Yule Goat – chuyện về con dê Giáng sinh

Trước khi có câu chuyện về Thánh Nicholas – ông già Noel cưỡi tuần lộc và chui ống khói thì câu chuyện về một con dê đem quà đến tặng mọi người vào dịp cuối năm đã tồn tại cách đó cả ngàn năm ở các nước Bắc Âu.

Con dê được lấy tên gọi là Yule – khoảng thời gian lễ hội mùa đông lớn nhất của người Bắc Âu.

Theo truyền thuyết, dê Yule (hay còn có tên là dê Julbock) được miêu tả là con dê thần có khả năng bay trên không trung. Những ngày cuối năm, nó thường chở theo một túi quà và đem tặng cho mỗi gia đình mà nó gõ cửa. Trải qua thời gian, có lẽ để tăng thêm mức độ hợp lý của truyền thuyết, người ta không để cho dê Yule tự đi tặng quà nữa mà cải biên đi rằng một vị thần lùn Nisse (một loại tiểu thần trong thần thoại Bắc Âu), cưỡi dê Yule đi tặng quà.

Theo nhiều nghiên cứu, dê Yule được cho là có liên quan đến thần sấm Thor. Có lẽ nó được lấy cảm hứng từ hai con dê thần Tanngrisnir và Tanngnjóstr – hai con vật kéo cỗ xe của Thor trên bầu trời. Mỗi khi đói bụng, thần Thor cũng có thể xẻ thịt hai con dê ra để làm thức ăn. Sau khi no bụng, chỉ cần giữ nguyên lại bộ xương và da của chúng, thần Thor sẽ dùng phép hồi sinh cả hai lại nguyên vẹn như chưa từng bị giết thịt. (những truyền thuyết về kiểu nguồn thức ăn không bao giờ hết như hai con dê của thần Thor, con lợn Sæhrímnir ở Vahalla hay chuyện niêu cơm của Thạch Sanh… có lẽ xuất phát từ mong muốn của người xưa trong một cuộc sống vất vả và luôn có nguy cơ đối mặt với cái đói).

Quay trở lại câu chuyện về con dê Giáng sinh. Truyền thống tôn vinh loài dê vào dịp cuối năm thời đó ngay lập tức bị giáo hội Kitô giáo coi là ngoại giáo và tà đạo. Vào thế kỷ 17, nhà thờ đã tuyên bố Julbock là sinh vật đại diện cho quỷ dữ và bắt đầu truyền bá những câu chuyện về việc con dê này quấy phá các gia đình vào dịp cuối năm. Dần dà, những truyền thuyết Giáng sinh khác, như ông già noel và những con tuần lộc trở nên phổ biến hơn, thậm chí lan ra cả thế giới. Tuy vậy, ở các nước Bắc Âu, cho đến ngày nay, người ta vẫn giữ những truyền thuyết tốt đẹp về chú dê Yule. Những đồ trang trí hình con dê được làm bằng rơm và lụa đỏ vẫn là một trong những đồ trang trí cây thông phổ biển. 

Đặc biệt, ở thị trấn Galve – Thụy Điển vẫn có truyền thống trưng bày một hình nộm dê Yule khổng lồ bằng rơm ở quảng trường trong dịp Giáng sinh. Truyền thống này bắt đầu từ mùa Giáng sinh năm 1966 với một bức tượng dê cao hơn 4m. Tuy nhiên, vì một lý do nào đó, hoặc do những kẻ cố tình phá hoại mà hình nộm chú dê luôn bị đốt cháy trước ngày Giáng sinh mặc cho cảnh sát và chính quyền đã tìm mọi cách bảo vệ. Trong suốt mấy chục năm, chỉ có 14 lần dê Yule được bảo toàn nguyên vẹn qua mùa lễ hội. Thậm chí ngày nay người ta còn đặt những kèo cá cược để xem Giáng sinh năm nay con dê ở Galve có bị đốt hay không.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *