Kiểu như sao mà bác sĩ có thể nhìn vào khối u và kết luận “thôi xong, giai đoạn 4 rồi”. Căn cứ vào đâu để xác định giai đoạn 2, 3 hay 4 vậy?
Cái này thì tuỳ vào từng loại ung thư – ví dụ, vào đây [1] để xem định nghĩa thực tế về các giai đoạn của ung thư vú. Việc phân ra các giai đoạn ung thư là 1 công cụ tiên lượng, nghĩa là nó chủ yếu dùng để ước tính khả năng bạn vượt qua căn bệnh và còn có thể sống sót trong bao lâu. Nhìn chung, bác sỹ sẽ dựa trên 3 thứ để xác định được ung thư đang ở giai đoạn nào: kích thước khối u, khả năng lây lan sang các hạch bạch huyết lân cận, và khả năng lây lan ra các khu vực khác trên cơ thể. Tuy nhiên theo nguyên tắc chung thì:
Ung thư giai đoạn 1, lúc này khối u vẫn tương đối nhỏ, nằm trong 1 cơ quan. Bệnh nhân ở giai đoạn này có khả năng chữa khỏi cao vì có thể phẫu thuật loại bỏ toàn bộ khối u (hoặc cả cơ quan nơi khối u phát triển). Đôi khi có thêm cả xạ trị hoặc hoá trị để đảm bảo không còn tế bào ung thư nào sót lại.
Giai đoạn 2 và 3 có phạm vi biến đổi rất rộng, phụ thuộc vào từng loại ung thư. Ở giai đoạn này, các khối u nhỏ đã kết hợp với nhau để trở thành khối u lớn hơn. Khối u phát triển về mặt vật lý vào 1 số cơ quan/ cấu trúc xung quanh, hoặc lây lan đến các hạch bạch huyết lân cận. Ở giai đoạn này ung thư có thể chữa trị được không, nhưng chữa trị sẽ phải làm nhiều thứ hơn so với việc phẫu thuật đơn giản và có thể cần hoá trị hoặc xạ trị liều cao.
Ung thư giai đoạn 4, hầu như tế bào ung thư đã di căn ra đến các bộ phận khác trên cơ thể, có thể là ung thư vú đã di căn đến xương, hoặc ung thư phổi di căn lên não. Khi đến giai đoạn này, ung thư không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng vẫn có thể điều trị được. Một số người cực kỳ may mắn đáp ứng tốt với phác đồ điều trị, khối u teo nhỏ và không tái phát trong một thời gian. Tuy nhiên, ung thư di căn giai đoạn IV có khả năng tái phát vì luôn có một số tế bào ung thư ẩn náu ở đâu đó trong cơ thể. Nếu may mắn, ung thư sẽ không quay lại trước khi người bệnh mắc thêm 1 căn bệnh nào đấy khác.
Giai đoạn 4 chắc chắn là tệ rồi, nhưng nó tệ như thế nào còn phụ thuộc vào cả triệu yếu tố. Chẳng hạn tuổi thọ của bệnh nhân ung thư vú giai đoạn 4 thường là 3 năm, nhưng nếu bệnh nhân đang cần estrogen thì tuổi thọ trung bình là 5 năm vì chúng ta có những liệu pháp điều trị phù hợp với hormone này. Trường hợp khác, ung thư gan giai đoạn 4 có thời gian sống trung bình khoảng 9 tháng và với ung thư hạnh Hodgkin, 80-90% người bệnh sống hơn 5 năm.
Ung thư máu và một số loại ung thư bất thường khác có lại hệ thống phân loại giai đoạn khác vì trường hợp này không phải là khối u đơn lẻ.
Tóm lại, để trả lời cho câu hỏi của bạn: Bác sỹ không chỉ mỗi nhìn vào bệnh nhân và ra kết luận, nhưng nếu sau khi chụp chiếu và họ thấy có ung thư đã lan ra nhiều bộ phận thì đó là giai đoạn 4 rồi.
Giai đoạn ung thư phụ thuộc vào nhiều yếu tố và khác nhau đối với từng khối u ác tính trong mỗi hệ cơ quan. Ung thư là một thuật ngữ chung đối với người không chuyên, nhưng về cơ bản mọi tế bào trong cơ thể bạn đều có thể biến thành ung thư, và mỗi bệnh ung thư đều là duy nhất. Ung thư nội mạc tử cung hoàn toàn khác với ung thư buồng trứng, hoặc ung thư da. Và chúng có tỷ lệ xâm lấn và tiên lượng hoàn toàn khác nhau.
Chia ung thư ra các giai đoạn có ý nghĩa chủ yếu là để truyền đạt tiên lượng. Giai đoạn 4 thường có tiên lượng xấu và giai đoạn 0 thường có tiên lượng rất tốt. Nền tảng của việc phân giai đoạn được gọi là hệ thống TMN. T biểu thị kích thước. M biểu thị sự di căn (lan sang vùng khác). N biểu thị ung thư đã di chuyển qua hệ thống bạch huyết đến các hạch bạch huyết gần đó.
Một T3M1N0 sẽ cho thấy kích thước của khối u là 3/4, với 4 là tối đa. M1 biểu thị đã di căn, 0 là chưa di căn. N0 có nghĩa là không có hạch bạch huyết nào bị ảnh hưởng.
T3M1N0 có thể là giai đoạn 3 với bệnh ung thư này, cũng có thể là giai đoạn 4 với bệnh ung thư khác.
Phân loại giai đoạn ung thư là công việc chuyên môn cao do các bác sĩ X-quang, bác sĩ ung thư và bác sĩ phẫu thuật thực hiện. Hầu hết các bác sĩ khác sẽ không thể phân biệt chính xác các mức độ ung thư khác nhau trong cơ thể bạn. Thông thường, họ sẽ dựa vào kết quả phân loại ung thư tuyến tiền liệt của bác sĩ tiết niệu để xác định ra giai đoạn và phân loại ung thư. Đôi khi, họ cần phải tra cứu lại những gì bác sĩ tiết niệu viết ra nếu tài liệu từ bác sĩ tiết niệu vẫn chưa đủ rõ ràng.
Ngoài ra còn có thể phân loại theo mức độ phân hóa của tế bào ung thư. Loại ung thư có các tế bào giống với các tế bào chưa phát triển và không hoàn toàn giống các tế bào bình thường, thì nguy hiểm hơn so với loại ung thư có các tế bào giống như tế bào bình thường.
Edit: Bác sĩ bệnh lý (pathology) cũng tham gia việc phân loại. Họ là những bác sĩ chuyên về việc kiểm tra mô, có nhiệm vụ rất quan trọng trong việc chuẩn đoán ung thư là xác định chính xác các tế bào được lấy để sinh thiết. Mặc dù vậy, một số bác sĩ khác, chẳng hạn như bác sĩ da liễu, cũng được đào tạo về bệnh lý cho một số thủ thuật nhất định để họ có thể tự thực hiện các xét nghiệm mô học. Ngoài ra, bác sĩ bệnh lý còn xác định xem mẫu mô sau quá trình phẫu thuật có viền sạch (nghĩa là khối u được cắt bỏ đúng cách) hay không và liệu các tế bào ung thư đã di chuyển đến các hạch bạch hay chưa.
Lưu ý: Bài viết dẫn lại, chỉ mang tính tham khảo, chúng tôi không chịu trách nhiệm về nội dung bài viết.
