Nghịch lí thời bình: Có lí nào vừa muốn trừng phạt man rợ, vừa muốn xã hội yên bình?

Nhân sự việc gần đây một cán bộ dân phòng giao lưu MMA vào đầu khiến hai thiếu niên 14 tuổi suýt quên bảng cửu chương, dân tình lại được dịp thể hiện trí tuệ của mình về cách làm người lớn, cách dạy trẻ em, cách khiến luật pháp có tính răn đe, và cách khiến xã hội trở nên yên bình.
Về dân phòng, người này được cho là sai ngay từ hành động đánh trẻ em dã man; về hai thiếu niên, nhóm này được cho là đã bỏ học và nhiều lần ăn trộm. Trước bức tranh toàn cảnh, nhiều người cho rằng đánh loại tội phạm trẻ em như vậy là nên vì nó sẽ ngăn các tội phạm tập sự và tội phạm tiềm năng lún sâu vào tội ác lớn hơn có thể xảy ra sau này.
Thực tế thì đây là luận điệu nhan nhản trước mỗi vụ việc bạo lực, nó trở thành một thứ sáo ngữ, đến mức như giáo điều, vì được dùng quá nhiều lần bởi quá nhiều người mà không đi kèm bất cứ bằng chứng nào. Bài viết này của tôi sẽ cho thấy bạo lực đã từng làm được gì trong việc giữ xã hội yên bình và lí do nào khiến một nhóm lớn người vẫn ôm khư khư suy nghĩ rằng bạo lực có thể giải quyết vấn đề cho họ.
Nhóm đệ tử của giáo điều bạo lực tin rằng bạo lực khiến cho đối tượng sợ mà không dám tái phạm, từ đó tốt cho cả đối tượng lẫn an ninh xã hội. Nếu giáo điều này là đúng thì hẳn nó nên được áp dụng rộng rãi, được hợp pháp hoá và thực hành mỗi ngày. Trẻ em không làm bài tập về nhà? Đập. Nhân viên đến muộn? Đập. Ai làm sai cứ đập trước đã, việc đập là tốt miễn sao vẫn phụng sự mục đích ngăn ngừa tái phạm. Đập mạnh hay nhẹ tuỳ mức độ vi phạm, nhưng vẫn cứ phải đập vì nó ngăn tái phạm được, nhỉ?
Thực ra với cộng đồng người Việt biết chữ thì xã hội như thế đã từng tồn tại rồi: thời trung cổ. Thời kì này có hai đặc trưng, thứ nhất là các hình phạt luôn mang tính bạo lực kết hợp với sỉ nhục công khai, thứ hai là kiểu phạt này rất hợp ý lũ đệ tử của giáo điều bạo lực. Chẳng hạn tội gây rối trật tự công cộng sẽ bị đóng gông bắt đi diễu phố và người dân có quyền ném rau quả thối, có thể kết hợp quất roi hoặc không, đây được cho là tội nhẹ. Tội nặng hơn như săn trộm, vì đất đai bấy giờ đa phần thuộc sở hữu của lãnh chúa và các tầng lớp thống trị khác, nhẹ thì bị thiến, nặng thì bị treo cổ. Tội giết người thì chắc chắn là treo cổ rồi, ngoài ra còn đền tiền, ít nhiều tuỳ vào nạn nhân thuộc tầng lớp nào.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *