Đây là câu chuyện về những cá mập cạo cứt cố gắng lấy cá của người câu cá trong phim Bull Shark Bandits của NatGeo.

Weipa là một thị trấn khai thác mỏ nhỏ ở Queensland, nằm ở phía đông nam Úc, được yêu thích bởi các nhà thủy thuật vì cuộc thi Weipa Fishing Classic hàng năm. Nhưng gần đây, các nhà thủy thuật đã báo cáo số lượng các sự kiện tăng lên, nơi các cá cọp độc đáo ở đây đang thực hiện các cuộc tấn công dưới nước, chờ đợi cho đến khi một con cá bị cầu, và cắn nó xuống dây. Một số nhà thủy thuật ước lượng rằng họ có thể mất đến 70% lượng cá của họ cho các con cá cá, những con cá này có vẻ cụ thể mục tiêu các tàu thủy thuật.

(Một số spoiler cho tài liệu điện ảnh dưới bức tranh.)

Đây là hành vi bất thường cho cá cọp và nó đặt ra một câu hỏi thú vị: có phải đây là bằng chứng rằng loài cá này – được biết đến (một chút không công bằng) trong tư duy phổ thông là những kẻ giết người vô tâm – có thông minh hơn nhiều so với những gì đã được giả định trước đây? Đó là một trong những câu hỏi mà các nhà sinh học cá cọp Johan Gustafson và Mariel Familiar Lopez đã đặt ra để trả lời, và công việc ban đầu của họ đã được ghi lại cho thế hệ sau trong Bull Shark Bandits, là một phần của chương trình lịch trình SHARKFEST của National Geographic năm 2023. SHARKFEST là bốn tuần đầy đủ của “chương trình cá voi nổi bật, gây sợ hãi và khao khát của các loài cá voi này … trình bày những khoa học, sức mạnh và đẹp đẽ của những con vật tuyệt vời này”, theo mô tả chính thức.

Hành vi ăn cắp được biết đến chính thức là depredation. Giữa các yếu tố khác, các tài nguyên cá ở Úc đã giảm hơn 30% trong một thập kỷ qua, và các con cá có vẻ đang lựa chọn phù hợp và dạy hành vi này cho nhau.

“Nhiều loài khác nhau cũng làm như vậy, bao gồm cả cá heo và cá voi, các loài trộm cao cấp, nhưng hành vi ăn cắp của cá voi đang xảy ra khắp Úc hiện nay”, Gustafson nói với Ars. “Ở những nNational Geographic là một tạp chí hàng đầu về khoa học và lịch sử. Cá mập bò được coi là loài thức ăn cơ hội, có nghĩa là họ ăn uống trong thời gian ngắn và tiêu hóa trong thời gian dài trong thời điểm khó khăn. Chúng đề cao cá và các loài cá mập nhỏ hơn (bao gồm cả cá mập bò của họ), cũng như rùa, chim, cá heo và các loài bọ. Chúng cũng rất địch vị và độc đoán, ưa chuộng săn mồi một mình hoặc thỉnh thoảng ở đôi. Danh tiếng của chúng về sự tấn công đã được khích lệ bởi các báo cáo truyền thông về các tấn công của cá mập bò, bao gồm cả các tấn công cá mập bò tại bãi biển Jersey vào năm 1916 mà thúc đẩy sự ra đời của tiểu thuyết Cọp của Peter Benchley và bộ phim bom tấn 1975 (mặc dù cả hai thực sự có sự tham gia của cá mập trắng lớn). Cá mập bò thực sự là nguyên nhân của nhiều tấn công cá mập gần bãi biển, và chúng có một cắn rất độc đáo. Tuy nhiên, thực tế lại phức tạp hơn. “Tôi luôn nói với mọi người rằng mỗi con vật, mỗi con người hoặc mỗi con chó, chúng ta đều có những tính cách khác nhau”, Lopez nói với Ars. “Vì vậy, bạn có thể nhận được một con cá mập bò rất dữ dội, nhưng bạn cũng có thể nhận được một con không. Mục tiêu chính của họ luôn là bắt ăn. Nhưng họ không thể như ‘Ôi, tôi sẽ dữ dội với mọi thứ mà tôi thấy’.”

Hình ảnh cũng cho thấy một con cá mập bò đi tới cá đã bị kéo dây chậm lại đầu tiên, đợi nó mệt mỏi vì đấu tranh và sau đó cắn đuôi cá và lụa, trước khi quay lại để nuốt lấy phần còn lại. Đây là một chiến lược săn bắt thông minh, bình tĩnh, ngược lại với những sự tức giận vô hồn thông thường được liên kết với cá mập bò. Thực sự, nó giống như cách một cá voi sát thủ – được biết đến với sự thông minh – săn bắt, sử dụng một phương pháp chính xác để tiết kiệm năng lượng. “Để là một loài động vật bậc thủy sỹ, bạn phải đầu tư nhiều năng lượng vào tất cả những lần bắt cá,” Lopez nói. “Nếu điều đó không được thưởng thức, bạn sẽ có ít năng lượng hơn cho lần bắt cá tiếp theo. Vì vậy, chúng phải rất thông minh [để xác định] ‘Tôi nên đầu tư năng lượng ở đâu trong tất cả điều này?’ Có khi nào, khi họ không chắc chắn, họ sẽ làm những cắn thử nhỏ.”

Gustafson và Lopez cũng thành công trong việc đánh dấu một số cá mập bằng bộ phát tín hiệu âm thanh để theo dõi chuyển động của chúng. Vì họ đã nhận thấy một con cá mập trẻ nhỏ giữa các con cá lớn, họ cũng đã xác định được nơi nuôi dạy cá mập bò có khả năng cao nhất ở một sông gần đó, lấy mẫu từ một con cá bé để phân tích DNA. Sau khi Thrupp sửa chữa và củng cố lại lồng cá mập nhựa, họ đã triển khai nó lần thứ hai để lấy mẫu từ hai con cá khác để so sánh, sử dụng các công cụ giống như mũi tê. Kết quả cho thấy con cá trẻ mà họ lấy mẫu ở sông trên lưu vực là một nửa liên quan đến cá mập bò nữ mà họ lấy mẫu lại ở biển, trong khi con cá thứ ba được lấy mẫu liên quan đến cả hai. Vì vậy, ba con cá này có thể chia sẻ một tổ tiên chung giữa chúng. Đây là bằng chứng thêm nữa cho thấy dân cư tại Weiba không di chuyển quá nhiều, vì có nhiều cơ hội cho việc giao phản, đặc biệt là vì đàn cá mập thường có nhiều cha mẹ, theo Gustafson.

Bước tiếp theo bao gồm thu thập thêm mẫu DNA từ dân cư cá mập bò tại Weiba để mở rộng phân tích gen, cũng như đánh dấu và theo dõi thêm cá mập bò để có cảm nhận về mô hình di chuyển của chúng để xác định cách hệ thống hồng cổng (Weiba) kết nối với cả hai bên đại lục. “Họ có đi đến Perth ở phía tây hay đến Sydney ở phía đông không?” Gustafson hỏi. “Cá sỹ thường trở lại cùng bãi biển mà họ được sinh ra. Chúng tôi nghĩ cá mập bò đang bắt đầu làm điều tương tự. Nhưng chúng tôi không biết họ có trở lại cùng sông mà họ được sinh ra hay vào cùng khu vực mà họ được sinh ra không.”

Dữ liệu thêm cũng sẽ cho họ có cái nhìn tốt hơn về kích thước dân cư cá mập bò tại Weiba, vì quan điểm phổ biến giữa các nông dân là phải có hàng trăm hoặc hàng ngàn con. Và khi các nông dân tiếp tục mất đi các bắt được của họ, có nguy cơ lớn hơn rằng sẽ có nhiều hơn sự phẫn nộ được hướng tới cá mập bò, dẫn đến sự hỗ trợ ít hơn cho việc bảo vệ chúng và nhiều hơn lời gọi để xóa bỏ dân cư. (Loài này được liệt kê là nguy cấp trên Danh sách Đỏ của IUCN).

“Càng dành nhiều thời gian trong nước, xác suất gặp cá càng cao hơn,” Lopez nói. “Nhưng điều đó chỉ có nghĩa là bạn dành nhiều thời gian trong nước để câu cá. Điều đó không có nghĩa là có nhiều cá bọc trong nước và có hành vi tấn công. Việc làm các phim tài liệu này rất quan trọng vì bạn sẽ không bao giờ thay đổi được tâm trí của mọi người chỉ bằng cách nói rằng cá không xấu. Bạn cần bao gồm chúng trong một chút khoa học, giải thích nó. Đối với các dự án như thế này, chúng tôi đi lên đó và dành thời gian ở các quán rượu nói chuyện với các nông dân. Chúng tôi thậm chí còn có một số nông dân giúp chúng tôi lấy mẫu.”

Bull Shark Bandits hiện đang được phát trên Disney+ và Hulu, sẽ được phát trên NatGeo WILD vào ngày 25 tháng 7 năm 2023.
Đây là một câu chuyện độc đáo bởi lịch sử về những cá mập cạo cứt và phần tài trợ của họ trong phim hoạt hình Tổ Đội Cá Mập Cạo Cứt của National Geographic.

Trong phim, những cá mập cạo cứt đã hợp tác cùng người câu cá tại những vùng biển của Brazil và Argentina cũng như Mangrove Bay của Caribbean để lấy cá. Cá mập cạo cứt có tốc độ tăng cao trong vùng biển rộng lớn. Họ cũng có khả năng tận dụng đều đặn của những khiếm khuyết mà họ đã giữ lại sau khi hiện diện trong 60 nghìn năm trước.

Trong phim, những cá mập cạo cứt đã sử dụng những giải pháp mới để thu hồi cá đã chết. Từ phiêu lưu được nhiều kỷ lục khi bắt được cá bé, đến tài trợ cho hàng loạt người câu cá lÂy cá, những cá mập cạo cứt luôn là những bạn đồng hành không thể thay thế.

Phim đã nhận được nhiều phản hồi tích cực và biết đến những vấn đề và nguy cơ phá hủy sinh quyển và các loài sinh vật trên các đại dương trên thế giới. Thông qua phim, chúng ta có thể thấy rõ hơn về những cá mập cạo cứt và sự quan trọng của họ trong suốt quá trình chăm sóc dịch vụ thủy điều.