Ho là một phản xạ có điều kiện của con người, xuất hiện đột ngột, lặp đi lặp lại nhằm mục đích làm sạch đường hô hấp, tống các dị vật, vi khuẩn, virus, đờm ra khỏi đường hô hấp.
Ở một số vị trí trên cơ thể con người, có các điểm nhân cảm (receptor) ho. Khi các điểm nhận cảm này bị kích thích, do các nguyên nhân khác nhau thì gây ra phản xạ ho. Tùy nguyên nhân gây ho mà có các kiểu ho khác nhau. Vậy nên, muốn giải quyết được tốt được việc ho đó của con thì cần định hướng đúng và giải quyết đúng nguyên nhân.
Hầu hết các điểm cảm nhận ho này nằm ở đường hô hấp. Vậy nên có thể tạm coi cứ ho thì có nghĩa là có vấn đề của đường hô hấp, bố mẹ không nên chủ quan.
Vậy khi trẻ ho, ở nhà bố mẹ cần đánh giá điều gì ?
Có 3 việc bố mẹ cần làm
1. Đếm số nhịp thở của trẻ trong 1 phút
Cần đếm đủ số nhịp thở trong 1 phút, khi trẻ nằm yên. (Ở trẻ sơ sinh, nhất là trẻ đẻ non, có thể có những cơn ngừng thở ngắn 3-5s, sau đó thở nhanh bù lại. Hiện tượng này đối với chúng là bình thường. Đừng lo lắng. Cứ đếm đủ số nhịp thở trong 1 phút).
Trẻ được gọi là thở nhanh khi:
Trẻ < 2 tháng tuổi: ≥ 60 nhịp thở/1 phút
Trẻ 2 tháng – 12 tháng tuổi: ≥ 50 nhịp thở/1 phút.
Trẻ 12 tháng – 5 tuổi: ≥ 40 nhịp thở/1 phút.
2. Quan sát xem trẻ có dấu hiệu rút lõm lồng ngực hay không ?
Bình thường khi trẻ hít vào, lồng ngực sẽ nở ra. Tuy nhiên, nếu khi trẻ hít vào, 1/3 dưới lồng ngực lại lõm vào thì tức đây là dấu hiệu của hiện tượng rút lõm lồng ngực. Đồng nghĩa với việc bé đang gặp vấn đề nguy hiểm.
Chú ý: Ở trẻ dưới 2 tháng tuổi, bình thường cũng có thể có hiện tượng rút lõm lồng ngực nhẹ. Điều này là do sụn sườn của trẻ còn mềm, và là bình thường. Vậy nên phải rút lõm nặng mới có ý nghĩa. Vậy thế nào là nhẹ ? Cần nhớ rằng bất cứ dấu hiệu, triệu chứng gì cũng cần đăt nó trong hoàn cảnh chung, cùng các dấu hiệu khác để đánh giá.
Bố mẹ hãy nhớ rằng, trẻ dưới 2 tháng tuổi ho có đờm thì cần cho đi khám sớm vì có thể diễn biến nhanh.
3. Nghe xem trẻ có tiếng thở rít hay không ?
Cần đánh giá khi trẻ nằm yên. Nếu có thì đó là tiếng rít lúc trẻ hít vào hay thở ra?
Thở rít lúc trẻ hít vào có nghĩa là trẻ đang khó khăn để hít không khí vào phổi.
Thở rít lúc trẻ thở ra có nghĩa trẻ đang khó khăn để tống không khí từ phổi ra bên ngoài.
Thở rít lúc nào cũng là dấu hiệu có thể nguy hiểm. Việc xác định thở rít lúc hít vào hay thở ra giúp định hướng được nguyên nhân.
Chú ý: Tránh nhầm lẫn giữ tiếng khụt khịt mũi do mũi đặc ở trẻ nhỏ. Tiếng thở rít được mô tả giống như tiếng gió lùa mạnh qua một khu cửa hẹp. (Ngày xưa, mỗi lần gió mùa Đông Bắc tràn về, nghe rõ tiếng gió rít qua mái ngói )
Khi trẻ có ho và xuất hiện 1 trong 3 dấu hiệu trên:
Thở nhanh theo tuổi.
Rút lõm lồng ngực
Thở rít khi nằm yên.
Bố mẹ nên lập tức cho con đi khám để bác sĩ có những chẩn đoán và phác đồ điều trị kịp thời.
Lời khuyên đưa ra: Bất cứ vấn đề bất thường gì của tụi nhỏ đều nên được đánh giá cẩn thận bởi những người có chuyên môn. Do đó, bố mẹ tuyệt đối không được chủ quan.
Tóm lại, khi thấy con có 1 trong những dấu hiệu dưới đây thì cần cho con đi khám ngay !!!
1. Có 1 trong các dấu hiệu đã liệt kê ở trên
2. Ho đi kèm với sốt cao
3. Ho và có dấu hiệu mệt mỏi
4. Ho có đờm dài ngày
5. Ho ảnh hưởng đến sinh hoạt bình thường của trẻ và gia đình (ảnh hưởng giấc ngủ, bữa ăn…)
