Có những mối đe dọa nghiêm trọng đối với nhiều loài động vật trên thế giới, hiện đang trên bờ vực tuyệt chủng. Một ví dụ đáng chú ý là chỉ còn khoảng 10 cá vaquitas sống trong Vịnh California, Mexico, mà Ủy ban săn bắt cá voi quốc tế (IWC) đã cảnh báo về nguy cơ tuyệt chủng. Đây là lần lên tiếng đầu tiên trong 70 năm lịch sử của tổ chức này.
Loài động vật có vú này đang đứng trên bờ vực tuyệt chủng
Tiến sĩ Lindsay Porter, Phó Chủ tịch ủy ban khoa học của IWC, đã chia sẻ với The Guardian: “Chúng tôi muốn, thông qua cảnh báo về nguy cơ tuyệt chủng, gửi thông điệp mạnh mẽ hơn để nhấn mạnh tầm quan trọng của vấn đề này”. Vaquitas là loài động vật có vú biển nhỏ nhất, có chiều dài từ 1,2 đến 1,5 mét, chỉ sinh sống ở Vịnh California. Chúng đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng cao nhất trên thế giới, giảm từ khoảng 30 con vào năm 2017 xuống còn 10 con hiện tại. Sự suy giảm đáng kể này chủ yếu là do ngư dân sử dụng lưới rê để săn bắt trái phép cá totoaba, loại cá đặc biệt có giá trị tại “chợ đen” y học cổ truyền Trung Quốc.
Chỉ còn 10 con cá Vaquitas hiện còn tồn tại trên thế giới. Ảnh: National Geographic.
Ủy ban săn bắt cá voi quốc tế (IWC) thông báo: “Mặc dù đã có nhiều cảnh báo trong gần 30 năm qua, nhưng vaquitas vẫn đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng vì bị vướng vào lưới rê”. Các nỗ lực để bảo vệ loài này từ nguy cơ tuyệt chủng đã bao gồm sự hợp tác giữa chính phủ và Quỹ Leonardo DiCaprio để bảo tồn môi trường sống của chúng. Họ đã triển khai dự án cá heo được đào tạo bởi Hải quân để theo dõi và chuyển chúng đến khu vực biển được bảo vệ, nhưng những nỗ lực này đều gặp khó khăn và chương trình nhân giống nuôi nhốt đã phải dừng lại sau khi một con vaquitas bị chết.
Mặc dù có khả năng cá vaquitas sẽ tuyệt chủng trong tương lai gần, nhưng các biện pháp được đưa ra bởi Hải quân Mexico, bao gồm việc tạo ra khu vực không khoan nhượng bằng cách sử dụng 193 khối bê tông để ngăn chặn lưới rê, đã làm giảm 90% lưới rê trong khu vực, mặc dù vẫn còn một số thách thức.
Ở một góc độ tích cực hơn, các nhà khoa học đã quan sát được số lượng vaquitas tương đối ổn định vào tháng 5/2023, cũng như trong năm 2021 và 2019 gần San Felipe, Mexico. Tất cả các cá thể, kể cả một con mới sinh, đều thể hiện sự khỏe mạnh và tiếp tục sinh sản. Porter lưu ý: “Có ít nhất một con vaquitas con mới hoàn toàn. Chúng vẫn đang sinh sản, và nếu chúng ta có thể giảm áp lực, số lượng của chúng có thể hồi phục. Chúng ta không nên từ bỏ hy vọng”.
IWC đề xuất cấm 100% hoạt động đánh bắt bằng lưới rê và đề xuất các giải pháp thay thế bền vững, an toàn để bảo vệ cả cộng đồng ngư dân và tạo điều kiện cho sự phục hồi của loài động vật này.