SAO ĐẾ CHẾ LỚN THỨ 3 THẾ GIỚI LẠI BÁN ĐI VÙNG LÃNH THỔ HẢI NGOẠI DUY NHẤT?
————————————
Nhiều người vẫn chưa biết rằng Alaska không phải đất của Hoa Kỳ ngay từ ban đầu, hoá ra nó vốn thuộc về một trong các quốc gia đối đầu mạnh mẽ nhất với Hoa Kỳ thời hiện đại, và cái tên Alaska cũng từ tiếng Nga mà ra.
Vào tháng 10/1867, vùng lãnh thổ Аляска (*Alyaska) được bán cho Hợp chúng quốc Hoa Kỳ với giá $7,200,000 (~$111 triệu USD bây giờ). Dưới góc nhìn thời nay thì đó vẫn là một cái giá khá bèo cho khoảng 1,518 triệu km2 đất đai, ấy là chưa kể đến việc Đế chế Nga hùng mạnh ra sao lúc bấy giờ.
Thế vì sao Nga lại bán đi Alaska?
CHIẾN PHÍ ĐẮT ĐỎ
Nga vốn không lạ lẫm gì với chuyện chiến tranh. Tuy vậy, 22 triệu km vuông lãnh thổ chắc chắn phải kéo theo rất nhiều mâu thuẫn lớn nhỏ. Chiến phí của Nga vốn đã rất cao kể cả là khi đã sở hữu một vùng lãnh thổ khổng lồ, và vấn đề này càng rõ ràng hơn sau Chiến tranh Crimea (1853-1856).
Sau thất bại thảm hại trong cuộc chinh phạt Đế chế Ottoman, kinh tế Nga bắt đầu gặp khủng hoảng. Cuộc chiến đã đẩy cả đất nước tới bờ vực phá sản, cộng thêm việc Nga đã mất đi ảnh hưởng trên biển Đen sau khi Hiệp định Paris gây tổn hại đến các đối tác lâu năm càng khiến tình hình thêm trầm trọng.
Sa Hoàng cần tiền để tái xây dựng và hiện đại hoá mọi thứ – càng nhanh càng tốt.
Alaska lúc này là lãnh thổ hải ngoại duy nhất của Nga. Mặc dù nó tạo ra lợi thế nho nhỏ nhưng chi phí để bảo vệ nơi đây xem chừng rất thừa thãi trong thời buổi khó khăn như vậy. Và thế là Sa Hoàng quyết định để vùng đất này ra đi.
Vậy thì nên bán nó cho ai?
CUNG NHIỀU HƠN CẦU
Quanh đi quẩn lại thì chỉ có hai đối tượng là có thể cạnh tranh nhau trong thương vụ này.
Đầu tiên là Vương quốc Anh. Năm 1867, UK vẫn đang nắm giữ thuộc địa Canada rộng lớn, bán và sát nhập Alaska vào Canada xem chừng rất hợp lý và dễ dàng. Nhưng có 2 vấn đề:
1. Anh và Nga tại thời điểm này đang là kẻ thù của nhau. Vương quốc Anh cũng đã tham gia vào Liên minh của đế chế Ottoman ngăn chặn sự bành trướng của nước Nga.
2. Kể cả không phải kẻ thù, Đại Anh cũng không có nhu cầu lấy thêm đất trên Thái Bình Dương. Việc quản lý Canada rộng lớn và bờ biển phía Tây xem chừng là đủ với đế chế rồi, kể cả có muốn tiến thêm về phía Đông cũng không quá khó.
Vậy là chỉ còn lại một lựa chọn: Hoa Kỳ. Hai quốc gia từng là đồng minh, cùng có lịch sử đối đầu với Anh, sau Nội chiến thì Hoa Kỳ hiện tại cũng đã đủ ổn định để tham gia thương lượng, đây quả là sự lựa chọn vô cùng thích hợp.
Nga sau đó đã cử một nhóm nghiên cứu đến Alaska để tìm hiểu những tiềm năng của vùng đất này, từ đó đưa ra một con số cho cuộc định giá. Con số đó là $10,000,000 , nhưng hầu như cả đội đều đề xuất giữ lại chứ không nên bán Alaska. Sa hoàng bỏ qua ý kiến đó và vẫn tiếp tục thương lượng, để rồi đưa tới cái giá $7,200,000, Hoa Kỳ nhận lấy vùng đất mới sau ngày 18/10/1867 cho tới mãi về sau.
ĐÁNG LẼ RA…
Dựa vào giá trị của Alaska, ta biết ngay Hoa Kỳ đã vớ được một món hời trong cuộc thương lượng. Tổng giá trị sản xuất của Alaska hằng năm đạt khoảng 50 tỷ USD nhờ khai thác nhiên liệu hoá thạch, cộng thêm công cuộc đào vàng vào cuối thế kỷ 19 thừa sức đem lại giá trị khổng lò vượt xa giá mua ban đầu.
Nếu Nga vẫn sở hữu Alaska thì lịch sử thế giới sẽ có rất nhiều thay đổi lớn dù cho bản thân cuộc mua bán chỉ là một sự kiện ít được quan tâm. Có lẽ Chiến tranh Lạnh sẽ rất khác biệt với nguy cơ chiến tranh hạt nhân vô cùng cận kề. Và chuyện sau… ta chỉ có thể phỏng đoán mà thôi.
