Fukuzawa Yukichi (10/1/1835 – 3/2/1901) là một tác giả, một nhà văn, giảng viên, dịch giả, nhà kinh doanh có ảnh hưởng đến những thay đổi liên tục về mặt xã hội của nước Nhật thời kì Minh Trị, ông cũng được coi là một trong những người khai sinh nước Nhật hiện đại.
Fukuzawa Yukichi ra đời trong một gia đình võ sĩ cấp thấp bị bần cùng hóa thuộc phiên Okudaira, Nakatsu, nay là Oita, Kyushu. Khi mới lên 5, Yukichi đã tiếp xúc với Hán học và đọc qua các sách của nhà Nho và bị ảnh hưởng nhiều bởi thầy dạy của mình là Shozan Shiraishi, một nhà Nho và Hán học. Tuy nhiên, vào năm 19 tuổi, không lâu sau khi Matthew Perry và Bạch hạm đội tiến vào Nhật đòi mở cửa, Yukichi được anh trai (gia trưởng nhà Fukuzawa) đề nghị đến học tại một trường của Hà Lan tại thuộc địa Dejima, Nagasaki.
Yukichi đã dành những bước đi đầu đời của mình để vượt qua cuộc sống khó khăn của gia đình võ sĩ cấp thấp cuối thời Mạc phủ. Mặc dù ông đã đến Nagasaki, ông lại bị Okudaira Iki lừa về lại Edo vì Yukichi giỏi hơn ông ta. Tuy nhiên, khi đến Osaka, ông được anh mình thuyết phục ở lại Osaka và đăng kí vào trường Tekijuku do học giả Tây học Ogata Kouan điều hành. Sau 10 năm, Fukuzawa đã sành sõi tiếng Hà Lan và được mời về dạy tiếng Hà Lan cho phiên Okudaira cũng như cho các gia đình chư hầu tại Edo
1 năm sau, năm 1859, Nhật mở ba cảng biển cho phương Tây vào buôn bán. Bị thu hút bởi nền văn minh phương Tây, Fukuzawa Yukichi liền đến cảng Kanagawa để xem nó như thế nào, và ông nhận ra là người Tây nói tiếng Anh nhiều hơn tiếng Hà Lan. Vì thế, ông quyết định học tiếng Anh. Tuy nhiên, do khi đó việc dịch thuật Anh – Nhật chưa xuất hiện, việc học của ông bị chậm lại.
Năm 1859, Fukuzawa Yukichi tự nguyện tham gia đoàn ngoại giao Nhật đầu tiên đến Mĩ. Ông đã đi trên con tàu Kanrin Maru, chiếc corvette kiểu mới đầu tiên của Nhật và cập cảng San Francisco. Tại đây sứ đoàn đã ở lại 1 tháng và Fukuzawa tìm được từ điển Webster, thứ mà ông cần để đẩy nhanh việc học tiếng Anh của mình.
Sau khi trở về Nhật, Fukuzawa Yukichi trở thành dịch giả tiếng Anh chính thức của Mạc phủ Tokugawa, và sau đó ông đã xuất bản tác phẩm “Từ điển Anh – Nhật”, tác phẩm bắt đầu chuỗi những tác phẩm của nhà văn Fukuzawa Yukichi. Năm 1862, Fukuzawa là một trong 2 thông dịch viên tiếng Anh trong đoàn đại sứ 40 người đến châu Âu. Trong những năm lưu lại tại châu Âu, Fukuzawa Yukichi đã tiếp xúc với người Phú Lang Sa, Anh Cát Lợi, Phổ Lỗ Sĩ, Nga La Tư,… Tại Nga, đoàn Nhật Bản đàm phán thất bại về việc lấy miền Nam Sakhalin.
Những trải nghiệm trong chuyến đi châu Âu của Fukuzawa Yukichi sau đó đã được tổng hợp trong cuốn sách Tây Dương Sự Tình (Things Western) được xuất bản thành 10 tập vào các năm 1867, 1868, 1870, tác phẩm này được viết với văn phong dễ hiểu và đơn giản để ai cũng có thể đọc được. Từ đó, Fukuzawa Yukichi trở thành chuyên gia về phương Tây đầu tiên của nước Nhật, và ông quyết định rằng nhiệm vụ của cuộc đời mình là giáo dục những người dân Nhật những tư duy mới để có thể tự mình chống lại chủ nghĩa đế quốc Tây phương.
Từ năm 1868, Fukuzawa Yukichi đã dành hầu hết thời gian cho việc giáo dục tại Keio Gijuku, sau này là Đại học Keio Gijuku
Fukuzawa Yukichi cũng là một người cổ vũ cho việc bình đẳng giới. Tuy nhiên, ông chưa sẵn sàng đề xuất về việc bình đẳng nam nữ mà chỉ dừng lại ở việc bình đẳng vợ chồng. Trong khi những cải cách của Fukuzawa thu hút sự chú ý, cải cách về việc vợ chồng bình đẳng ít được chú ý hơn và phải đối mặt với sự miễn cưỡng của đa phần dân Nhật.
Năm 1901, Fukuzawa Yukichi bị đau tim và qua đời vào ngày 3/2/1901
Một vài tác phẩm:
Từ điển Anh – Nhật:
Từ điển Anh – Nhật của Fukuzawa Yukichi được viết dựa trên từ điển Trung – Nhật mà ông mua tại San Francisco vào năm 1860. Trong tác phẩm này, Fukuzawa Yukichi đã sáng tạo ra hai chữ Katakana là ヴ (vu) và ヷ (va) để phiên âm tiếng nước ngoài.
Các quốc gia trên thế giới, viết dưới dạng thơ cho trẻ em (Sekai Kunizukushi):
Đây là cuốn sách Địa lý thế giới bằng tiếng Nhật đầu tiên do đích thân Fukuzawa Yukichi chấp bút, xuất bản năm 1869. Ý tưởng cho cuốn sách đến từ việc ông cố gắng dạy Địa lý cho các con mình nhưng khi đó không có cuốn sách nào về chủ đề này nên ông đã tự viết ra một cuốn cho riêng mình. Tác phẩm này gồm 6 tập với cùng 1 vần điệu được phân chia theo các châu lục: Châu Á ở tập 1, Châu Phi ở tập 2, châu Âu ở tập 3, Nam Mĩ ở tập 4, Bắc Mĩ và châu Đại Dương ở tập 5, tập 6 là phụ lục giới thiệu về địa lí thế giới.
Khuyến học (Gakumon no Susume):
Khuyến học là tác phẩm gồm 17 chương nói về sự quan trọng của việc cân bằng cơ hội, và học tập là chìa khóa đưa đến thành công. Trong tác phẩm này, Fukuzawa Yukichi cổ vũ cho nguyên tắc lâu dài của ông: “dân tộc độc lập thông qua cá nhân độc lập”. Với nguyên tắc này, Fukuzawa muốn làm những người dân Nhật thấm nhuần ý thức về nội lực cá nhân để xây dựng một quốc gia hùng mạnh.
……
Hình ảnh của ông được in trên tờ 10 000 Yên bản 1984
