Những hình ảnh trong cuốn sách muộn chuyến du hành Nam hà 1792 – 1793 của John Barrow.
Những hình ảnh dù chỉ được vẽ minh họa nhưng thể hiện rõ sắc thái đa dạng của xứ Đàng trong về nhân chủng với các nhóm người có cách màu da, trang phục, tập tục khác nhau. Sự đa dạng này là kết quả của sự va chạm từ những nền văn minh bản địa với các nhóm lưu dân người Việt trong quá trình Nam tiến thêm vào đó là các sắc dân di cư từ Trung Hoa hay Ấn Độ.
Sự đa dạng và chấp nhận đa dạng trở thành bản sắc của sứ Đàng trong trong suốt hai thế kỷ (17 – 18), chúng buộc các nhóm tộc người phải thích ứng, tiếp xúc, hòa trộn văn minh với nhau. Như vậy, xứ Đàng Trong thật sự trở thành một Đại Việt khác, một cách làm người Việt Nam mới trên những vùng đất mới (như Li Tana đề cập).
Nhưng sự đa dạng này sẽ không tồn tại lâu hơn trong thế kỷ sau, khi triều nguyễn và các quan niệm về sự đồng nhất dân tộc được thiết lập. Các vua triều nguyễn, nhất là Minh Mạng, thực hiện đồng thời hai chính sách Hán hóa (người Việt phương Nam) và đồng hóa các nhóm thiểu số tại chổ. Kết quả của quá trình này là vào thế kỷ 19, các bản sắc Đa Dạng bi thay thế bởi một nền văn minh Đại Nam đồng nhất.
Giờ đây, chỉ còn những bức tranh này có thể làm minh chứng cho sắc thái đa dạng của xứ Đàng trong vào những năm cuối thế kỷ 18.
Chú thích ảnh:
Hình 1: Cảnh một thương cảng ở Đàng Trong
Hình 2: một nhóm cư dân Đàng Trong.
Hình 3: Một cảnh diễn ca kịch tại Tourane (Đà Nẵng).
Hình 4: Một buổi thực hành tín ngưỡng của người dân địa phương ở Tourane (Đà Nẵng).
Hình 5: Một người lính ở Đàng Trong.
Nguồn ảnh gốc:
A voyage to Cochinchina, in the years 1792 and 1793], Barrow, John, Sir, 1764-1848.
