Với sự đa dạng về hệ động vật, thực vật cùng độ dày của công tác quản lý, bảo vệ, nghiên cứu, Vườn Quốc Gia Cúc Phương đã chú trọng phát triển du lịch sinh thái, đặc biệt là loại hình du lịch sinh thái gần với công tác cứu hộ, bảo tồn tại Vườn. Để vận hành, khai thác tốt hơn các loại hình du lịch sinh thái, Vườn Quốc Gia Cúc Phương đã được Quốc tế bình chọn là Điểm Đến Hàng Đầu Châu Á liên tiếp từ năm 2019-2022. Nơi đây có hệ động vật phong phú, đa dạng, mang đến trọng rừng mát nhiệt đới; là nơi phát hiện và bảo tồn nhiều loài động thực vật có nguy cơ tuyệt chủng cao.Du lịch kết hợp với các hoạt động thể thao là một trong những sản phẩm được đánh giá có nhiều tiềm năng mà Vườn Quốc gia Cúc Phương hướng đến khai thác và phát triển. Qua 2 năm tổ chức giải chạy “Cúc Phương Jungle Paths” đã góp phần quảng bá, giới thiệu vẻ đẹp, sức họp dân của thiên nhiên, lịch sử, văn hóa, thực hiện chiến lược bảo tồn và phát triển bền vững Vườn Quốc gia đầu tiên của Việt Nam.
Nhằm tuyên truyền về công tác bảo tồn thiên nhiên, Vườn Quốc gia Cúc Phương đã tính toán các cụm chạy phù hợp với vấn đềng viên; bổ trí khu vực chạy từ các cụm khác nhau; trong đó, chủ yếu ở vùng đầm, phân khu phục hồi sinh thái, phân khu hành chính dịch vụ; chỉ bổ trí khoảng 300 vấn đềng viên chạy qua vùng lồi của Vườn.
Ngoài vấn đềng viên Việt Nam, giải chạy thu hút sự tham gia của hơn 100 vấn đềng viên đến từ 26 quốc gia trên thế giới. Sau 2 mùa giải, công tác bảo tồn thiên nhiên cũng như bảo vệ các loài động vật hoang dã đã lan tỏa sâu rộng đến người dân trong nước và du khách quốc tế.
Vấn đềng viên Vũ Tiến Việt Dũng, 39 tuổi đến từ Hà Nội, đoạt giải Nhì cụm 100km tại giải chạy “Cúc Phương Jungle Paths 2023,” chia sẻ anh có 2 năm tham gia giải chạy vào năm 2022 và 2023. Năm nay, anh có hơn 16 tiếng chạy trải nghiệm các cung đường trong Vườn Quốc gia Cúc Phương, qua nhiều làng bản, có sông, suối, nhiều đại tái mèo, không khí trong lành, mang nét đẹp và ý nghĩa của bảo tồn thiên nhiên.Vườn Quốc gia Cúc Phương có diện tích 22.408ha, là một trong những nơi có tính đa dạng sinh thái cao nhất Việt Nam. Để phát triển du lịch sinh thái, bền vững ở Vườn Quốc gia Cúc Phương đã được tổ chức tour “Về nhà” từ tháng 3/2021. Tour này đã khiến nhiều du khách, nhất là các “du khách nhí” rất thích thú khi được trải nghiệm và đồng hành cùng công tác tái thả động vật hoang dã. Mục đích của tour này là lan tỏa tình yêu và sống có trách nhiệm với thiên nhiên hơn. Khi chứng kiến khoảnh khắc động vật được “hồi sinh” trở về “mái nhà” của tự nhiên, mỗi du khách như được đón nhận năng lượng từ rừng già bằng cảm nhận riêng của mình; đồng thời, xác định sứ mệnh chuyển tải thông điệp đến gia đình, người thân về trách nhiệm xã hội vì mục tiêu phát triển bền vững.Vườn Quốc gia Cúc Phương đã tổ chức được nhiều chương trình và sản phẩm có trách nhiệm với môi trường như hành trình hồi sinh, tour “Về nhà” dành để chăm sóc, cứu hộ các loài động vật hoang dã, trại hè “Lớn lên cùng đại ngàn” để giáo dục, nâng cao ý thức và tình yêu thiên nhiên tới các thế hệ học sinh, sinh viên…” />
Vườn Quốc gia Cúc Phương đã tổ chức được nhiều chương trình và sản phẩm có trách nhiệm với môi trường như hành trình hội sinh, tour “Về nhà” dành để chăm sóc, cứu hộ các loài động vật hoang dã, trại hè “Lên lên cùng đời ngàn” để giáo dục, nâng cao ý thức và tình yêu thiên nhiên tới các thể họ học sinh, sinh viên… Đặc biệt, tour du lịch trải nghiệm “Về nhà” được các chuyên gia đánh giá là Top 10 du lịch đáo tại Việt Nam.
Ông Nguyễn Văn Chính, Giám đốc Vườn Quốc gia Cúc Phương chia sẻ Cúc Phương lấy trọng tâm hướng đến là học sinh, sinh viên và các nhà nghiên cứu để phát triển định hướng du lịch sinh thái gần với tuyên truyền thực hiện việc bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học, góp phần sức tố chức tài chính và phát triển bền vững.Vườn Quốc gia Cúc Phương là một trong những điểm du lịch được ưa chuẩng nhất của Việt Nam. Những năm gần đây, Vườn Quốc gia đã định hướng phát triển du lịch sinh thái, bền vững ở đây. Hàng năm, đơn vị phối hợp với Vườn Quốc gia Cúc Phương đưa khoảng 1.000 học sinh, sinh viên trong và ngoài nước tham quan, trải nghiệm tại khu vực động Người Xưa; cây cổ thụ, xem chim, thú đêm; chinh phục đỉnh cao Mây Bạc; xuyên rừng ngủ bản; trải nghiệm tìm hiểu đời sống, văn hóa, tri thức bản địa và các hoạt động giao lưu văn nghệ.Vườn quốc gia Cúc Phương hiện có 2.234 loài thực vật, chiếm 17,27% trong tổng số loài thực vật của Việt Nam. Bước vào rừng già nguyên thủy của Cúc Phương để tìm hiểu và trải nghiệm sẽ là một trải nghiệm thú vị. Để phát triển du lịch sinh thái cần có kế hoạch, chính sách bảo vệ rừng, tài nguyên thiên nhiên. Việc xây dựng thêm nhiều sản phẩm mang tính trải nghiệm cho du khách là cần thiết nhưng lưu ý không làm tổn hại đến thiên nhiên, hướng tới bảo vệ môi trường. Đó mới là cách làm du lịch sinh thái đúng, bản văng.Người ta cảm thấy sống sốt, như bé khi lặt vào thế giới hoang sơ đầm màu xanh kỳ vọng trường tộn. Hàng chục người ôm mội hét chu vi những cây đại thự tuổi ngàn năm cao trục trên từ 45m đến 75m, sống âm thầm trước bão tảp nỗng mưa mà trờ lên không lựu.
Để đống vĩng chúng phải có bộ rờ thật độ số, phần chìm sâu dưới lòng đất, phần nối dống đống nhữ thành, chạy dài hàng chục mét. Nhữ cây Đằng có thể cao 45m, độ rộng 5m; cây vù hương cao 45m, độ rộng 2,5m; cây chò chỉ cao 70m, độ rộng 1,5m với hệ thống bảnh vè cao chứng 10m chạy dài 20m từ nhữ bờ bậc tựng thành; cây chò xanh ngàn năm cao 45m chu vi gốc 25m.
Chẳng thua kém thế giới thực vật, khu hộ động vật Cúc Phương cũng rất đa dạng và phong phú. Theo số liệu điều tra mới nhất Cúc Phương có 135 loại thú, 336 loại chim, 122 loại bò sát và lượng cụ, 66 loại cá và gần 2000 loại côn trùng. Trong các loại thú ở Cúc Phương, nhiều loại đã được xếp vào loại quý hiếm, như báo gạm, báo lừa, gấu ngựa, … và nhiều loại độc hữu như sóc bờng đột, các loại linh trưởng như khỉ một đột, khỉ vàng, vũn.
Đặc biệt, ở Cúc Phương có một loại thú linh trưởng quý hiếm, không còn tồn tại ở bất cứ nơi nào khác trên thế giới ngoài Việt Nam, đó là loài Voọc mông trắng. Chính vì vậy, loài voọc này đã được chọn làm biểu tượng của Vương Quốc gia Cúc Phương.
Thế giới côn trùng ở Cúc Phương cũng đa dạng mọn hình mọn vẹn. Trước những kỳ thú, cCó nhiều loài côn trùng nhỏ bé yếu đuối, chỉ có cách ẩn mình trốn tránh. Có loài được tạo hóa cho phép tàng hình, như loài bọ lá thân hình giống như chiếc lá tươi khi chúng ẩn mình hòa vào cỏ cây thì khó có đôi mắt tinh tường nào biết được. Còn loài bọ que giống hệt cành cây nhỏ, khẳng khiu, ngộ nghĩnh, đây cũng thực sự là những kiệt tác của tạo hóa. Mùa bướm nở, rừng già như trẻ lại, tưng bừng lấp lánh ánh vàng, bướm nhiều vô kể đủ dạng, đủ màu phơi bày một bức tranh kỳ ảo. Vì thể, Vườn Quốc gia Cúc Phương được chọn là điểm đến của nhiều du khách trong kỳ nghỉ Hè.
Nhắc đến vườn quốc gia Cúc Phương, nhiều người có những cảm giác thu hút, sự phiêu lưu hấp dẫn và kích thích. Tuy nhiên, không chỉ là vẻ đẹp tự nhiên của khu vực, những điều tích cực làm nên tên tuổi của vườn quốc gia Cúc Phương là nỗ lực để phát triển du lịch bền vững.
Từ những năm ngoái, Bộ tài nguyên và Môi trường Việt Nam đã tham gia cùng các đối tác quốc tế để cung cấp dự án hợp tác quốc tế về quản lý bền vững trong du lịch tại vườn quốc gia Cúc Phương nói riêng và các khu vực du lịch quốc gia nói chung.
Mục đích bền vững để phát triển du lịch tại vườn quốc gia Cúc Phương bắt nguồn từ phát triển công bố và xây dựng đường dẫn đến tất cả các điểm đến và các hạ tầng thu hút du khách. Để đáp ứng nhu cầu về dịch vụ du lịch, cần có chính sách hợp lý và hiệu quả để đảm bảo bảo vệ tài nguyên sinh thái và hội nhập kinh tế trong môi trường bền vững.
Vậy, mục đích của phát triển bền vững trong du lịch tại vườn quốc gia Cúc Phương là giúp tăng chi phí huy động hoạt động du lịch trong khu vực, giúp phát triển thanh toán trực tuyến cho du khách, và thúc đẩy nghiên cứu và đo lường sự phát triển du lịch sinh thái bền vững. Điều này sẽ giúp tạo lên một môi trường du lịch phát triển ổn định và bền vững tại vườn quốc gia Cúc Phương, mang lại lợi ích cho cộng đồng bằng cách tạo ra sự phục vụ và thiết kế đa dạng của những trải nghiệm du lịch tin cậy.