“Nếu nhìn sáp nhập như một cuộc đấu tranh hơn – thua, giàu – nghèo, sẽ vô tình đặt ra những rào cản vô hình”

“Nếu chỉ nhìn sáp nhập như một cuộc đấu tranh hơn – thua, giàu – nghèo thì chúng ta vô tình đặt ra những rào cản vô hình ngăn cản sự phát triển”

Thưa ông, ngoài vấn đề tên gọi, việc lựa chọn trung tâm hành chính mới sau sáp nhập của các tỉnh, thành cần được xét theo tiêu chí cụ thể nào?

– Việc lựa chọn trung tâm hành chính mới sau sáp nhập không chỉ là một quyết định kỹ thuật, mà còn là một câu chuyện về quá khứ, hiện tại và tương lai của vùng đất đó. Đó không chỉ là nơi đặt trụ sở của bộ máy chính quyền, mà còn là trái tim của cả một tỉnh, nơi hội tụ những dòng chảy văn hóa, kinh tế và con người. Vì vậy, quyết định này cần được cân nhắc thấu đáo, không chỉ dựa trên lý trí mà còn phải hài hòa với cảm xúc và mong muốn của cộng đồng.

Trước hết, trung tâm hành chính mới phải là một điểm kết nối thuận lợi, nơi giao thông không chỉ thông suốt mà còn có tiềm năng mở rộng trong tương lai. Một trung tâm hành chính không thể là một vùng đất biệt lập, mà phải là nơi mọi người có thể dễ dàng đến và đi, một nơi mà doanh nghiệp, nhà đầu tư, người dân đều cảm thấy thuận tiện khi làm việc và sinh sống. Hạ tầng đô thị ở đó cần đủ vững chắc để không làm gián đoạn hoạt động quản lý nhà nước, đồng thời có không gian để tiếp tục phát triển, tránh tình trạng chật chội hay lạc hậu sau vài năm.

Một đô thị chỉ phát triển bền vững khi có nền tảng kinh tế vững chắc. Trung tâm hành chính mới nên đặt tại một khu vực có sức sống kinh tế mạnh mẽ, nơi có thể tạo ra động lực phát triển cho toàn tỉnh thay vì chỉ đơn thuần là một trụ sở hành chính khô cứng. Kinh tế và hành chính phải song hành, hỗ trợ lẫn nhau để hình thành một vùng đất có sức hút, không chỉ với doanh nghiệp mà còn với những người muốn tìm một nơi để lập nghiệp, để xây dựng tương lai.

Bên cạnh những yếu tố thực tiễn ấy, không thể bỏ qua chiều sâu lịch sử và văn hóa. Một trung tâm hành chính không chỉ là nơi làm việc của chính quyền, mà còn là biểu tượng của cả một vùng đất. Lịch sử của nó, những giá trị văn hóa đã hình thành qua bao thế hệ, tất cả đều góp phần tạo nên bản sắc riêng.

Chúng ta không thể xem nhẹ điều này, bởi một vùng đất có hồn, có ký ức, mới có thể trở thành nơi mà người dân cảm thấy gắn bó, tự hào. Nếu quyết định thiếu cân nhắc, không lắng nghe lịch sử và con người, thì trung tâm hành chính mới có thể trở thành một nơi xa lạ ngay cả với chính những người dân sinh sống ở đó.

Quan trọng hơn cả, quyết định cuối cùng phải xuất phát từ sự đồng thuận của cộng đồng. Một trung tâm hành chính chỉ thực sự có ý nghĩa khi nó không chỉ là nơi đặt các tòa nhà công quyền, mà còn là nơi người dân cảm thấy gần gũi, dễ tiếp cận. Chính quyền phải lắng nghe tiếng nói của nhân dân, của các chuyên gia, của những người đã gắn bó lâu năm với vùng đất này để có một lựa chọn hợp lý và bền vững.

Như vậy, dù lựa chọn bất kỳ địa điểm nào, thì điều quan trọng nhất vẫn là tạo ra một trung tâm hành chính thực sự hiệu quả, hiện đại, phù hợp với xu thế phát triển và mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho tất cả người dân trong tỉnh. Không chỉ là một địa điểm, mà còn là một tầm nhìn, một lời cam kết cho sự phát triển bền vững của vùng đất này trong tương lai.

Một vấn đề được dư luận đặt ra là tư duy “tỉnh anh, tỉnh tôi”, rồi “quyền anh, quyền tôi”, hay “tỉnh anh nghèo, tỉnh tôi giàu”… liệu có nảy sinh trong quá trình sáp nhập và nếu có, phải hóa giải điều này ra sao? Đồng thời, cần làm gì để xây dựng được tình đoàn kết khi sáp nhập tỉnh, bởi khi sáp nhập “ghế sẽ ít đi” mà người thì nhiều, thưa ông?

– Sáp nhập tỉnh không chỉ là một bài toán hành chính, mà còn là câu chuyện về con người, về tâm tư, tình cảm và những giá trị đã ăn sâu vào từng vùng đất. Khi hai tỉnh hợp nhất, sẽ khó tránh khỏi những so sánh, những lo lắng về quyền lợi, về sự khác biệt trong mức độ phát triển, thậm chí cả những tâm lý “tỉnh anh, tỉnh tôi” hay “quyền anh, quyền tôi”. Nhưng nếu chỉ nhìn sáp nhập như một cuộc đấu tranh hơn – thua, giàu – nghèo thì chúng ta đã vô tình đặt ra những rào cản vô hình ngăn cản sự phát triển chung.

Điều quan trọng nhất là thay đổi tư duy, xem sáp nhập không phải là sự mất mát, mà là cơ hội để cùng nhau lớn mạnh hơn. Một tỉnh giàu có thể có lợi thế về kinh tế, nhưng tỉnh nghèo lại có những tiềm năng riêng, những giá trị văn hóa, tài nguyên chưa được khai thác hết. Nếu biết kết hợp, tận dụng thế mạnh của nhau, sự phát triển sẽ không còn là cuộc đua của từng địa phương, mà trở thành một hành trình chung, nơi tất cả đều có thể hưởng lợi từ sự đoàn kết và bổ trợ lẫn nhau.

Nhưng đoàn kết không thể chỉ là khẩu hiệu. Điều quan trọng là sự minh bạch, công bằng trong mọi quyết sách. Khi sáp nhập, “ghế sẽ ít đi” nhưng trách nhiệm lại nhiều hơn. Nếu việc bố trí nhân sự chỉ dựa trên yếu tố địa phương, ai cũng muốn giữ vị trí của mình mà không đặt lợi ích chung lên hàng đầu, thì mâu thuẫn là điều khó tránh. Vì thế, cần có một cơ chế rõ ràng, khách quan, dựa trên năng lực và sự đóng góp thực sự, thay vì xuất phát từ tư duy “chia phần”. Khi người dân thấy được sự công tâm trong cách tổ chức bộ máy, họ sẽ cảm nhận được ý nghĩa của sự sáp nhập này, thay vì lo lắng về những mất mát cá nhân.

Quan trọng hơn cả, là sự đồng lòng từ chính những người lãnh đạo. Nếu người đứng đầu không chỉ nói về đoàn kết, mà thực sự hành động vì một mục tiêu chung, dám gạt bỏ lợi ích cục bộ để hướng đến lợi ích lâu dài, thì tinh thần hợp nhất sẽ lan tỏa. Ngược lại, nếu lãnh đạo vẫn còn giữ tâm lý địa phương, sự chia rẽ sẽ không thể xóa bỏ.

Xây dựng một tỉnh mới không chỉ là việc hợp nhất trên giấy tờ, mà là quá trình dung hòa, thấu hiểu và sẻ chia. Khi người dân thấy được những lợi ích thực tế từ sự sáp nhập – một nền kinh tế mạnh hơn, hạ tầng phát triển hơn, dịch vụ công tốt hơn – thì những ranh giới cũ sẽ dần mờ đi, nhường chỗ cho một bản sắc chung, một niềm tự hào chung. Và khi đó, sự gắn kết không còn là điều phải cố gắng tạo dựng, mà sẽ tự nhiên trở thành một phần của vùng đất mới.

“Một cái tên chỉ thực sự có ý nghĩa khi nó được sinh ra từ lòng dân, được chấp nhận bởi cộng đồng” 

Theo ông, việc lấy ý kiến cộng đồng trong quá trình đặt tên tỉnh, thành có quan trọng không? Nếu có, nên thực hiện như thế nào?

– Tôi nghĩ rằng việc lấy ý kiến cộng đồng trong quá trình đặt tên tỉnh, thành phố mới không chỉ quan trọng mà còn là điều kiện tiên quyết để đảm bảo sự đồng thuận và gắn kết xã hội. Nếu tên gọi đó không phản ánh được mong muốn, tình cảm và sự gắn bó của người dân, thì dù có ý nghĩa đến đâu cũng khó tạo được sự chấp nhận rộng rãi.

Khi một địa phương sáp nhập hoặc tái lập, người dân chính là những người chịu tác động trực tiếp nhất. Họ có ký ức, có tình cảm với vùng đất mình sinh sống, và họ cũng chính là những người sẽ sử dụng tên gọi ấy hàng ngày. Vì vậy, tôi nghĩ rằng việc lắng nghe ý kiến của họ không chỉ giúp tạo ra một danh xưng có ý nghĩa, mà còn là cách để củng cố tinh thần đoàn kết, tránh những tranh cãi không đáng có. 

Vậy lấy ý kiến cộng đồng nên thực hiện như thế nào, thưa ông?

– Theo tôi, trước hết cần có một quy trình minh bạch, bài bản và rộng rãi. Chính quyền địa phương có thể tổ chức các cuộc tham vấn công khai, lắng nghe ý kiến từ các nhà nghiên cứu, chuyên gia văn hóa, sử học, nhưng đồng thời cũng phải tạo điều kiện để người dân được bày tỏ suy nghĩ của mình. Các phương thức có thể đa dạng, từ tổ chức hội thảo, tọa đàm, lấy ý kiến qua các kênh truyền thông chính thống, đến việc sử dụng công nghệ như khảo sát trực tuyến hay ứng dụng mạng xã hội để tiếp cận nhiều nhóm đối tượng khác nhau.

Bên cạnh đó, tôi nghĩ rằng cần có sự hướng dẫn cụ thể để tránh những đề xuất tràn lan hoặc thiếu cơ sở. Chính quyền có thể đưa ra một số phương án đặt tên dựa trên các tiêu chí nhất định chẳng hạn như kế thừa lịch sử, phản ánh đặc điểm địa lý, văn hóa hoặc định hướng phát triển để người dân có cơ sở lựa chọn. Việc lấy ý kiến không nên chỉ dừng lại ở việc trưng cầu dân ý đơn thuần, mà còn cần có sự phân tích, giải thích để cộng đồng hiểu rõ ý nghĩa của từng phương án, từ đó đi đến một lựa chọn thực sự phù hợp.

Quan trọng hơn cả, tôi cho rằng khi đã có sự đồng thuận, thì cái tên được chọn phải được tôn trọng và giữ gìn lâu dài. Một địa phương không thể cứ đổi tên liên tục chỉ vì những ý kiến trái chiều xuất hiện sau này. Khi người dân đã tham gia vào quá trình đặt tên, họ sẽ có trách nhiệm và cảm thấy tự hào hơn với danh xưng đó.

Như vậy, tôi tin rằng lấy ý kiến cộng đồng không chỉ là một bước trong quy trình hành chính, mà còn là cơ hội để tạo dựng sự đồng thuận, khơi dậy niềm tự hào địa phương và thể hiện sự tôn trọng với lịch sử, văn hóa của vùng đất đó. Một cái tên chỉ thực sự có ý nghĩa khi nó được sinh ra từ lòng dân, được chấp nhận bởi cộng đồng và trở thành biểu tượng chung cho cả một giai đoạn phát triển mới.

Ông có đề xuất gì về nguyên tắc đặt tên tỉnh, thành phố mới ở Việt Nam trong thời gian tới?

– Tôi nghĩ rằng việc đặt tên cho tỉnh hoặc thành phố mới ở Việt Nam trong thời gian tới cần tuân theo những nguyên tắc vừa đảm bảo tính kế thừa lịch sử, vừa phản ánh được tinh thần phát triển trong giai đoạn mới. Một cái tên không chỉ là danh xưng hành chính, mà còn là biểu tượng gắn kết cộng đồng, khơi dậy niềm tự hào của người dân và tạo dấu ấn đặc trưng cho địa phương trong bản đồ văn hóa, kinh tế, xã hội của đất nước.

Trước hết, tôi cho rằng nguyên tắc quan trọng nhất là tôn trọng yếu tố lịch sử và bản sắc văn hóa. Nhiều địa danh ở Việt Nam gắn liền với truyền thống lâu đời, phản ánh đặc điểm địa lý, tập quán sinh hoạt hoặc những giá trị tinh thần đã hình thành qua nhiều thế hệ. Khi chọn tên mới, cần cân nhắc xem nó có tiếp nối được di sản ấy hay không. Việc đặt tên dựa trên các danh xưng cổ, các địa danh từng tồn tại trước đây có thể là một hướng đi hợp lý, miễn là nó vẫn còn phù hợp với thực tiễn phát triển hiện tại.

Bên cạnh đó, tôi nghĩ rằng tên gọi mới cần thể hiện được tầm nhìn phát triển và khát vọng vươn lên của địa phương. Một số quốc gia trên thế giới đã áp dụng cách đặt tên mang tính biểu tượng, phản ánh đặc điểm kinh tế, xã hội hoặc định hướng tương lai. Việt Nam hoàn toàn có thể tham khảo cách làm này, miễn là nó không xa lạ với đời sống của người dân. Chẳng hạn, nếu một tỉnh thành có lợi thế về biển, du lịch, công nghiệp hay di sản, thì tên gọi cũng có thể gợi mở về những đặc trưng ấy, giúp xây dựng thương hiệu địa phương một cách rõ nét hơn.

Ngoài ra, tôi nghĩ rằng sự đồng thuận của người dân vẫn là yếu tố then chốt. Một cái tên dù hay đến đâu, nếu không được người dân chấp nhận thì cũng khó trở thành biểu tượng chung của cả vùng đất. Vì vậy, quá trình đặt tên nên đi kèm với tham vấn rộng rãi, từ các nhà nghiên cứu, nhà quản lý đến cộng đồng địa phương. Khi người dân có cơ hội đóng góp ý kiến, họ sẽ cảm thấy gắn bó hơn với cái tên mới, xem đó là niềm tự hào thay vì một sự áp đặt hành chính.

Cuối cùng, tôi cho rằng cần tránh những tên gọi gây nhầm lẫn hoặc khó sử dụng trong giao tiếp hàng ngày. Một cái tên phải dễ đọc, dễ nhớ, có âm hưởng phù hợp với tiếng Việt và không trùng lặp với các địa danh khác. Điều này sẽ giúp địa phương có một danh xưng rõ ràng, thuận lợi trong giao dịch hành chính, kinh tế và quảng bá hình ảnh trên bản đồ quốc tế.

Xin cảm ơn những chia sẻ của ông!