Phong trào đấu tranh giải phóng Nam giới- Male liberation
Tóm tắt ngắn gọn: Nếu bạn cảm thấy không cần đấu tranh để giành lấy điều gì, nghĩa là bạn đã có nó rồi.
Gần đây, mạng xã hội có rất nhiều cuộc thảo luận liên quan đến đấu tranh bình đẳng cho Nữ giới, như thế nào là Nữ quyền. Mình bắt gặp nhiều comment như “Vậy còn đàn ông thì sao? Xã hội này cũng áp đặt đủ điều lên đàn ông nhưng chúng tôi có kêu gào đấu tranh đâu?”, “Vậy ai đấu tranh cho đàn ông?”.
Trên thực tế, lịch sử vốn ưu ái đàn ông rõ rệt trong các thể chế xã hội, chính trị. Từ thời xa xưa, dù là Đông hay Tây, chúng ta nên thừa nhận rằng đàn ông luôn được trao vai trò lớn hơn trong các quyết định xã hội, khi so sánh với phụ nữ. Tạm gác lại lý do tại sao lại có sự bất công đó, vì nó là cậu chuyện quá dài về cấu trúc văn hóa, xã hội, lịch sử. Nhưng đàn ông dị tính (thẳng), hay những người tự khẳng định sự nam tính (masculinity) gắn liền với quy chuẩn xã hội đã có những phong trào đấu tranh mạnh mẽ cho quyền Nam, đặc biệt ở giai đoạn thế kỷ 19 tại Châu Âu và Bắc Mỹ, trong bối cảnh các phong trào đấu tranh cho quyền Nữ, bình đẳng giới trong phân chia lao động cũng bùng nổ.
Trước khi giải thích, mình muốn làm rõ: Một bé trai sinh ra với đủ các yếu tố sinh học để xác định giới tính Nam (Sex: Male), không mặc định rằng em bé đó lớn lên sẽ xác định Danh tính Nam/Đàn ông (gender identity). Cả phụ nữ và đàn ông đều có thể có những đặc điểm và cách ứng xử Nam tính.
“Hegemonic masculinity”- Hình thái nam tính bá quyền
Nhà nghiên cứu R. W. Connel đã công bố một nghiên cứu mẫu mực về Nam tính, đã định nghĩa rằng “Nam tính bá quyền” là
- Tập hợp các khuôn mẫu về tính cách, vóc dáng, hành động, tâm lý, thường được gán cho những người giới tính nam (thẳng)
- Một người nam nghiễm nhiên được cho là khỏe mạnh hơn về thể chất, cứng rắn, quyết liệt hơn trong hành động, mạnh mẽ và ít xúc động hơn, tài giỏi hơn ở nhiều lình vực so với nữ giới.
Việc các xã hội truyền thống (cổ đại,phong kiến, cận đại) gán cho Nam giới tính bá quyền này, được cho là đã hợp thức hóa sự thống trị của nam giới về mặt quyền lực chính trị và văn hóa, lý giải tại sao họ có quyền áp đặt lên nữ giới các khuôn mẫu giới tính, và thậm chí là có quyền áp đặt sự phân biệt đến các nhóm nam yếu thế hơn (Những người nam tàn tật, thuộc tầng lớp nghèo, hoặc có xu hướng đồng tính).
Trong quan điểm của Nam tính bá quyền, phụ nữ hay bất kì ai thể hiện sự “nữ tính”, sẽ được coi là yếu đuối hơn về thể chất và cảm xúc, có tính phụ thuộc và không có khả năng làm chủ, dễ bị đàn áp, bị tình dục hóa đáp ứng ý muốn của đàn ông.
Đây cũng là quan điểm rất gần với tư tưởng trọng nam khinh nữ ở các nước Á Đông, bắt nguồn từ một lập luận rằng nữ giới sinh ra đã vốn yếu đuối và không có ích bằng nam giới trong đời sống nông nghiệp.
Truyền thông dưới ảnh hưởng của Nam tính bá quyền, cũng khắc họa hình ảnh người nam giỏi chơi thể thao đối kháng, hung hăng trong hành động, dễ có xu hướng bạo lực, ham muốn tình dục cao, thường phải kìm nén cảm xúc yếu đuối, luôn tỏ ra mạnh mẽ-tự tin-đáng tin cậy trong mắt phụ nữ và xã hội, phải thành công trong sự nghiệp, phải tài giỏi, phải kiếm được nhiều tiền hơn phụ nữ.
Và đây chính là nguồn gốc của các phong trào đấu tranh giải phóng Nam giới.
Male liberation- Giải phóng đàn ông
Con người sinh ra có khóc có cười, tại sao tạo hóa cho cả nam và nữ đôi mắt nhưng đàn ông không được phép khóc huhu? Phụ nữ đã đấu tranh thành công giảm giờ làm, tăng lương, nghĩa là phụ nữ cũng có khả năng lao động ngang đàn ông, tại sao gánh nặng cơm áo gạo tiền vẫn đổ đầu đàn ông? Tại sao khi phụ nữ bị bạo hành, thì được cộng đồng bảo vệ, còn khi nam giới bị bạo hành, thì bị chê là yếu đuối không có khả năng phản kháng?
Những năm 60s, 70s tại Mỹ, phong trào đấu tranh giải phóng Nam giới nổi lên cùng với phong trào Nữ quyền, nhấn mạnh việc phá bỏ các khuôn mẫu giới tính (stereotype) áp đặt lên nam giới, kêu gọi giải phóng nam giới để họ được tự do hành động theo những gì họ muốn mà không bị phán xét (nghe quen hông? :>). Đàn ông không nên và không phải trở thành siêu nhân, không thể vừa đánh nhau bùm bùm ngoài chiến trường, vừa về nhà cái phải lao vào thị trường lao động vốn đã khủng hoảng do chiến tranh, vừa phải tỏ ra mạnh mẽ không hề yếu đuối, không thể gục ngã.
Dù không phát triển mạnh mẽ, phong trào vẫn tạo ra cá nhóm vận động cộng đồng cho nhận thức đúng đắn về nam tính ở Mỹ và Châu Âu, và đến năm 80s thì phát triển thành:
(1) Phong trào MRM – Male’s right movement tập trung vào tranh đấu cho Nam quyền- trước áp lực của Nữ quyền, mục đích làm giảm bớt/dung hòa các quan điểm cực đoan về nữ quyền.
(2) Các phong trào đồng hành cùng phong trào ủng hộ nữ quyền, LGBT, mục đích phản đối việc: đàn áp, tình dục hóa và phân biệt đối xử nữ giới cũng như cộng đồng LGBT.
Kết luận:
Nếu bạn cảm thấy không cần đấu tranh để giành lấy điều gì, nghĩa là bạn đã có nó rồi. Mỗi phong trào đấu tranh đều bắt nguồn từ sự bất công, bất mãn. Nữ quyền cũng như Nam quyền, đều là quyền cơ bản của con người, là sự tự do được sống và thể hiện bản thân theo cách mình muốn. Đấu tranh giải phóng nam giới không chỉ nằm ở việc đàn ông được khóc, đấu tranh giái phóng nữ giới không phải chỉ là phụ nữ có nên nấu ăn cho chồng không, có nên mặc áo lót không.
Chúng ta nên được khóc, được nấu ăn, được mặc, được tiếp cận với giáo dục, tránh thai, công nghệ, việc làm ở những vị thế công bằng, cân bằng cho cả hai giới.
————
Nguồn :
Connell, R. W., & Messerschmidt, J. W. (2005). Hegemonic masculinity: Rethinking the concept. Gender & society, 19(6), 829-859.
Beynon, J. (2001). Masculinities and culture. McGraw-Hill Education (UK).
