Nhật Bản và nỗ lực giảm thiểu số lượng thú cưng bị tiêu hủy

Một cuộc khảo sát năm 2023 do The Mainichi công bố cho thấy Nhật Bản có khoảng 6,8 triệu chó và 9 triệu mèo được nuôi làm thú cưng. Động vật đồng hành ngày càng trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống của người dân, đặc biệt trong bối cảnh dân số già hóa. Thú cưng giúp giảm bớt sự cô đơn của người cao tuổi sống một mình, mang lại sự gắn kết tinh thần đáng kể.

Tuy nhiên, khi chủ nhân già yếu hoặc chuyển đến nơi không cho phép nuôi động vật, nhiều thú cưng bị đưa vào các trung tâm cứu hộ. Khi số lượng thú bị bỏ rơi tăng lên, các trung tâm có nguy cơ bị quá tải, dẫn đến việc tiêu hủy để kiểm soát số lượng. Trước thực trạng này, Nhật Bản đã triển khai nhiều biện pháp nhằm giảm thiểu số thú cưng bị tiêu hủy, đưa tỷ lệ xuống mức thấp kỷ lục trong nửa thế kỷ qua.

Năm 1974, Nhật Bản tiêu hủy khoảng 1,1 triệu chó và 63.000 mèo. Đến năm 1989, số mèo bị tiêu hủy tăng vọt lên 328.000, trong khi số chó giảm xuống còn 687.000. Kể từ đó, con số này giảm mạnh. Đến năm 2022, chỉ còn khoảng 9.000 mèo và 3.000 chó bị tiêu hủy, tương đương 0,07% tổng số thú cưng. So với Mỹ, tỷ lệ tiêu hủy thú cưng tại Nhật Bản thấp hơn gần 9 lần.

Nhật Bản và nỗ lực giảm thiểu số lượng thú cưng bị tiêu hủy

Nhằm đạt được kết quả này, chính phủ Nhật Bản đã triển khai nhiều chính sách mạnh mẽ. Năm 2013, Đạo luật Quản lý và Phúc lợi Động vật (Dōbutsu Aigo Kanrihō) được sửa đổi, cho phép các trung tâm cứu hộ từ chối nhận chó và mèo bị bỏ rơi nếu không có lý do chính đáng. Nhờ đó, số lượng thú cưng vào trung tâm giảm, đồng thời hạn chế số lượng bị tiêu hủy.

Năm 2019, chính phủ Nhật Bản tiếp tục siết chặt luật với các quy định khắt khe hơn đối với cơ sở kinh doanh thú cưng, tăng mức phạt đối với hành vi ngược đãi động vật và bắt buộc gắn vi mạch nhận dạng. Nhờ vậy, nhiều địa phương đạt được thành công đáng kể. Tỉnh Ibaraki, nơi từng có tỷ lệ tiêu hủy chó cao nhất, công bố vào năm 2021 rằng không có con chó nào bị tiêu hủy trong cả năm.

Chính phủ Nhật Bản cũng đưa ra nhiều sáng kiến nhằm hỗ trợ các chương trình bảo vệ động vật. Các địa phương triển khai chính sách ưu đãi thuế cho các khoản đóng góp vào các chương trình này, giúp tài trợ cho chiến dịch triệt sản mèo hoang để giảm số lượng mèo lang thang. Theo Hananoki Pet Shelter, tại thành phố Nagoya, số mèo hoang bị xe đâm cao gấp 172 lần so với số mèo bị tiêu hủy tại các trung tâm cứu hộ. Điều này cho thấy việc triệt sản có thể quan trọng hơn cả việc nhận nuôi mèo.

Các bác sĩ thú y Nhật Bản cũng hạn chế tối đa việc an tử động vật. Một nghiên cứu năm 2016 trên tạp chí Anthrozoös cho thấy, hầu hết bác sĩ thú y tại Nhật Bản chỉ đồng ý an tử khi thú cưng mắc bệnh nan y và phải chịu đau đớn nghiêm trọng. Khác với phương Tây, bác sĩ thú y Nhật Bản thường không khuyến khích chủ nhân chọn phương án này. Bác sĩ thú y Chikao Muratani nhận định rằng người Nhật xem thú cưng như thành viên gia đình và mong muốn kéo dài sự sống cho chúng.

Mặc dù số lượng thú cưng bị tiêu hủy giảm mạnh, một số tổ chức bảo vệ động vật vẫn cho rằng phương thức tiêu hủy ở Nhật Bản còn nhiều vấn đề. Trang web Pawer cho biết các trung tâm cứu hộ quét vi mạch để tìm chủ nhân của thú nuôi, nhưng dữ liệu thiếu chính xác khiến việc đoàn tụ gặp khó khăn. Các trung tâm chỉ giữ thú trong một tuần trước khi quyết định liệu chúng có thể được nhận nuôi hay không. Tuy nhiên, thời gian này thường quá ngắn để tìm chủ mới, đặc biệt đối với những thú cưng có khả năng được nhận nuôi.

Ngoài ra, hầu hết các trung tâm cứu hộ tại Nhật Bản sử dụng phòng khí carbon dioxide hoặc carbon monoxide để tiêu hủy động vật. Phương pháp này bị nhiều tổ chức bảo vệ quyền động vật lên án là tàn nhẫn. Theo Japan Today, quy trình này có thể kéo dài đến 30 phút, trong đó động vật hoảng loạn, cào cấu và đập mạnh vào vách kim loại của lồng chứa. Tổ chức PETA từng kêu gọi Nhật Bản sử dụng phương pháp tiêm sodium pentobarbital để an tử nhân đạo hơn, nhưng loại thuốc này không còn sẵn có tại Nhật Bản từ năm 2019.

Theo Pawer, lý do phổ biến nhất khiến chủ nhân từ bỏ thú cưng là sự bất tiện. Chủ nhân chuyển đến nơi không cho phép nuôi thú, thú cưng gây ồn ào hoặc chi phí chăm sóc quá cao đều là những nguyên nhân chính. Một số trường hợp còn bỏ thú cưng vì chúng không còn dễ thương hoặc giống loài không còn phổ biến.

Để giải quyết vấn đề này, nhiều cơ sở dưỡng lão yêu cầu chủ nuôi phải đạt độ tuổi tối thiểu trước khi nhận nuôi thú cưng. Đồng thời, chính quyền cũng khuyến khích mọi người cân nhắc kỹ trước khi quyết định nuôi động vật. Theo The Mainichi, chi phí nuôi một con chó suốt đời ước tính khoảng 2,45 triệu yên, trong khi chi phí cho mèo là 1,5 triệu yên.

Giá chó mèo tại Nhật Bản tăng mạnh trong những năm gần đây, khiến nhiều người tìm đến các “trại nhân giống chui” để mua thú cưng với giá rẻ hơn. Tuy nhiên, điều kiện sống tại những cơ sở này thường không đảm bảo, khiến động vật bị đối xử tệ bạc. Để bảo vệ động vật, người dân cần mua hoặc nhận nuôi từ các nguồn uy tín.

Những nỗ lực của chính phủ và cộng đồng đã góp phần đáng kể vào việc giảm tỷ lệ tiêu hủy thú cưng tại Nhật Bản. Tuy nhiên, để duy trì thành quả này, mọi người cần tiếp tục hỗ trợ các trung tâm cứu hộ và tham gia các chương trình nhận nuôi thú cưng.

Nếu muốn giúp đỡ, người dân có thể tìm đến các trung tâm cứu hộ để hỗ trợ tài chính hoặc tình nguyện chăm sóc thú cưng. Các tổ chức như Chibawan, Pet No Ouchi và Dog Shelter là những tổ chức phi lợi nhuận đang hoạt động tích cực tại Nhật Bản. Ngoài ra, Japan Cat Network và Animal Refuge Kansai cũng là những tổ chức không tiêu hủy thú cưng, nơi tình nguyện viên có thể tham gia hoặc quyên góp để hỗ trợ hoạt động.