NHỮNG CỔ VẬT BÊN TRONG LĂNG MÔ VỊ VUA TẠI VỊ NGẮN NHẤT TRONG LỊCH SỬ VƯƠNG TRIỀU NHÀ HÁN
Ngày 17 tháng 4 năm 74 TCN, Hán Chiêu Đế Lưu Phất Lăng, 94 TCN – 74 TCN, vị hoàng đế thứ 8 của triều Tây Hán) băng hà khi mới 20 tuổi, ở ngôi 13 năm
Vì Hán Chiêu Đế không có con trai nên ngai vàng chính thất phải được truyền cho người con trai đang sống của người anh trai là Hán Vũ Đế (156 TCN – 87 TCN), là vị hoàng đế thứ 7 của nhà Tây Hán) tên là Lưu Cứ khi đó đang làm vua xứ Quảng Lăng (Quảng Lăng Vương). Tuy nhiên, quan phụ chính đại thần Hoắc Quang tỏ ra lo lắng việc Lưu Cứ sẽ không nghe theo lời khuyên của mình bởi khi đó Hoắc Quang đang đường đường một tay nắm giữ quyền lực của triều đình nhà Hán. Hoắc Quang đã quyết định chọn Lưu Hạ thế vào chỗ Lưu Cứ, đưa Lưu Hạ trở thành con nuôi của Hán Chiêu Đế. Ngày đầu tiên của tháng 6 năm 74 TCN, Lưu Hạ nhận ấn ngọc tỷ và khoác hoàng bào, đăng quang ngai vàng, trở thành hoàng đế triều Tây Hán. Thời điểm đó, Lưu Hạ mới 19 tuổi.
Mặc dù Hán Chiêu Đế chưa mồ yên mả đẹp, nhưng việc đó không ngăn cản nổi sự vung tay quá trán của vị tân vương. Khi Lưu Hạ đến Tràng An (nay là Tây An), kinh đô của nhà Tây Hán, ông đã mang theo một đoàn tùy tùng từ Xương Ấp với hơn 200 người phục dịch tại hoàng cung, nơi đó hoàng đế vui chơi tiêu sầu. Lưu Hạ thoải mái đàn hát, cùng chè chén lúy túy với tùy tùng của mình. Trong khi tân vương nhàn tản hưởng lạc thì trong triều, Hoắc Quang đã câu kết với các quan đại thần khác để hạch tội hoàng đế, buộc ông phải thoái vị khi chỉ mới đăng quang đúng 27 ngày. Khoảng một tháng sau đó, Lưu Tuân (91 TCN-49 TCN) là cháu trai của Hán Vũ Đế đã đăng quang ngai báu, trở thành Hán Tuyên Đế – hoàng đế thứ 10 trong lịch sử nhà Tây Hán. Năm 68 TCN, quan đại thần Hoắc Quang lâm bệnh nặng qua đời, Hán Tuyên Đế tiếp quản trọn vẹn đất nước.
Khoảng năm 63 TCN, Lưu Hạ được phong tước hầu, trở thành Hầu công của Hải Hôn trấn (nay là phía Bắc tỉnh Giang Tây), cai trị hơn 4.000 hộ gia đình. Hán Tuyên Đế đã truyền chiếu chỉ rằng tiên đế Lưu Hạ phải “cải lăng” (dời lăng mộ đến nơi khác) từ Xương Ấp ở huyện Sơn Dương (ngày nay là địa giới Duy Phường, tỉnh Sơn Đông) sang Hải Hồn trấn ở Chu Trang (ngày nay là Nam Xương, tỉnh Giang Tây).
Lăng mộ của Lưu Hạ tiếp tục được truyền đời cho 3 thế hệ sau đó cùng an táng ở đây, tiếp tục diễn ra vào đời Đông Hán (25 TCN – 220 TCN).
Ngôi mộ của ông được tìm thấy vào năm 2011. Năm 2015, các nhà khảo cổTrung Quốc xác nhận ngôi mộ chính trong quần thể mộ gần Nam Xương, tỉnh Giang Tây chính là của Lưu Hạ.
Ngôi mộ được coi là lăng mộ hoàng gia được bảo tồn tốt nhất từ thời Tây Hán với khoảng 20.000 cổ vật đã được khai quật. Lúc còn là hoàng đế, Lưu Hạ rõ là ông vua kém may mắn nhưng sau khi qua đời ông đã thoát khỏi bàn tay của những kẻ cướp mộ trong suốt hơn 2.000 năm qua, cho phép những gì bên trong cổ lăng vẫn còn vẹn nguyên như những ngày đầu.
QUY MÔ CỦA CỔ LĂNG LƯU HẠ
Cổ lăng có thiết kế hình thang, chiều rộng dao động từ 141 m đến 186m theo hướng Bắc-Nam, dài từ 233m đến 248m theo hướng Đông-Tây, bao phủ tổng diện tích khu vực tới 40.000 m2.
Phức hợp mộ ngầm bao gồm một sảnh thờ tổ tiên, một ngôi đền, các chái phòng, một con ngựa và hố chôn cỗ xe ngựa, một bức tường vòng ngoài, các lối vào, các tháp canh và 7 ngôi mộ đi kèm (có thể là thê thiếp hay quan đại thần được sủng ái của Lưu Hạ) cũng như một hệ thống tinh vi các đường ngang ngõ tắt và đường thủy.
Ở mé phía Tây của tòa mộ chính, có một cái hố đào hình chữ nhật dài 17,7 m theo hướng Bắc-Nam – hướng trực tiếp – và rộng 4,24 m theo hướng Đông sang Tây. Đây là hố chôn đầu tiên ở miền Nam Trung Hoa được tìm thấy có chôn theo ngựa và xe ngựa thực sự. Hố chôn này có chứa 20 xác ngựa và 5 cỗ xe ngựa bằng gỗ được trang trí tinh xảo, mỗi xe ngựa cần 4 ngựa kéo. Theo quy chế đời Hán thì xe tứ mã là đẳng cấp cao nhất khi đi lại của vương hầu.
Số vàng được khai quật từ lăng mộ có độ tinh khiết đáng kể, đặc biệt là với hầu hết những miếng vàng có trọng lượng khoảng 250 gram. Chỉ tính riêng 378 vật phẩm bằng vàng tìm thấy trong lăng mộ đã nặng tới 78 kg, trị giá hàng triệu USD, chưa kể tới giá trị lịch sử của chúng. Đặc biệt, nhiều cổ vật trong ngôi mộ của Lưu Hạ vẫn còn trong tình trạng nguyên vẹn, bất chấp nhiều biến cố về thời tiết, điều kiện tự nhiên trong hơn 2.000 năm như ngập lụt, ẩm thấp…
