Một thông báo tuyển dụng nhân viên vệ sinh tại thành phố Quảng Châu, Trung Quốc đã gây phẫn nộ trên mạng xã hội vì quy định giới hạn độ tuổi không quá 35. Sự việc làm dấy lên tranh luận về tình trạng phân biệt tuổi tác trong thị trường lao động Trung Quốc, đặc biệt đối với những người sắp bước vào độ tuổi trung niên.
Ngày 12/ 2, chính quyền khu Tân Thị ở thành phố Quảng Châu đăng tuyển nhân viên vệ sinh cộng đồng với yêu cầu ứng viên phải dưới 35 tuổi, chỉ chấp nhận gia hạn đến 40 nếu có bằng lái xe hợp lệ. Nhà tuyển dụng lý giải rằng công việc này đòi hỏi sức khỏe tốt, phải khuân vác rác thải sinh hoạt bằng tay, làm ca đêm và sáng sớm. Tuy nhiên, quy định này nhanh chóng vấp phải phản ứng dữ dội từ dư luận, buộc họ phải sửa đổi vào ngày 19 tháng 2, nâng độ tuổi tối đa lên mức “từ 18 đến tuổi nghỉ hưu hợp pháp.”
Vừa qua, chính quyền khu Tân Thị ở thành phố Quảng Châu đăng tuyển nhân viên vệ sinh cộng đồng với yêu cầu ứng viên phải dưới 35 tuổi. Sixth Tone.
Hình ảnh thông báo tuyển dụng gốc lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội Trung Quốc, với những hashtag như “Không ai mất khả năng lao động ở tuổi 35” thu hút hàng triệu lượt xem trên Weibo. Nhiều bình luận thể hiện sự bất bình, nhấn mạnh khó khăn của những lao động ngoài 35 tuổi trong việc tìm kiếm việc làm. Một bình luận nhận được nhiều sự đồng tình viết: “35 tuổi là giai đoạn đỉnh cao của cuộc đời—cả về thể lực, trí tuệ lẫn kinh nghiệm. Tại sao tuổi này lại trở thành một lời nguyền?”
Xu hướng này phản ánh một thực tế đáng lo ngại trong thị trường lao động Trung Quốc: định kiến về độ tuổi ngày càng phổ biến. Thuật ngữ “lời nguyền 35” bắt nguồn từ mạng xã hội, ban đầu chỉ việc sa thải lao động trung niên trong ngành công nghệ, nhưng nay đã lan rộng sang nhiều lĩnh vực khác. Những lao động ngoài 35 tuổi bị cho là kém linh hoạt, đòi hỏi mức lương cao hơn so với sinh viên mới tốt nghiệp, và khó có thể cam kết làm việc ngoài giờ do trách nhiệm gia đình.
Sự phân biệt tuổi tác không chỉ giới hạn ở lao động có chuyên môn cao mà còn ảnh hưởng đến cả công việc phổ thông. Một số nhà tuyển dụng thậm chí coi những người trên 25 tuổi là quá già cho các vị trí như thu ngân tại cửa hàng trà sữa. Hiện tượng này trở thành vấn đề đáng lo ngại khi Trung Quốc vừa nâng tuổi nghỉ hưu chính thức, khiến nhiều người lo sợ rằng họ sẽ bị mắc kẹt trong tình trạng thất nghiệp ở độ tuổi trung niên.
Thách thức của lao động trung niên
Không ít người lao động cảm thấy lo lắng về tuổi tác trong thị trường việc làm đầy cạnh tranh. Một phụ nữ 39 tuổi họ Ôn, sống tại Đông Bắc Trung Quốc, chia sẻ với Sixth Tone rằng cô từng bị từ chối khi ứng tuyển vị trí thu ngân tại một hiệu sách vì lý do tuổi tác. “Nhà tuyển dụng chỉ hỏi tôi hai câu sau khi xem hồ sơ,” cô kể lại. “Họ hỏi tôi có trên 30 tuổi không và liệu tôi có đủ sức khỏe để làm công việc của một thu ngân hay không.”
Những tình huống như của bà Ôn không hiếm gặp. Nhiều lao động ngoài 35 tuổi rơi vào thế khó khi vừa phải cạnh tranh với ứng viên trẻ, vừa phải liên tục nâng cao trình độ để giữ vững vị trí trong công việc. Nhưng không phải ai cũng có thời gian và điều kiện để học thêm. “Nếu tôi không bị coi là già, tôi chắc chắn sẽ chọn cách quay lại trường học để nâng cao kỹ năng chuyên môn,” bà Ôn nói. “Nhưng khi tuổi tác trở thành một gánh nặng, tôi buộc phải tận dụng từng năm trong sự nghiệp để không bị đào thải.”
Trước làn sóng phản đối, chính phủ Trung Quốc đã có một số động thái nhằm giảm bớt tác động của định kiến tuổi tác. Tháng 11 năm ngoái, chính quyền trung ương đã nâng độ tuổi giới hạn cho kỳ thi tuyển dụng công chức từ 35 lên 40 tuổi. Đây được xem là một bước tiến tích cực, nhưng vẫn chưa đủ để giải quyết triệt để vấn đề.
Trung Quốc hiện chưa có luật cụ thể cấm phân biệt đối xử theo độ tuổi trong tuyển dụng. Tuy nhiên, theo luật sư Lao động Lưu Nguyên Nghiệp thuộc Công ty Luật Thâm Đông, Quảng Đông, “lời nguyền 35” đi ngược lại nguyên tắc bình đẳng trong việc làm và tinh thần của pháp luật liên quan. “Tuổi tác không nên là yếu tố quyết định khả năng của một người lao động,” ông nhấn mạnh.
Việc loại bỏ người lao động trung niên không chỉ làm giảm cơ hội nghề nghiệp mà còn lãng phí một nguồn nhân lực giá trị. Những người trên 35 tuổi thường có kinh nghiệm phong phú, kỹ năng quản lý tốt và khả năng giải quyết vấn đề cao hơn so với người trẻ. Trong khi đó, xã hội Trung Quốc đang bước vào giai đoạn già hóa dân số nhanh chóng, đòi hỏi chính sách lao động phải linh hoạt và tận dụng tối đa nguồn lực hiện có.
Nhiều chuyên gia đề xuất rằng, ngoài việc điều chỉnh giới hạn độ tuổi trong tuyển dụng công chức, chính phủ nên ban hành luật chống phân biệt tuổi tác trong lao động, đồng thời hỗ trợ các chương trình đào tạo và tái đào tạo cho người lao động trung niên. Các doanh nghiệp cũng cần thay đổi cách nhìn nhận về độ tuổi, tập trung vào năng lực thực tế thay vì chỉ đánh giá dựa trên số năm tuổi đời.