Trần Dụ Tông (chữ Hán: 陳裕宗), vị hoàng đế thứ 7 của nhà Trần, tên húy là Trần Hạo (陳暭), làm vua 28 năm (1341-1369). Mới 5 tuổi, Trần Hạo được lập lên kế vị, 6 tuổi được lập làm vua, đến năm 1357, Thái Thượng hoàng Trần Minh Tông mất, Trần Dụ Tông chính thức nắm quyền triều chính.
Vốn là người thông minh từ nhỏ, lớn lên học vấn cao minh, chăm lo việc võ, sửa sang việc văn, các quan thần đều nể phục. Trong giai đoạn đầu làm vua, Trần Dụ Tông làm được nhiều việc có ích, nhưng tiếc rằng về sau lại lười nhác chính sự, chỉ thích ăn chơi hưởng lạc, cơ nghiệp nhà Trần suy yếu từ đó.
Những giai thoại có 1-0-2 của vị vua ăn chơi khét tiếng lịch sử này, toàn bộ đều đã được các bộ chính sử ghi chép lại.
- Đi chơi đêm bị cướp mất biểu tượng uy quyền
Vua bị cướp đã là câu chuyện “dở khóc dở cười”, mà vật Trần Dụ Tông bị cướp lại còn là gươm báu và ấn báu, biểu tượng của quyền lực tối cao. Câu chuyện khó tin nhưng hoàn toàn có thật, được chính sử và nhiều tài liệu ghi lại.
Sách Đại Việt sử ký tiền biên viết: “Vua đến chơi hương Mễ Sở. Mễ Sở là nơi ở của Thiếu úy Trần Ngô Lang. Vua đi thuyền nhỏ đến nhà ông, tới canh 3 mới về kinh. Thuyền đi đến sông Chử Gia bị mất trộm ấn báu và kiếm báu”.
Sau khi bị cướp, Trần Dụ Tông cho đó là điềm chẳng lành, khó mà sống lâu nên càng thả sức chơi bời, cơ nghiệp nhà Trần ngày càng suy thoái.
2. Vua phương Bắc ăn chơi cũng chẳng bằng
Để phục vụ thói ăn chơi, hưởng lạc của mình, tháng 10 năm Quý Mão (1363), Trần Dụ Tông sai “đào hồ ở vườn ngự trong hậu cung. Trong hồ xếp đá làm núi, bốn mặt đều khai ngòi cho chảy thông nhau. Trên bờ hồ trồng tùng, trúc, thông, tre và các thứ hoa thơm cỏ lạ. Lại nuôi chim quý, thú lạ trong đó. Phía tây hồ trồng hai cây quế, dựng điện Song Quế, lại gọi tên điện là điện Lạc Thanh, tên hồ là hồ Lạc Thanh. Lại đào riêng một hồ nhỏ khác, sai người ở Hải Đông chở nước mặn chứa vào đó, đem các thứ hải vật như đồi mồi, cua, cá nuôi ở trong hồ. Lại sai người Hóa Châu chở cá sấu đến thả vào. Lại có hồ Thanh Ngư để thả cá thanh phụ (cá diếc). Đặt chức khách đô để trông coi” (Đại Việt sử ký toàn thư).
Chứng kiến thói ăn chơi của vua Trần Dụ Tông sứ thần phương Bắc cũng phải lắc đầu “Thói ăn chơi của Dụ Tông ngay cả hoàng đế phương Bắc cũng không sánh kịp”. Sách Việt sử tiêu án bình rằng: “Chứa nước mặn, nuôi cá sấu lại là kỳ tưởng; vua Tùy Dưỡng Đế, Tống Huy Tông cũng có núi, có biển nhưng không được cái chân thú này như vua”.
3. Mở sòng bạc tại cung đình
Vào thời mạt Trần, nạn cờ bạc, rượu chè rất phát triển. Vào đời Trần Dụ Tông thì nạn cờ bạc không chỉ còn ở ngoài dân gian, mà tràn cả vào trong cung cấm và nhà vua chính là người nêu tấm gương xấu về chuyện cờ bạc ấy.
Theo sử cũ, Trần Dụ Tông cho gọi các nhà giàu trong nước, như ở làng Đình Bảng thuộc Bắc Giang, làng Nga Đình thuộc Quốc Oai, vào cung đánh bạc làm vui. Một tiếng bạc đặt tới 300 quan tiền, ba tiếng thì đã giàu ngàn quan rỗi. Quan lại thì như Hành khiển Trần Khắc Chung, cùng Học sĩ Nguyễn Sĩ Cố đánh bạc, có khi đến hai, ba ngày, đêm này qua ngày khác, cùng ngồi ngay ở bàn mà ăn cháo không nghỉ lúc nào, được thua chỉ có một, hai quan tiền mà dụng tâm rất khổ.
Sử gia Phan Phu Tiên đã phê phán thú vui này của Vua Trần Dụ Tông trong sách Đại Việt sử ký toàn thư: “… Dụ Tông công nhiên làm bậy, gọi những nhà giàu vào cung đánh bạc, rồi sau người trong nước bắt chước cái dở ấy, không thể ngăn cấm được nữa. Cuối cùng vì tệ đánh bạc mà mất nước”. Trong khi đó, Việt sử tiêu án ghi: “Làm vua một nước mà mở sòng đánh bạc để lấy hồ…thật đáng bi”.
4. Nhận lễ vật tiến cống là một con kiến
Thông thường vật dùng để dâng cống lên vua đều là những đồ quý báu, trân châu, dị thảo. Sứ thần, thuyền buôn nước ngoài khi đến nước ta cũng thường chọn những thứ vậy. Thời Trần Dụ Tông ở ngôi, có lần ông đã nhận đồ cống của người Chiêm Thành trong đó có một con kiến và lễ vật là con kiến này cũng thật đặc biệt.
Sách Đại Việt sử ký toàn thư viết: “Nhâm Thìn, năm thứ 12, (1352)… Mùa xuân, tháng 3, Chế Mỗ người Chiêm Thành chạy sang ta, dâng voi trắng, ngựa trắng, mỗi thứ một con và một con kiến lớn (dài 1 thước 9 tấc) cùng các cống vật xin đánh Trà Hòa Bố Để mà lập y làm vương quốc”.
Nguồn: Bảo Tàng Lịch Sử, Đất Việt.
Ảnh: FB Anh Hoàng
