GS Nguyễn Anh Trí nói gì trước đề xuất đình chỉ hành nghề bác sĩ tiết lộ giới tính thai nhi?

GS Nguyễn Anh Trí cho rằng, dự thảo Luật Dân số đề xuất quy định “đình chỉ bác sĩ siêu âm thông báo giới tính thai nhi cho khách hàng, viết được nhưng không bao giờ làm được”.

Chuyên gia: Khó cấm bác sĩ siêu âm thông báo giới tính thai nhi

Sáng 12/10, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội đã có phiên họp toàn thể thẩm tra dự thảo Luật Dân số, luật Phòng bệnh, do Bộ Y tế soạn thảo. Đáng chú ý, để duy trì mức sinh thay thế, dự thảo luật đưa ra nhiều biện pháp. Trong đó tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai.

Theo đó phụ nữ được nghỉ thêm 1 tháng, nam giới được nghỉ thêm 5 ngày làm việc khi vợ sinh con. Đồng thời, hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ dân tộc ít người; phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi; phụ nữ ở địa phương có mức sinh thấp…

Dự luật cũng quy định khuyến khích đưa nội dung không trọng nam hơn nữ, không lựa chọn giới tính khi sinh vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư. Đình chỉ đối với người hành nghề y có hành vi công bố, thông báo, tiết lộ thông tin về giới tính thai nhi cho khách hàng, trừ trường hợp xác định giới tính phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính theo quy định của Bộ Y tế. Việc đình chỉ hành nghề thực hiện theo quy định của pháp luật về khám bệnh, chữa bệnh.

Nêu ý kiến thảo luận, GS. AHLĐ Nguyễn Anh Trí – Bác sĩ cao cấp, Thầy thuốc nhân dân, thành viên Ủy ban Văn hoá – Xã hội của Quốc hội cho rằng, dự thảo luật Dân số đề xuất quy định “đình chỉ bác sĩ siêu âm thông báo giới tính thai nhi cho khách hàng, viết được nhưng không bao giờ làm được”.

Theo GS Trí, hiện nay đã có quy định vào siêu âm mà người siêu âm tiết lộ giới tính thai nhi sẽ bị xử phạt, kỷ luật, nhưng vi phạm vẫn diễn ra. Bởi thực tế, việc thông báo này chủ yếu diễn ra “trong bóng tối, không thể biết được”, đa phần người mang thai đi siêu âm muốn biết để chuẩn bị đồ đạc, chào đón con và chỉ nghe bác sĩ nói, không ghi lại… Và bác sĩ nói đó là vấn đề chuyên môn, do đó không cần quy định cấm bác sĩ siêu âm thông báo giới tính thai nhi.

“Cần cấm hành vi đình thai vì mục đích lựa chọn giới tính thai nhi, cấm bác sĩ thực hiện đình thai vì mục đích lựa chọn giới tính, đây là các hành vi gây mất cân bằng giới tính khi sinh”, GS Trí nhấn mạnh.

Ông cũng chỉ rõ vấn đề chuyển đổi số trong công tác dân số được quy định trong dự luật còn mơ hồ, gần như không có. Do vậy cần làm sâu sắc hơn và nên có một điều khoản cụ thể về nguyên tắc, nội dung, kinh phí để thực hiện.

Mất cân bằng giới tính tại Việt Nam ngày càng nghiêm trọng

Trước đó, trình dự thảo Luật Dân số tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 8/10, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết mức sinh trên toàn quốc đang có xu hướng giảm thấp dưới mức sinh thay thế; mất cân bằng giới tính khi sinh hiện vẫn ở mức cao so với ngưỡng cân bằng tự nhiên; chất lượng dân số chưa đáp ứng yêu cầu.

Nguyên nhân là công tác truyền thông, vận động nâng cao nhận thức còn nhiều hạn chế. Nhiều nơi vẫn chịu ảnh hưởng nặng nề bởi định kiến giới. Pháp lệnh Dân số 2003 không còn phù hợp với thực tiễn, không đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành.

Vì vậy, dự thảo Luật bổ sung nhiều quy định mới, trong đó khuyến khích hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư có nội dung ngăn chặn hành vi lựa chọn giới tính thai nhi. Dự thảo quy định cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức, trừ trường hợp có yêu cầu y tế; cấm cưỡng bức, khuyến khích hoặc tư vấn phá thai vì giới tính; cấm kỳ thị, phân biệt đối xử trong chăm sóc sức khỏe sinh sản.

Bộ Y tế cho biết tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh tại Việt Nam xuất hiện từ năm 2006, đến nay duy trì ở mức trên 112 bé trai/100 bé gái (ngưỡng cân bằng tự nhiên là 104-106). Nếu không được kiểm soát, tình trạng này có thể gây mất cân đối giới tính trong độ tuổi kết hôn, khiến nhiều nam giới khó lập gia đình, kéo theo hệ lụy xã hội dài hạn.

Bác sĩ Mai Xuân Phương, nguyên Phó Vụ trưởng Truyền thông – Giáo dục, Tổng Cục Dân số, nay là Cục Dân số (Bộ Y tế), cho hay nhiều người Việt vẫn mang tâm lý chuộng con trai trong bối cảnh mức sinh giảm mạnh, hiện chỉ còn 1,91 con/phụ nữ trong khi con số lý tưởng là 2,1. Nhiều gia đình, khi chỉ sinh một con, đã tìm mọi cách để lựa chọn giới tính thai nhi.

Ngoài ra, văn hóa Nho giáo với quan niệm cần con trai để nối dõi tông đường, thờ cúng tổ tiên, cùng sự đánh giá thấp vai trò của nữ giới trong gia đình, xã hội, càng làm gia tăng chênh lệch giới tính. Việc tiếp cận dễ dàng các dịch vụ y tế để chẩn đoán hoặc lựa chọn giới tính thai nhi cũng dẫn đến tình trạng nạo phá thai vì lý do giới tính.

Để giải quyết vấn đề này, Việt Nam đặt mục tiêu đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên, dưới 109 bé trai/100 bé gái vào năm 2030. Các chuyên gia nhấn mạnh cần thay đổi nhận thức và hành vi của người dân, khuyến khích sinh con theo quy luật tự nhiên. Đồng thời, cần xây dựng chính sách hỗ trợ nâng cao vai trò, vị thế của phụ nữ và trẻ em gái trong gia đình, cộng đồng, xã hội.

Bên cạnh đó, cần thực thi nghiêm các quy định pháp luật về kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, đồng thời khuyến khích sinh hai con, đặc biệt là bé gái, để cân bằng tỷ lệ giới tính.

Đọc thêm