẫn chưa thể phát hiện được.
Tuy nhiên không lâu sau khi quân ta được triển khai một cách sẵn sàng, kẻ thù đã tràn ngập ken cứng vùng đồng bằng Mehaj như bóng của các ngọn núi. Jafer Pasha, một chiến binh vùng biên điển hình, đã chiếm lĩnh được một địa điểm triển khai quân ưu việt mà từ đó có thể quan sát được trại của đối phương, cũng như một cửa biển rộng đằng xa – nơi có những cơn sóng dữ dội đập vào bờ biển. Mặc dù chỉ có ba ngàn quân, nhưng Pasha vẫn quyết tâm đối đầu với các đội tiên phong của địch. Binh lính đã noi gương ông và đánh bật những đợt tiến công đầu tiên của lũ ngoại đạo. Nhưng cuộc chiến dần trở lên khốc liệt với những người ngoan đạo. Jafer Pasha tiếp tục chiến đấu trong tuyệt vọng, khi mà gần như bùn và nước đã ngập đến ngực ông, khi mà phần lớn những binh lính của ông đều đã tử trận hoặc bỏ chạy khỏi chiến trường, khi mà ông gần như bị bắt làm tù binh: đó là một dịp hiếm hoi để người đàn ông này chứng tỏ sự táo bạo và anh dũng của mình trong cuộc chiến không cân sức.
Một số agha đã phải chạy tới chỗ ông, quỳ xuống van xin ông hãy rút quân. “Không có gì là dũng cảm” Họ nói: “khi mà một ít người buộc lòng phải chống lại một lực lượng mạnh hơn họ nhiều lần; điều đó không cần thiết, không thể tự hủy hoại chính mình chỉ vì để thoát khỏi sự nhơ nhuốc kẻ thù, nhất là khi chỉ có một số ít người có thể chiến đấu.” Các phó tướng tiếp tục van xin: “Trong khi đó, hãy rút quân lại về doanh trại, đừng để trận chiến này hủy hoại đội quân này mà không một ai có thể chịu được trách nhiệm. Sự hy sinh một cách vô ích này sẽ không mang lại bất cứ lợi ích chung nào.” Hiển nhiên, Pasha bỏ mặc lời cầu xin của họ cho đến khi đêm xuống. Phải tới buổi đêm, viên thủ lĩnh can đảm này mới chấp nhận lời khuyên và cầu xin của họ. Một kẻ tên là Ahmed, nhân lúc trời tối, đã cưỡi ngựa chạy thẳng đến trước cổng Argia báo động. Toàn bộ quân trang đã rơi vào tay kẻ thù. Khoảng ba bốn chục người đã chết, và nếu không có màn đêm, chắc chắc không một người nào có thể sống trước sự tấn công của những kẻ buộc mình trong khung sắt. Cuộc rút quân được tiến hành một cách kỳ diệu và nhanh chóng, một cuộc hành trình xuyên màn đêm thay cho một cuộc hành quân kéo dài mất ba ngày.
Khi Padishah nhận được tin tức về thảm họa này – mà lúc này đã lan rộng khắp nơi, Người trở lên vô cùng tức giận và phật ý. Jafer đã bị thất sủng, bị khiển trách vì hành động mạo hiểm của mình – vốn đáng lẽ chỉ nên được tiến hành trong ban đêm, cuối cùng bị tước bỏ toàn bộ chức tước và tài sản. Vị trí của ông sau đó được thay thế bởi Muhammad Pasha, con trai của Sinan Pasha.
Buổi sáng sau thảm họa đó, Vizer i-Azam, Şeyḫülislām cũng như toàn bộ triều thần đều được triệu tập tới lều của Padishah, để bàn xem có nên đối đầu với kẻ thù trên chiến trường không. Gần như mọi đại thần đứng tuổi đều phản đối việc đối diện với đối phương, ngoại trừ Hoca Sadeddin Efendi – Şeyḫülislām. Ông đứng dậy và đọc một bài diễn văn hào hùng: “Không có gì phải nghi ngờ cả, chiến đấu là điều đúng đắn,” ông tiếp tục, “hãy cho kẻ thù của đức tin trận chiến mà chúng muốn, chứ không phải để cho chúng làm ô nhục chúng ta khi chúng vượt qua chúng ta mà không gặp bất cứ khó khăn nào. Nếu chúng biết được rằng chúng ta không sẵn sàng đối diện với chúng hoặc chúng ta đang tính lùi bước, chắc chắc kẻ thù sẽ tấn công chúng ta. Hãy để chúng nghĩ thế, giống như lừa một con chim vào trong lồng. Quan trọng hơn,” ông nhấn mạnh, “Không bao giờ có chuyện một Padishah lại bỏ chạy khi đối mặt với nguy hiểm!” Ngay cả khi mọi thành viên đã tập hợp đầy đủ trong lều của Padishah, ông vẫn tiếp tục công việc của mình và bổ sung thêm: “Tình hình trong pháo đài cũng sẽ không thuận lợi chút nào nếu chúng ta dồn vào đó và chiến đấu trong một không gian hẹp. Nếu kẻ thù mang được pháo lên các ngọn đồi xung quanh và triển khai thành công, sẽ rất khó khăn cho chúng ta nếu muốn chống lại sự tấn công của chúng. Vùng đồng bằng nơi kẻ thù đóng quân cung cấp một không gian rộng lớn thích hợp cho chúng ta trổ tài: đó là nơi chúng ta sẽ đến và chiến đấu. Đây là điều duy nhất mà chúng ta nên làm. Chúng ta phải tấn công chúng chứ không phải để chúng tấn công chúng ta.” Bài diễn văn đầy hào hùng này đã gây ấn tượng mạnh đến lòng nhiệt huyết và con tim của Padishah, đánh thức lòng dũng cảm bẩm sinh mà Nguời được thừa kế từ tổ tiên.
Một số đại thần đề xuất nên cử Hasan Pasha, beylerbeyi của Rumelia, chỉ huy cuộc tấn công tiếp theo. Điều này đã bị phản đối bởi phần còn lại của triều đình. Họ cho rằng chỉ huy trận đánh nên được trao cho một người có khả năng chiến lược – đây là điều tối cần thiết, và hy vọng rằng Padishah nên là người nắm toàn quyền chỉ huy. Đề xuất này đã được Người chấp thuận, và cuộc tranh luận đã kết thúc. Reis Efendi sau đó đã gửi tin báo cho Fatih Giray, anh trai của Hãn Tatar vùng Crimea, lệnh cho ông ta phải để mắt với mọi hoạt động và bước đi của kẻ thù.
Sau khi buổi triệu tập kết thúc, Vizer i-Azam Ibrahim Pasha đã vào Agria và kiểm tra công tác chuẩn bị phòng ngự của pháo đài. Yusuf Sinan Pasha và Lala Muhammad Pasha, beylerbeyi của Anatolia cùng với đạo quân Anatolia được giao nhiệm vụ bảo vệ Agria. Đến chiều tối, ông quay lại lều của Padishah và tâu rằng, nếu quân đội Anatolia là những người phòng ngự Agria, thì khi Người tiến lên đối mặt với kẻ thù trên chiến trường, Người sẽ thiếu đi một sự bảo vệ quan trọng bên sườn. “Điều này là một quyết định nguy hiểm,” Şeyḫülislām nói, “Nếu kẻ thù cố gắng đánh chiếm Agria, chắc chắn quân đồn trú có thể cầm cự cho đến khi lực lượng tiếp viện đến được nơi. Nhưng một khi họ đồn trú trong pháo đài, thì họ sẽ không thể giúp đỡ gì được trận chiến. Do đó, quân đội Anatolia nên được bố trí làm cánh phải của chúng ta, theo đúng truyền thống cổ xưa.” Vì vậy, tin tức lần nữa được chuyển đến cho Lala Muhammad Pasha, lệnh cho ông này phải cũng như binh lính dưới quyền phải sẵn sàng chiến đấu.
Sau khi ban bố các mệnh lệnh liên quan đến việc tu sửa lại hệ thống phòng ngự của pháo đài cũng như chỉ định những đơn vị phòng ngự và sắp xếp chỗ ở cho binh lính bị thương, còn lại phần lớn những người nhiệt thành với đức tin chính thống đã sẵn sàng cho trận chiến.
Nguồn: “Tārīḫ-i Na’īmā” của Mustafa Naima (1655-1716)
———
Cre: Bài cũ của Tùng Anh, Hội những người thích tìm hiểu lịch sử, mới đào lên.
