THE DOORWAY EFFECT, hay còn hay được gọi bằng cái tên THE LOCATION UPDATING EFFECT – HIỆU ỨNG CẬP NHẬT VỊ TRÍ trong tâm lý học. Thuật ngữ này miêu tả một hiện tượng tâm lý khi mà một người đi qua một cánh cửa và bỗng nhiên họ hoàn toàn không thể nhớ việc mình định làm, hay những gì mình đang nghĩ.
Khi bạn đang di chuyển trong phạm vi tiệm bún đậu mắm tôm, đồng thời cần phải nhớ một điều gì đó, xác suất cao là bạn sẽ thành công. Nhưng khi bạn phải rời tiệm bún đậu mắm tôm và bước qua cánh cửa của tiệm trà sữa kế bên, the doorway effect có thể sẽ xuất hiện và khiến bạn quên những điều cần nhớ.
Tuy từ “cánh cửa” có trong tên của hiện tượng này, nhưng có phải mọi tội lỗi đều nên quy hết lên cánh cửa không?
Thật ra, “cánh cửa” ở đây nên được hiểu rộng ra là một giới hạn. Khi bạn di chuyển từ phòng này sang phòng khác, cánh cửa là nơi một căn phòng mới bắt đầu, vì thế cánh cửa là một giới hạn giữa 2 căn phòng (2 môi trường khác nhau).
Khi bạn di chuyển qua một căn phòng khác, bạn đang đổi qua một môi trường khác biệt hoàn toàn, và đôi lúc sự thay đổi này diễn ra khá bất ngờ. Điều này đã khiến bộ não của bạn cần phải tiếp nhận và xử lý một luồng thông tin hoàn toàn mới. Để phản ứng, bộ não sẽ phải quên bớt những thứ đang lưu trữ trong bộ nhớ, hoặc thậm chí reset hoàn toàn, để chừa chỗ tiếp nhận xử lý luồng thông tin trong môi trường mới này. Những gì cần nhớ về môi trường cũ, bao gồm cả việc bạn “định qua phòng khác để làm gì đó”, sẽ bị lược bỏ và thay thế bởi thông tin trong môi trường mới. Đây chính là cơ chế của the doorway effect.
Có thể hiểu hiện tượng “mất trí nhớ ngắn hạn” này là do bộ não của bạn đã bị quá tải, và nó đã chọn phương án “quay đầu là bờ”. Khi càng có nhiều thứ cần giải quyết và ghi nhớ trong đầu cùng một lúc, cộng thêm với những thay đổi bất ngờ ngoài môi trường, the doorway effect sẽ dễ xảy ra hơn.
Nguồn: ExerPsych.