Nói về Napoleon I – Phần 5: Chiến dịch Italia lần 1 (1796-1797) – Chiến dịch Monteno…

Ngày 02/03/1796, Napoleon được phong làm chỉ huy lực lượng quân Pháp tại Ý. Trong số 13 đạo quân chính quy của nền Cộng hòa Pháp lúc này, Tập đoàn quân Ý là lực lượng yếu kém nhất, từ trang bị đến tinh thần. Họ đang trong tình trạng cực kỳ tồi tệ khi Napoleon đến, và ông bị đặt vào một chiến tuyến với tương lai mờ mịt. Tuy nhiên sau khi ông đến, quân nhu và đồ tiếp tế cũng đến và tình hình đã bắt đầu được cải thiện,

Napoleon gần như ngay lập tức tổ chức một cuộc tấn công sau khi ông đến tiền tuyến vào ngày 27/03. Lực lượng gồm 37 600 quân vào 60 đại bác của ông đối mặt với 67 000 quân đồng minh ở bên kia chiến tuyến. Chi viện duy nhất có thể là quân Kellermann của quân đoàn dãy Alps, nhưng lực lượng này bản thân cũng đang đối mặt hơn 20 000 quân đồng minh. Napoleon cũng không có bất kỳ cơ hội được tăng viện nào vì nền Cộng hòa đang dồn sức tổ chức cuộc tấn công lớn vào khu vực sông Rhine.

Chiến dịch Montenotte mở đầu cho huyền thoại Italia của Napoleon với hai phe tham chiến là Pháp do Napoleon chỉ huy và liên quan gồm Vương triều Habsburg do Johann Beaulieu chỉ huy và Vương quốc Sardinia do Michelangelo Colli chỉ huy. Bắt đầu vào ngày 10/04/1796 tại Voltri và kết thúc với thỏa thuận ngừng bắn Cherasco vào ngày 28/04/1796. Trong vòng 2 tuần rưỡi, Napoleon đã tiêu diệt một trong những kẻ địch của nước Pháp và làm tê liệt quân đội một đối thủ khác.

Chiến dịch bắt đầu bằng trận Voltri. Beaulieu, chỉ huy lực lượng Habsburg cùng với Sebottendorf, chỉ huy cánh trái của quân Áo với 3200 quân bắt đầu tiến quân vượt quacon đường núi Turchino nhằm tấn công 5200 quân Pháp do Cervoni chỉ huy đang đóng tại Voltri. Cùng lúc đó, 4000 quân của Pittoni (cũng là quân Áo) vượt qua đường núi Bocchetta. Tổng cộng quân tấn công lên đến 7200 người. Bị áp đảo về số lượng, quân Pháp rút lui về phía Tây để tránh một cái bẫy của liên quân (Pháp mất 227 người, liên minh mất 50 người). Beaulieu không truy kích quân Pháp của Cervoni mà bắt đầu di chuyển quân của mình để hỗ trợ cách phải. Ông để lại 2 tiểu đoàn để phòng thủ Voltri và giao 4 tiểu đoàn cho Vukassovich, một chỉ huy của Habsburg, hành quân qua các ngọn đồi để đến Sassello bằng một con đường khó đi. Phần lớn quân của Beaulieu được lệnh trở về Acqui.

Một ngày sau, quân Habsburg do Argenteau và Mathias tập trung 4000 quân gần Montenotte vào sáng ngày 11, lực lượng này hành quân về phía Đông nam tiến đến 2000 quân Pháp tại Monte Negino. Trong khi đó, một lữ đoàn quân Áo thứ hai đã chiếm đóng Sasselio. Quân Pháp dưới sự chỉ huy của đại tá Ramponđã đánh bại một số đợt tấn công của quân Áo tại Monte Negino trong ngày. Ngày hôm sau, Napoleon ra lệnh cho Laharpe tấn công quân Áo do Argenteau chỉ huy với hai lữ đoàn trong khi quân Pháp do Massénachỉ huy bao vây sườn quân Áo với lữ đoàn thứ ba. Ông cũng chỉ huy Augereau và Meynier tập trung quân vào khu vực Carcare.

Ngày 12/04, quân Pháp của Napoleon đã đánh bại quân Áo của Argenteau tại trận Montenotte (9000 quân Pháp với 18 đại bác đối đầu 6000 quân liên minh với 12 đại bác). Khi Laharpe tấn công trực diện từ Monte Negino với 7000 quân, Masséna di chuyển lên phía Bắc với 4000 quân và đánh vào cánh phải yếu kém của Argenteau. Trong khi đó, 11 000 quân nữa cũng đang di chuyển phía sau quân tiên phong. Masséna bẻ gãy cánh phải quân Áo. Quân Áo buộc phải rút lui và quân Pháp tiêu diệt quân Áo đang bị áp đảo về số lượng. Khi quân Áo rút lui đến Dego, Argenteau phàn nàn rằng chỉ có thể tập trung được có 700 quân. Kết quả Pháp mất 880 quân, liên minh mất 2500 quân và toàn bộ đại bác.

Napoleon quay sang phía Tây để đối phó với quân Vương quốc Sardinia do Colli chỉ huy vào ngày 13/04. Để yểm trợ cuộc rút lui, Provera và 1000 binh lính được chọn lựa đã trú đóng tại một phế tích của lâu đài trên đỉnh đồi. Thay vì bỏ qua chướng ngại vật này, Napoleon ra lệnh cho 9000 quân Pháp do Augereau chỉ huy tấn công lâu đài. Trong cả ngày hôm đó, quân Áo – Sardinia đã đẩy lùi nhiều đợt tấn công của quân Pháp và gây thương vong nặng nề cho quân Napoleon. Quân phòng thủ rốt cuộc đầu hàng vào sáng ngày hôm sau khi họ cạn kiệt thức ăn, nước uống cũng như đạn dược. Quân Pháp mất khoảng 1000 người trong trận đánh chiếm lâu đài Carcare này.

Vào ngày 14/04, Napoleon ra lệnh cho Masséna và Laharpe tấn công quân Áo của Argenteau trong trận Dego lần hai. Sau khi gây ra khoảng 1500 thương vong cho quân Pháp, đại đa số quân Áo đã bị giết, bị thương hoặc bị bắt. Argenteau phải dẫn phần còn lại của quân đội mình lùi về Acqui. Napoleon để Massénavà một lữ đoàn của Meynier ở lại để phòng thủ Dego và lệnh cho Laharpe quay lại Carcare. Beaulieu đã ra lệnh cho lữ đoàn của Vukassovich đến Dego vào ngày 14 để tham chiến, nhưng mệnh lệnh không rõ ràng đã khiến họ đến trễ một ngày. Bình minh ngày 15/04, Vukassovich gây bất ngờ cho Meynierkhi cướp phá thị trấn và giết chết quân Pháp ở đó. Masséna lập tức gọi Laharpequay lại để chiếm lại Dego. Một vài giờ sau, quân Pháp chiếm lại thị trấn sau một trận đánh khó khăn, với Napoleon giám sát trận đánh. Quân của Vukassovich rút lui về Acqui. Tổng cộng quân Pháp mất 1500 người vào ngày 14/04 và 938 người vào ngày 15/04, liên quân mất 3000 người trong ngày 14/04 và 1757 người trong ngày 15/04.

Sau một trận cãi vã giữa hai chỉ huy tại Montezemolo, quân Sardinia rút về Ceva. Vào ngày 16/04, quân Pháp do Augereau chỉ huy tấn công quân Sardinia và bị đẩy lùi trong trận Ceva với hơn 600 người thương vong. Lo sợ quân Pháp do Sérurier chỉ huy đang tiến đến từ Ormea sẽ tấn công từ phía sau, Colli rút lui quân Sardinia về sông Corsaglia. Ông để một tiểu đoàn phía sau để phòng thủ pháo đài nhỏ ở Ceva. Napoleon ra lệnh cho Laharpe do thám Sassello để xác định Beaulieu đang ở đâu. Còn Meynier cáo bệnh nên Masséna nhận quyền trực tiếp chỉ huy sư đoàn vẫn còn đang ở gần Dego của ông.

Laharpe trở lại Dego, báo cáo không thấy hoạt động quân địch. Trong khi đó Beaulieu đã tập hợp lại quân đội của mình gần Acqui và Colli ra lệnh cho Dichat chỉ huy 8000 lính và 15 đại bác phòng thủ vị trí Corsaglia. Vào ngày 19/04, Napoleon ra lệnh cho Sérurier tấn công San Michele trong khi Augereau sẽ tấn công bên cánh tuyến phòng thủ bờ sông từ phía bắc. Hành động của Augereau thất bại vì nước sông dâng cao. Quân của Sérurier chiến đấu dọc con sông, nhưng họ phân tán ra để tìm thức ăn và cướp bóc. Tận dụng cơ hội, Colli đánh trả và đẩy lùi người Pháp.

Ngày hôm đó, Napoleon đổi đường tiếp tế từ hướng Cadibona dễ bị tấn công sang con đường an toàn hơn qua Imperia và Ormea. Napoleon gọi Masséna tạo thành ba sư đoàn tấn công vào vị trí San Michele. Laharpe có nhiệm vụ bảo vệ phía hông của quân đội không bị người Áo tập kích.

Đối mặt với lực lượng quân Pháp tập trung tấn công, Colli từ bỏ phòng tuyến sông Corsaglia vào tối 20-21/04. Nhưng quân Pháp truy kích đã nhanh chóng đánh bại đội chặn hậu của quân Sardinia. Colli chỉ có vừa đủ thời gian tập trung lại quân đội của mình trước khi Sérurier mang quân tấn công trong trận Mondovi. Tướng Pháp để quân ít kinh nghiệm chiến đấu xếp thành 3 đội và bảo vệ họ bằng lực lượng dày dạn kinh nghiệm hơn phía trước. Sau đó, Sérurierdẫn đầu đội trung tâm xung phong với sư đoàn của Masséna yểm trợ. Quân Pháp dễ dàng phá vỡ chiến tuyến quân Sardinia và buộc họ phải từ bỏ Mondovi. Chỉ huy Dichat của quân Sardinia bị giết.

Sau khi ép buộc chính quyền thành phố Mondovi cung cấp một lượng lớn lương thực, Napoleon bắt đầu truy đuổi kẻ địch. Vào sáng ngày 23/04, một chỉ huy quân Pháp nhận được bức thư từ Colli yêu cầu một hiệp định ngừng bắn. Không ngừng lại, Napoleon ra lệnh cho quân lính nhanh chóng chiếm được càng nhiều lãnh thổ càng tốt. Khi quân Pháp, vừa tả tơi vừa đói khát đến được vùng đất trù phú phía trước, lính Pháp đã bắt đầu cướp bóc và Napoleon đã phải xử bắn vài người để ngăn cản chuyện này. Đến ngày 25/04, Sérurier bên cánh trái đã đến Fossano, Masséna đang ở Cherasco ở trung tâm và Augereau đang chiếm Alba bên cánh phải, Laharpe ở phía sau, Macquard và Garnier thì đang tiến chiếm Cuneo.

Khi lệnh ngừng bắn Cherasco được ký vào ngày 28/04, vùng lãnh thổ phía đông sông Stura di Demonte và Tanaro về tay nước Pháp. Pháo đài Cuneo, Ceva và Tortona bị quân Pháp đóng quân. Ngoài ra, Vương quốc Sardinia cho phép quân Pháp hành quân qua lãnh thổ của họ nếu muốn. Một điều khoản bí mật cho phép Napoleon vượt sông Po tại thành phố Valenza. Napoleon giao cho Joachim Murat mang hiệp định ngừng bắn này về Paris với tất cả các thông tin chi tiết.

Thành công ở nơi mà những quân đội trước đó đều thất bại, Napoleon và quân đội của mình đã đá văng người Sardinia ra khỏi cuộc chiến chỉ bằng một chiến dịch duy nhất. Toàn chiến dịch, quân Pháp mất 6000 người trong khi quân đồng minh Áo – Sardinia mất khoảng 25 000 người. Trong khi ban đầu quân số quân đồng minh đông gấp 2 lần quân Pháp. Với việc Sardinia bị nốc ao, Pháp giờ có thể thoải mái tập trung vào kẻ địch lớn của họ, nước Áo. Không lâu sau đó, Napoleon đã mở một cuộc tấn công mới, và tất nhiên, nữ thần chiến thắng tiếp tục thuộc về Napoleon.

Chiến thắng đầu tiên này có rất nhiều ý nghĩa, và là một chiến thắng không tưởng, khi một vị tướng quân trẻ, chỉ mới 27 tuổi, vừa đến chiến tuyến, đã dẫn dắt một đội quân rệu rã về mặt tinh thần, đói ăn và thiếu thốn quân nhu chiến thắng kẻ địch vốn trước giờ đang thắng thế và có quân số đông gấp đôi họ. Giúp Cộng hòa Pháp loại bỏ một đối thủ, chiếm được một vùng lãnh thổ ở phía Bắc nước Ý, đảm bảo an toàn cho miền Nam nước Pháp.

Như một câu nói trong Napoleon Total War: “Napoleon đã nhìn thấy thế giới, vận mệnh của ông là thống trị nó”. Tài năng quân sự của Napoleon, cũng như khả năng chỉ huy, lãnh đạo quân lính được thể hiện rõ trong chiến dịch đầu tiên này, đặt nền móng cho niềm tin của binh lính Pháp sau này: “Chỉ cần có Napoleon, chúng ta sẽ thắng!”.

Đây là chiến dịch đầu tiên của Napoleon nên mình viết kỹ, các bạn nếu cảm thấy nên viết ngắn gọn không cần quá chú ý vào các chi tiết của trận đánh thì sẽ lướt qua bớt. Còn nếu các bạn không có ý kiến thì mình sẽ tận lực tìm tư liệu kỹ càng về các trận đánh.

Hết phần 5.

#napoleon #napoleonphan5