Giữa những ngày nóng nực nhất đầu tháng 7, chúng tôi về quê hương nhà Cách mạng Nguyễn Thái Học ở Thổ Tang – Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc…
Trong ấn tượng của tôi, qua sách vở, và qua trải nghiệm từ mấy chục năm trước, đó là một vùng quê có những con đường đất đỏ, nhất là có “dâu xanh ngút mắt” và “mái rạ nghìn đời” – như bạn tôi, nhà báo nhà thơ Hoàng Thế Sinh đã miêu tả… Nhưng hôm nay trở lại Vĩnh Tường, Thổ Tang, tôi chỉ thấy toàn đường nhựa, các công trình bê tông, bóng cây xanh thưa thớt; vì thế, sự nóng nực dường tăng lên khá nhiều…
Nhưng, sự nóng nực, bức bối giữa cái không gian bị đô thị hóa một cách vội vàng và ngổn ngang ấy thực không đáng kể so với nỗi buồn của tôi khi thắp hương trước bàn thờ đại gia đình ông Nguyễn Thái Học tại nhà bác Nguyễn Tuấn…
Bác Nguyễn Tuấn là con trai ông Nguyễn Lâm, em ruột áp út của ô Nguyễn Thái Học. Trên bàn thờ gia đình, có Huân chương Độc lập hạng 3 tặng song thân ông Nguyễn Thái Học, bằng Truy tặng danh hiệu Bà mẹ VN anh hùng cho thân mẫu ông Nguyễn Thái Học, ba bằng Tổ quốc ghi công cho các liệt sĩ Nguyễn Thái Học, Nguyễn Văn Nho, Nguyễn Văn Lâm. Bác Tuấn kể: đã mấy năm nay, gia đình và toàn thể người dân Thổ Tang mong mỏi có Đền thờ ông Nguyễn Thái Học, để bớt hổ thẹn với Công viên Di tích Nguyễn Thái Học ở thành phố Yên Bái… Nhưng diện tích đất vài Ha đã được phân chia theo QĐ của Tỉnh, của Huyện cho công trình này, suốt thời gian dài qua vẫn chỉ là bãi hoang, cỏ dại mọc và là nơi tạm chiếm dụng đặt vật liệu xây dựng của dân… Hiện ở Đình Thổ Tang, mới có một tấm bia khiêm tốn kỷ niệm ông Nguyễn Thái Học, và một bức tượng đồng nhỏ tạc ông Nguyễn Thái Học chưa có chỗ bày, để tạm trong kho của Đình.
Bác Tuấn đưa chúng tôi tới thăm khu nghĩa trang riêng của gia đình. Mấy năm trước, bác đã cho chuyển mộ Cô Giang – vợ ông Nguyễn Thái Học – cách đó mấy cây số quy tập về khu nghĩa trang nhỏ này. Giữa cái nắng gay gắt, trong lời ông Tuấn đọc lại bài thơ tuyệt mệnh của Cô Giang khắc trên bia, tôi như nghe thấy nỗi niềm mong mỏi của con cháu ông Nguyễn Thái Học và người dân Thổ Tang về một nơi thờ tự xứng đáng với nhà Cách mạng lớn của Dân tộc ta…
Đạo diễn Mai An Nguyễn Anh Tuấn
Ảnh:
-Ban thờ đại Gia đình tại nhà ông Nguyễn Tuấn
-Ô Nguyễn Tuấn bên mộ Cô Giang tại khu nghĩa trang riêng GĐ.
-Bia lưu niêm nhà CM Nguyễn Thái Học trong Đình Thổ Tang
