Tại Hội thảo Công bố tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ngày 29/10, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, hút thuốc lá chủ động và bị động là yếu tố nguy cơ thứ 2 gây ra tử vong và bệnh tật.
Theo Thứ trưởng Thuấn, tại Việt Nam, các bệnh mãn tính như đái tháo đường, ung thư, bệnh phổi mãn tính, tim mạch… đang gia tăng nhanh, chiếm tới 84% nguyên nhân tử vong và 73% tổng gánh nặng bệnh tật. Để phòng chống bệnh không lây nhiễm, hạn chế sử dụng thuốc là là hành vi cần được kiểm soát hàng đầu.
Theo Bộ Y tế, sau hơn 10 năm thực hiện các biện pháp kiểm soát thuốc lá, tỷ lệ hút thuốc lá chủ động ở người trưởng thành ở Việt Nam có giảm nhưng khá chậm, với tỷ lệ chung ở hai giới là 20,8%; tỷ lệ hiện hút ở nam giới trưởng thành là 41,1% (năm 2021) thuộc nhóm quốc gia có tỷ lệ người hút thuốc lá cao nhất thế giới.
Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, hút thuốc lá chủ động và bị động là yếu tố nguy cơ thứ 2 gây ra tử vong và bệnh tật. (Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn phát biểu tại Hội nghị. Ảnh BYT)
Thiệt hại do khói thuốc lá gây ra cũng rất lớn. Ước tính năm 2022, thiệt hại kinh tế đối với xã hội do hút thuốc lá chủ động và thụ động gồm chi phí khám chữa bệnh, tổn thất năng suất lao động do mắc bệnh và tử vong sớm bởi hút thuốc lá chiếm 1,14% GDP (tương đương 108,7 nghìn tỷ đồng). Chi phí này cao gấp 5 lần so với nguồn thu từ thuế thuốc lá mang lại.
Thứ trưởng Thuấn nhấn mạnh, đáng lo ngại hiện nay là những sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang “tấn công” giới trẻ.
“Mặc dù các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chưa được phép nhập khẩu, quảng cáo hoặc bán tại Việt Nam, tỷ lệ sử dụng các sản phẩm này đã có sự gia tăng nhanh trong thời gian qua, đặc biệt là ở học sinh phổ thông trung học tại khu vực thành thị”, thứ trưởng Thuấn chia sẻ.
Tác hại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng
Ông Hà Anh Đức – Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế), chỉ trong vòng 2 năm, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh 13-15 tuổi đã gia tăng hơn 2 lần từ 3,5% năm 2022 lên 8,0% năm 2023. Theo thống kê, tỷ lệ hút thuốc của nhóm từ 15 – 24 tuổi là 7,3%; từ 25 – 44 tuổi là 3,2%; từ 45 – 64 tuổi là 1,4%.
Khảo sát của Bộ Y tế mới đây cho thấy, tại gần 700 cơ sở y tế, riêng năm 2023 đã có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Các triệu chứng khi nhập viện bao gồm dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp, đột quỵ não. Số ngày điều trị trung bình từ 1-6 ngày; có 5% số bệnh nhân sau điều trị vẫn để lại di chứng…
Bộ Y tế chỉ ra, thuốc lá điện tử gây ra nhiều bệnh mãn tính không khác gì thuốc lá thông thường như:
Gây nghiện: chứa nicotine – chất gây nghiện mạnh, có hại cho sự phát triển não bộ thanh thiếu niên dưới 25 tuổi. Nicotine ảnh hưởng xấu đến sự hình thành các khớp thần kinh gây ra vấn đề về trí nhớ, tập trung, học tập, tự chủ và rối loạn tâm trạng. Hậu quả lâu dài nghiêm trọng bao gồm nghiện, rối loạn nhận thức, cảm xúc, giảm khả năng tập trung, học tập.
Cấp tính: hút thuốc lá điện tử có thể dẫn đến tổn thương phổi cấp thậm chí gây tử vong, bị thương và bỏng do nổ pin, cháy thiết bị và ngộ độc do quá liều nicotine và ngộ độc các chất ma túy được pha trộn vào dung dịch thuốc lá điện tử.
Mẫu thuốc lá điện tử đa dạng về màu sắc, mùi vị lôi kéo sự tò mò của giới trẻ (Các mẫu thuốc lá điện tử được Đội QLTT số 8 thuộc Cục QLTT TP.HCM đã phối hợp với Công an phường 10, quận Tân Bình, tạm giữ. Ảnh: QLTT)
– Hô hấp: suy giảm chức năng phổi do tắc nghẽn.
– Tim mạch: rối loạn chức năng mạch máu, cơ xơ cứng mạch máu, huyết khối, xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, bệnh động mạch vành, tăng huyết áp và đột quỵ .
– Ung thư: làm tổn thương DNA gây tăng nguy cơ ung thư, tăng kháng hóa trị liệu.
– Tâm thần kinh: ảnh hưởng tâm sinh lý giới trẻ, tăng nguy cơ stress và giảm sự ổn định tâm lý.
– Bệnh về xương: Người hút thuốc lá nung nóng có thể dẫn tới các ảnh hưởng liên quan đến suy yếu khả năng sống của tế bào tiền tạo xương và quá trình chữa lành gãy xương, làm giảm khả năng miễn dịch và tăng viêm nhiễm, có khả năng gây độc tế bào, có liên quan đến bệnh viêm da dị ứng, các bệnh viêm nhiễm, ố răng miệng…
Đặc biệt, trong sol khí của thuốc lá nung nóng còn có chứa nhiều các chất như: Nhôm, titan, stronti, molypden, thiếc và antimon… gây ảnh hưởng sức khỏe…
Nhiều sản phẩm thuốc lá điện tử được pha tẩm ma túy
Về tác động đến trật tự xã hội, Thượng tá Nguyễn Duy Trung, Phó Trưởng phòng 5, Cục Phòng, chống tội phạm, Bộ Công an cảnh báo: “Qua theo dõi của Bộ Công an, những năm gần đây, tình trạng mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử thế hệ mới và thuốc lá điện tử có pha tẩm ma túy trên thế giới và ở Việt Nam diễn biến rất phức tạp, nhất là trên không gian mạng, các sàn thương mại điện tử.
Chỉ riêng 6 tháng đầu năm 2024, lực lượng Công an cả nước đã phát hiện, bắt giữ, khởi tố 35 vụ; xử lý 24 vụ, 31 đối tượng liên quan đến mua bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng thuốc lá điện tử có chứa chất ma túy”.
Đáng lo ngại, lực lượng chức năng cũng phát hiện nhiều vụ việc các đối tượng sản xuất, mua bán cốt CBD (có chứa cần sa tổng hợp) để bơm, tiêm vào thuốc lá điện tử.
Năm 2023 đã có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Các triệu chứng khi nhập viện bao gồm dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp, đột quỵ não. (Một bệnh nhân ngộ độc thuốc lá điện tử điều trị tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh BVCC)
Các đối tượng tạo ra nhiều sản phẩm thuốc lá điện tử chứa ma túy với nhiều mẫu mã, tên gọi, hương vị và chất ma túy khác nhau và quảng cáo gây hiểu lầm là có tác dụng thần kỳ, tạo khoái cảm, không độc hại… để thu hút giới trẻ.
“Qua công tác đấu tranh với tội phạm về ma túy “núp bóng” thuốc lá điện tử; Bộ Công an nhận thấy những đề xuất về việc cần sớm hoàn thiện chính sách pháp luật về thuốc lá mới, trong đó đề xuất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng của Bộ Y tế là hợp lý”, Thượng tá Nguyễn Duy Trung nhấn mạnh.
Lãnh đạo Bộ Y tế cho biết: Với những bằng chứng về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, Bộ Y tế đề xuất, trước mắt Quốc hội cần ban hành Nghị quyết cấm nhập khẩu, sản xuất, phân phối, bán và quảng cáo, khuyến mại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ở tất cả các dạng. Trong thời gian tới, các quy định này cần được nghiên cứu luật định khi sửa Luật phòng chống tác hại của thuốc lá.