Nói về Napoleon I – Phần 10: Chiến dịch Italia lần 1 (1796-1797)

Tướng József Alvinczi bắt đầu cuộc giải vây lần thứ ba vào đầu tháng 11. Alvinczi và Quosdanovich dẫn đầu một lực lượng 28,000 quân của quân đoàn Friaul từ sông Piave hướng về phía tây. Trong khi đó, quân của Davidovich được tiếp viện lên đến 19,000 quân. Napoleon lập kế hoạch kiềm chân người Áo bằng cách triển khai 10,500 quân do Vaubois chỉ huy gần Trento và Masséna với 9,500 quân triển khai tại Bassano. Augereau trấn thủ Veronavới 8,500 quân, Kilmaine vây hãm Mantua với khoảng 10,000 quân, và có khoảng 5,000 quân dự bị nữa.

Napoleon đã đánh giá sai kích thước quân của Davidovich một cách tệ hại. Để chặn lại đợt tiến công từ phía bắc, Napoleon đã triển khai một sư đoàn 10,500 quân do trung tướng Vaubois chỉ huy. Davidovich tiến công bắt đầu một chuỗi các cuộc đụng độ từ ngày 27/10. Đến ngày 02/11, quân Pháp tấn công người Áo tại Cembra. Mặc dù Vaubois gây ra khoảng 1,100 thương vong cho người Áo và chỉ mất 650 lính, ông quyết định lùi lại đến Calliano khi Davidovich tiếp tục tiến tới vào ngày hôm sau. Lữ đoàn bộ binh số 85 của Pháp bị thiệt hại nặng nề và quân Áo chiếm Trento vào ngày 05/11.

Vài ngày sau, trận Calliano diễn ra từ ngày 06-07/11/1796: 10,500 quân Pháp do Claude Vaubois chỉ huy đối mặt với 19,474 quân Áo do Paul Davidovich chỉ huy tại ngôi làng Calliano, cách Trento 15km về phía nam.

Ngày 06/11, Vaubois đẩy lùi cuộc tiến công của quân Davidovich vào các vị trí của ông tại Calliano, gây ra khoảng 753 thương vong. Tối đó tướng Pháp cử một số đơn vị phòng thủ các vị trí quan trọng trong khu vực, nhưng cũng làm chiến tuyến chính của mình bị suy yếu.Sáng sớm, quân Áo tổ chức một đợt tấn công mới, nhưng cũng bị quân Pháp chống cự cả ngày, Calliano cũng nhiều lần đổi chủ. Một số bộ binh Grenz đã tìm được đường vòng ra phía sau quân Pháp và gây ra một cuộc chiến trong hoảng sợ trên chiến trường từ 4 giờ chiều.

Cuộc chiến ngày thứ hai này tại Calliano lại tiêu hao 1,523 quân của Davidovich trong tổng số 3,567 quân thiệt hại trong chiến dịch. Thiệt hại nặng nề đã cản bước quân Áo truy đuổi người Pháp đang tháo chạy. Vaubois mất khoảng 4,400 quân tại Cembra và Calliano. Suốt ngày 08/11, quân Pháp rút lui đến Rivoli Veronese và rốt cuộc tập hợp lại được tàn quân. Nổi giận vì biểu hiện xấu xí của quân mình, Napoleon đã ra một thông cáo cho quân đội, chỉ trích nặng nề lữ đoàn số 85 và số 39.

Trong khi đó, tại thung lũng sông Po, quân Pháp dưới sự chỉ huy trực tiếp của Napoleon đối mặt quân Áo tại trận Bassano lần 2 diễn ra vào ngày 06/11: 19,500 quân Pháp dưới quyền chỉ huy của Napoleon, đối mặt với 28,000 quân Áo dưới quyền chỉ huy của József Alvinczi.

Tại Fontaniva: Napoleon cùng với sư đoàn của Augereau hành quân lên phía đông bắc từ Vicenza đến Bassano. Masséna sử dụng một con đường phía nam và đụng độ cánh trái quân Áp tại Fontaniva vào cuối ngày 05/11. Trung tướng Anton Lipthay đưa quân lùi lại bờ đông của con sông, thiết lập thế trận cho trận chiến chính bắt đầu vào ngày 06/11.

7 giờ sáng, Masséna tấn công lữ đoàn của Lipthay tại Fontaniva. Từ buổi sáng đến 6 giờ chiều, quân Pháp tổ chức khoảng 10 đợt tiến công vào 4 trung đoàn của vị tướng Habsburg này, với thiệt hại nặng cho cả hai phía. Tiểu đoàn bộ binh Splényi số 2 và 3, cùng trung đoàn bộ binh số 51 đã chiến đấu dũng cảm bảo vệ điểm vượt sông, mất 9 sĩ quan và 657 quân trong số 2,000 lính trong suốt cuộc chiến cho đến khi họ được thay thế bằng trung đoàn bộ binh số 4. Mặc dù bị thương khi con ngựa bị trúng đạn ngã đè lên người, Lipthay vẫn kiên quyết ở lại sở chỉ huy. Vào buổi chiều, Provera đến tiếp viện với lữ đoàn của trung tướng Anton Schübirz von Chobinin và Adolf Brabeck và quân Áo thành công giữ vững trận địa trước những đợt tấn công của quân Pháp.

Tại Bassano: Vào sáng sớm, Hohenzollern vượt sông Brenta, theo sau là cánh phải của quân Quasdanovich. Cánh phải này bao gồm lữ đoàn của trung tướng Anton Ferdinand Mittrowsky, lữ đoàn này cũng vừa mới hội quân sau khi rời khỏi thung lũng Brenta. Quân Áo biến cánh phải của mình thành hình mỏ neo tại chân đồi Alpine trong khi cánh trái của họ uốn cong lại để nối với sông Brenta. Sư đoàn của Augereauđến được khu vực này vào giữa buổi sáng và tấn công Bassano vào đầu giờ chiều trước khi tất cả quân Áo vượt sông. Sau một hồi giao tranh, với ngôi làng Nove đổi chủ vài lần, chiến đấu kết thúc vào lúc 10 giờ tối. Một tiểu đoàn thuộc trung đoàn bộ binh số 32 của Samuel Gyulai mất 390 người, tức là thiệt hại lên đến gần 50%. Mặc dù ra lệnh báo cáo giành chiến thắng, Napoleon ra lệnh rút lui vào tối đó.

Quân Pháp mất khoảng 3,000 quân, bao gồm 508 người và 1 lựu pháo bị bắt. Quân Áo mất khoảng 2,823 quân và hai khẩu pháo bị chiếm. Cánh trái của Provera mất 208 quân, 873 bị thương, và 109 bị bắt. Cánh phải của Quosdanovich mất 326 quân, 858 bị thương, và 449 bị bắt. Mặc dù Alvinczi hạ lệnh truy đuổi, nhưng quân Pháp hành quân nhanh đã thành công phá vòng vây và lùi về Verona. Trận đánh này được xem là một thắng lợi mang tính chiến thuật của quân Áo, và Napoleon rút lui chiến lược.

Cùng với việc Vaubois thua trận tại trận Calliano, hai thất bại này đặt Napoleon vào tình thế nguy hiểm, khi mà cả hai mũi tiến công đều đe dọa sẽ bao vây ông. Trong khi đó, ở phía sau quân Pháp, lực lượng lớn quân phòng thủ của Wurmser ở Mantua vẫn còn đó.

Alvinczi cho quân tiếp tục tiến tới, lệnh cho tiền quân của Hohenzollern đến vùng ngoại ô Verona vào ngày 11/11. Napoleon cho Masséna đến ổn định tình huống tại thung lũng Adige. Sai lầm vì nghĩ rằng sư đoàn của Masséna đang có mặt, Davidovich đã giảm đà tiến công thành chậm như rùa bò. Phát quân ra khỏi Verona, Napoleon tấn công quân Áo tại trận Caldiero vào ngày 12/11: 13,000 quân Pháp do Napoleon, Masséna và Augereau chỉ huy đối mặt với 18,000 quân Áo do Alvinczi, Hohenzollern và Provera chỉ huy.

Ngày 11/11, tiền quân của Alvinczi đã đến Caldiero, phía đông Verona. Tin rằng Verona đã sơ tán, trung tướng – hoàng tử Friedrich Franz Xaver of Hohenzollern-Hechingen tiến lên. Nhưng Napoleon cho sư đoàn của Masséna và Augereau xuyên qua sông Adige để tấn công quân Áo. Hohenzollern mất 400 người và bị đẩy lùi đến dãy đồi chạy đến phía bắc của Caldiero. Napoleon quyết định sẽ tấn công quân Áo vào ngày hôm sau.

Napoleon cho tổng cộng 13,000 quân tấn công vị trí của Hohenzollern. Masséna tấn công cánh phải và Augereautấn công cánh trái quân Áo. Quân Áo, đã tìm được các vị trí phòng thủ trong vài ngôi làng, dũng cảm chống lại các đợt tấn công của quân Pháp. Một cơn mưa lớn kèm mưa đá thổi thẳng vào mặt quân Pháp khiến họ khó có thể sử dụng súng của mình. Đến giữa ngày, Masséna bắt đầu có tiến triển bên cánh phải quân Áo. Vào buổi chiều, lữ đoàn của trung tướng Adolf Brabeck và Anton Schübirz von Chobinin đến chiến trường. Quân Áo nhanh chóng đẩy lùi Masséna. Provera cũng xuất hiện và đẩy lùi Augereau. May mắn là đêm đến giúp quân Pháp rút lui an toàn khỏi chiến trường về Verona.

Quân Pháp hứng chịu 1,000 thương vong, cộng thêm 800 người và 2 khẩu pháo bị bắt. Quân Áo mất khoảng 950 người, cùng với 350 quân bị bắt. Thất bại trong việc đánh bật quân Áo, Napoleon chuẩn bị quyết định rút lui về sau sông Adda và từ bỏ vây thành Mantua. Nhưng quân Áo đã chậm chạp, lãng phí thời cơ của họ, và Napoleon chớp lấy thời cơ, quyết định tấn công một lần nữa. Tập trung tất cả quân có thể sử dụng được từ Vaubois và Kilmaine, Napoleon đối mặt với Alvinczi tại trận Arcole vào ngày 15–17/11: 20,000 quân Pháp do Napoleon trực tiếp chỉ huy, đối mặt với quân Áo, như mọi khi, đông hơn quân Pháp với 24,000 người do Alvinczi chỉ huy.

Để Macquard với 3,000 người phòng thủ Verona tại tiền phương của Alvinczi, Napoleon cho Masséna và Augereau vượt sông Adige phía nam vị trí quân Áo và tấn công cánh trái quân địch.

Ngày thứ nhất: Rạng sáng 15/11, quân của Napoleon đến được điểm vượt sông dự định, và rất nhanh sau đó, các kỹ sư của đại tá Antoine-François Andréossy đã bắt một cầu phao. Sư đoàn của Augereauvượt sông trước và hướng về phía đông bắc đi Arcole. Lính của Masséna theo sau và nhằm yểm trợ cánh trái, chọn một đường tắt hướng về tây bắc đi Belfiore di Porcile.

Alvinczi đặt 4 tiểu đoàn của đại tá Wenzel Brigido tại khu vực này; trong đó, 2 tiểu đoàn và 2 khẩu pháo phòng thủ Arcole. Đội quân này đẩy lùi lữ đoàn của Augereau do thiếu tướng Louis André Bon chỉ huy. Ngay lúc này, đa số quân Pháp đang nằm dọc theo các mô đất dọc đường để che chắn bản thân khỏi mưa đạn phía đối diện. Brigido cho tất cả người lính nào có thể chiến đấu lên chiến trường. Augereau cũng cho lữ đoàn chỉ huy bởi thiếu tướng Jean-Antoine Verdier và Pierre Verne tham gia chiến đấu. Đến giữa ngày, tiếp viện của quân Áo do trung tướng Anton Ferdinand Mittrowsky chỉ huy đến và bắt đầu hỗ trợ quân phòng thủ. Nhanh chóng, Bon, Verdier, Verne và thiếu tướng Jean Lannes đều đã bị thương và cuộc tấn công đã hoàn toàn bị hãm lại.

Trên bờ tây, Alvinczi cho lữ đoàn do trung tá Alois von Gavasini và trung tướng Adolf Brabeck chỉ huy chiếm cầu phao của quân Pháp. Họ chạm trán Massénagần Bionde, giữa đường từ Belfiore đến Ronco. Thành công ban đầu khi quân Áo bị đẩy lùi qua khỏi Belfiore sau khi quân của Brabeck vô tình bắn vào quân của Gavasini, gây ra một sự hỗn loạn không hề nhẹ. Khi họ đến được Belfiore, quân Pháp chỉ có thể đứng nhìn quân Áo khi họ rút lên đường lớn, chạy khỏi tầm với của mình.

Nhằm phá vỡ thế bế tắc gần Arcole, Napoleon lệnh cho thiếu tướng Jean Joseph Guieu với 2 lữ đoàn lên thuyền vượt sông Adige phía dưới chỗ hợp dòng với Alpone tại Albaredo d’Adige. Ông đồng thời cho một tiểu đoàn quân Pháp vượt sông Alponebằng thuyền gần miệng vào con sông. Đơn vị sau tìm đường lên phía bắc dọc theo đê sông.

Cố gắng cổ vũ tinh thần quân lính chiến đấu, Napoleon cầm một cây cờ và đứng trên con đê cách cây cầu khoảng 40 mét. Napoleon như được trời hộ, không hề bị thương, nhưng một số sĩ quan của ông bị bắn, và trợ lý của ông, Jean-Baptiste Muiron, bị giết. Một sĩ quan không rõ đã kéo Napoleon ra khỏi tầm đạn bắn và vị tướng huyền thoại, hoàng đế tương lai của chúng ta sau hành động anh hùng của mình đã kết thúc nằm trong một rãnh bùn.

Gia tăng sự hỗn loạn, quân Áo phát động một cuộc tấn công từ Arcolevà đánh bại tiểu đoàn quân Pháp trên bờ đông. Vào tối đó, Guieu băng qua sông tại Albaredovà thành công đẩy lùi quân Áo khỏi Arcole. Lúc nửa đêm, lo rằng Davidovich sẽ tấn công phía sau mình, Napoleon rút Guieu khỏi Arcole và đa số quân quay lại dọc sông Adige. Ông để lại một lực lượng phòng thủ trên bờ sông phía Áo để đảm bảo đầu cầu của mình.

Ngày thứ hai: Alvinczi để quân của Hohenzollern gần Verona để canh chừng một cuộc tấn công từ thành phố này. Chỉ huy quân Áo lệnh cho Provera với 6 tiểu đoàn tấn công từ Belfiore. Alvinczi tiếp viện Mittrowsky lên tổng cộng 14 tiểu đoàn, bao gồm cả lữ đoàn của Schübirz và Oberst Franz Sticker, và lệnh cho ông tiến quân về phía nam từ Arcole. Cả hai lực lượng hành quân từ bình minh ngày 16/11 và hội quân tại đầu cầu quân Pháp. Alvinczi cho 2 tiểu đoàn phòng thủ Albaredo chống lại đợt tấn công tiếp theo của Guieu.

Cố gắng của Provera gặp tai họa khi chạm trán Masséna. Brabeck thiệt mạng trong cuộc chạm trán và quân Áo bị truy đuổi ngược trở về Belfiore với thiệt hại 5 khẩu pháo. Suốt buổi sáng, Mittrowsky và Augereau chạm trán trong một cuộc tao ngộ chiến với kết quả là quân Áo lùi về Arcole.

Mittrowsky cho 4 tiểu đoàn của Sticker trú tại công sự phía tây, nối với công sự phía đông với 4 tiểu đoàn do Brigido chỉ huy, phần còn lại đóng quân tại Arcole. Phương pháp bố trí quân thông minh này đã ngăn cản nỗ lực của Napoleon chiếm ngôi làng trong ngày. Người Pháp cố gắng vượt sông Adige tại Albaredo và sông Alpone gần cửa vào con sông nhưng đều thất bại. Đến tối, Napoleon rút Masséna và Augereau về đầu cầu quân Pháp, nhưng một lực lượng vẫn thủ vững bên bờ quân Áo của sông Adige.

Trung úy kỵ binh Pháp Joseph Hercule Domingue, người trước đây từng là nô lệ, được tấn thăng hàm đại úy và được đích thân Napoleon tặng một thanh kiếm vì chiến tích tổ chức một cuộc tấn công bất ngờ vào kỵ binh Áo trong cuộc chiến lúc ban ngày.

Ngày thứ ba: Ngày 17/11, Alvinczi rút quân Hohenzollern về Caldiero để gần trung quân hơn. Một lần nữa, Provera giữ Belfiore trong khi Mittrowsky phòng thủ Arcole. Suốt tối đó, Napoleon cho các công binh xây thêm một số cầu phao trên sông Alpone. Sư đoàn của Augereau vượt sông và bắt đầu chiến đấu dọc theo công sự phía đông. Một tiểu đoàn quân Pháp cùng một số kỵ binh cũng xuất phát từ Legnago và hội binh với Augereau sau đó trong ngày. Trong khi đó, hai lữ đoàn của Masséna dẫn đầu bởi thiếu tướng Jean Gilles André Robert tấn công các công sự phía tây.

Đầu buổi chiều, Masséna một lần nữa nện Provera nhừ đòn gần Belfiore. Alvinczi gọi lại cả Provera và Hohenzollern về phía đông và cho quân đội ăn chút trước khi nhảy vào chiến đấu tại Arcole. Tại đó cuộc chiến lại tiếp tục cả ngày. Đến 3 giờ chiều, một đạo quân lớn của quân tiếp viện Áo tràn ra từ Arcole và đẩy lùi quân của Robert. Quân của Augereau trên bờ đông nhìn thấy vậy cũng rút lui. Đến 4 giờ chiều, sư đoàn hoảng sợ của Augereau rút về cầu phao bờ tây.

Chỉ ngay lúc thất bại như gần kề, Masséna xuất hiện với viện binh từ cánh tây. Với đạo quân này, ông phục kích quân Áo trong công sự phía tây và đuổi họ chạy về Arcole. Được cổ vũ, quân của Augereau băng qua sông đến bờ đông của sông Alpone một lần nữa và gia nhập cuộc chiến. Massénavà Augereau cuối cùng cũng đánh vào Arcole lúc 5 giờ chiều. Một trung úy và 25 hướng dẫn viên hỗ trợ cuộc tiến công cuối bằng cách phóng ngựa vào phía sau quân Áo và cho thổi tù và inh ỏi tạo cảm giác một đạo quân lớn đang đến. Quân Pháp tiếp tục mở rộng chiến quả khi tiến về phía bắc và đe dọa chắn con đường đông tây quan trọng. Alvinczi cho lữ đoàn của Schübirz gia nhập cuộc chiến để kiềm chân người Pháp, giúp sư đoàn của Provera thành công trốn thoát về phía đông.

Quân Pháp tại Arcole có 3,500 thương vong, thêm 1,300 bị bắt hoặc mất tích. Quân Áo chỉ có 2,200 thương vong, nhưng có đến 4,000 lính và 11 khẩu pháo bị bắt. Phía Pháp, tướng Jean Gilles André Robert bị thương nặng, trong khi trung tướng Áo Gerhard Rosselmini thiệt mạng tại Vicenza vào ngày 19/11. Ngày 17/11, Davidovich cuối cùng tấn công Vaubois tại Rivoli. Lữ đoàn của Ocskay từ Monte Baldo gặp lữ đoàn của Vukassovich từ hẻm núi Adige, cùng nhau họ đẩy lùi quân Pháp lại. Sau khi chống cự suốt buổi sáng, quân Pháp bắt đầu tán loạn vào buổi chiều. Một lần nữa, lữ đoàn số 85 lại nằm trong số những đơn vị đầu tiên hoảng loạn. Pháp chịu 800 thương vong, thêm 1000 bị bắt gồm có cả thiếu tướng Pascal Antoine Fiorellavà Antoine Valette. Áo chịu 600 thương vong. Vaubois đẩy lùi đến Peschiera del Garda trong khi Davidovich truy đuổi đến tận Castelnuovo del Garda. Napoleon cho kỵ binh theo dõi cuộc rút lui của Alvinczi, trong khi chuyển toàn bộ cánh quân hướng về Davidovich.

Trận chiến này, thể hiện một thứ mà Napoleon có, nhưng Hitle không có: sự can đảm dám chiến đấu cùng quân đội của mình. Napoleon trực tiếp có mặt trên chiến trường, bước vào tầm đạn của kẻ thù để cổ động quân lính, còn Hitle chỉ huy từ căn cứ của mình, an toàn tuyệt đối. Có lẽ sau hành động lần này, Napoleon cũng sẽ tin rằng bản thân mình được Thượng đế ban phước, khi sĩ quan bên cạnh đều bị thương hoặc thiệt mạng, còn ông vẫn tỉnh bơ (có điều bị lôi xuống rãnh bùn mà thôi).

Hết phần 10.

#Napoleon #Napoleonphan10