Lý do bạn nên biết hiện tượng tâm lý học này: Khi ai đó làm bạn khó chịu hay có một hành động mà bạn không đồng tình, hãy nhớ rằng bạn không thể đọc suy nghĩ họ.
Khi tham gia giao thông mà bạn tạt đầu người ta, đó là do bạn đểnh đoảng hoặc đang muộn giờ đi đón con, đại loại thế phải không? Nhưng khi chính bạn bị ai đó tạt đầu thì chỉ có một kết luận thôi: họ là lũ xấu tính. Bạn đâu biết họ đang suy nghĩ gì, chỉ thấy hành vi họ thể hiện ra cho thế giới mà vội kết luận như vậy thôi.
Vì vậy, hãy thử nhìn mọi người xung quanh với ánh mắt bao dung hơn, và hãy nhớ hiện tượng sai lệch quy chụp căn bản (Fundamental Attribution Error). Bạn sẽ đỡ căng thẳng hơn, không dễ bị khó chịu nữa, và có khi là hạnh phúc hơn!
_____________________
Tuyệt quá. Từ một góc nhìn tổng quát, tôi muốn gửi mọi người danh sách “Các thiên kiến nhận thức” sau đây, để tham khảo mỗi khi người xung quanh (hay chính bạn) mắc phải.
https://en.m.wikipedia.org/wiki/List_of_cognitive_biases
Trans: Sau đây là một số thiên kiến nhận thức (cognitive bias) cơ bản.
1. Hiệu ứng mỏ neo (anchoring bias) khi chúng ta bị ảnh hưởng quá nhiều bởi một mẩu thông tin rất nhỏ, thường là thông tin được cung cấp đầu tiên. Khi đó, những thông tin mà đúng với mỏ neo thì trí óc ta tiếp nhận, còn không khớp với mỏ neo sẽ bị đào thải. Ví dụ, mức giá đầu tiên được đưa ra cho một chiếc ô tô đã qua sử dụng sẽ trở thành điểm quy chiếu (mỏ neo) cho mọi thương lượng sau đó. Giá thương lượng được nếu thấp hơn giá neo sẽ có vẻ là giá hợp lý, thậm chí người mua có thể thấy rẻ, dù về thực tế giá đó vẫn cao hơn tương đối so với giá thị trường thực tế của chiếc xe. (Nguồn: Wikipedia)
2. Mâu thuẫn nhận thức (Cognitive dissonance), hiện tượng thông tin không đồng nhất. Khi hai hành động hoặc ý tưởng không thống nhất với nhau, một người sẽ làm mọi cách để giải quyết mâu thuẫn đó để tâm trí họ được yên ổn. Đơn cử như trong lớp chỉ có mình bạn ra đáp án A còn mọi người đều tin là B chẳng hạn, sẽ cần một tâm lý rất vững vàng mới chống lại được sự mâu thuẫn nhận thức.
3. Thiên kiến xác nhận (Confirmation bias), khi mọi người có xu hướng tìm đến những thông tin mà đúng với quan điểm của riêng họ. Cá nhân sẽ tìm thông tin một cách có chọn lọc, thường diễn giải nó một cách thiên vị và từ chối xem xét các góc nhìn khác. Kiểu như “Anh hứa là anh sẽ phơi bày sự thật, nhưng sự thật chứa cả anh thì anh đ tiện nói” :)))).
Còn lại các bạn có thể đọc trong link đã được gửi nha.
>u/peanutbuttrbaby (390 points)
Comment rất chất lượng, khiến tôi nhảy xuống một vài hố thỏ rất sâu rồi! (nghĩa là bị cuốn vào một quá trình đọc và tìm hiểu tường tận).
>>u/[deleted] (149 points)
Công nhận! Lần đầu tiên thấy danh sách này tôi phải mở đến 30 cái tab cùng một lúc để đọc. Những thông tin rất quan trọng, ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh trong tư duy và hành vi của chúng ta.
____________________
>>>u/apginge (175 points)
Bọn trẻ rất cần được học vỡ lòng các lỗi nguỵ biện/thiên kiến/nhận thức từ cấp ba. Có một phần đông dân số cần biết điều này nhưng chưa từng được phổ cập.
>>>>u/Neil_Fallons_Ghost (44 points)
Lên đại học có môn Triết 101 giải quyết từ A đến Z ấy mà. Là một người có bằng cử nhân về triết học thiên kiến, tôi luôn luôn giữ nguyên quan điểm phải dạy môn này từ cấp ba. Một số trường tư bắt đầu dạy rồi thì phải, nhưng quá trình công hữu hoá kiến thức còn xa lắm.
>>>>>u/PessimisticPeggy (23 points)
Đúng rồi! Trời ơi, triết học rất thường xuyên bị đánh giá thấp. Nhiều người không biết những khái niệm cơ bản như Hang động Plato luôn. Môn này mở ra rất nhiều góc nhìn mà tôi tin rằng là nền tảng trong việc thấu hiểu đời sống.
Trans: Hình ảnh Plato’s Cave do nhà triết học Plato đưa ra để phản ánh sự khác biệt giữa những người có giáo dục và không có giáo dục. Một nhóm tù nhân bị xích quay mặt vào tường suốt từ nhỏ đến lớn, chỉ được thấy ngọn lửa hắt bóng các đồ vật lên tường.
Sau đó, giả sử một trong những người tù được thả ra, anh ta bị loá mắt khi bước ra thế giới bên ngoài. Dần dần mắt anh ta quen với những vật mà xưa nay chỉ được nhìn dưới dạng bóng, và đã tin rằng thế giới bên ngoài là chân lý. Anh ta quay trở lại hang động để giải phóng cho các tù nhân, nhưng bây giờ mắt đã quen nhìn nắng, nên bóng tối đen hù lại làm anh ta bị loà lần nữa. Các tù nhân còn lại nghĩ rằng thế giới bên ngoài làm anh ta bị mù, nên mãi mãi sống trong bóng tối của sự ngu muội.
_____________________
Dịch bởi Sơn Nguyễn
