Bạn đã từng nghe tới thuật ngữ “ship CP”? Bạn chẳng hiểu sao người ta có thể cuồng nhiệt gán ghép những cặp đôi nam-nam, nữ-nữ, nam-nữ mà mối quan hệ giữa họ có khi bắn đại bác cũng chẳmg tới? Hay bạn chính là một cây đa cây đề có thâm niên ship CP nhiều năm? Rốt cuộc vì sao ship CP lại gây “nghiện ngập” đến vậy? Cùng đi sâu vào giải mã dưới góc độ tâm lý học nhé.
1. CP NGHĨA LÀ GÌ?
Khái niệm CP xuất hiện sớm nhất từ các fandom Nhật Bản, là viết tắt của từ Couple (cặp đôi). Người hâm mộ sử dụng thuật ngữ này để chỉ một cặp đôi đang trong mối quan hệ lãng mạn. Theo thời gian, thuật ngữ CP ngày càng phổ biến, hàm nghĩa của nó cũng được mở rộng vô hạn và xuất hiện ở nhiều lĩnh vực khác nhau: anime, phim ảnh, chương trình truyền hình… Từ trong phim cho tới đời thật, chỉ cần fan CP muốn, vạn vật trong vũ trụ đều có thể thành đôi.
2. SHIP CP NHƯ THẾ NÀO?
Bằng cách xem các tư liệu (hình ảnh, video, hành trình) của hai người nào đó, soi hint (hành động cử chỉ mờ ám) giữa họ và gặm nhấm cẩu lương. Đôi khi đòi hỏi bạn phải vận dụng năng lực trí óc. Trong mắt fan CP, nhìn nhau mỉm cười biểu thị cho ngàn vạn ngôn từ trong im lặng, lướt qua nhau là để tránh bị nghi ngờ, đăng bài lên mạng xã hội cùng một thời điểm là biểu hiện tình tứ, mặc chung một kiểu quần áo chắc chắn là đồ đôi… Những chi tiết mà cặp đôi biểu hiện ra ngoài có thể là giả, nhưng tình cảm giữa họ là thật.
3. TẠI SAO SHIP CP KHIẾN TA MÊ MUỘI?
a. Thực ra người đang yêu là fan CP chứ không phải CP
Cảm giác khi ship CP có phần tương đồng với cảm giác khi yêu. Nhìn họ cười nói tương tác với nhau, bạn cũng thấy tim mình đập nhanh hơn một nhịp. Nhìn họ nắm tay hay ôm ấp, bất giác bạn thấy đỏ mặt ngượng ngùng.
Vậy tại sao điều này xảy ra? Là bởi trong nhiều trường hợp, bất kể tự chúng ta thực hiện hay nhìn người khác thực hiện thì Mirror Neuron (tế bào thần kinh gương) trong não bộ cũng sẽ được kích hoạt. Điều này khiến chúng ta quan sát và coi hành động của người khác như hình ảnh phản chiếu của chính mình. Nói cách khác, nhìn CP thân mật với nhau cũng giống như bản thân đang hẹn hò yêu đương vậy. Bộ não của chúng ta sẽ phản ứng theo cách tương tự, tiết dopamine làm chúng ta cảm thấy hạnh phúc. Đây là lý do thứ nhất giải thích vì sao ship CP gây ngh.iện.
b. Đó là một tình yêu mà chúng ta mơ ước
Có một thuật ngữ gọi là “ký sinh trùng tình yêu” chỉ một loại sinh vật lắng nghe câu chuyện tình yêu của người khác, thu hoạch tinh chất ngọt ngào trong đó để tồn tại.
Đây được gọi là “sự thỏa mãn thay thế” trong tâm lý học. Lý thuyết này xuất phát từ tâm lý học phân tâm học của Freud: “Khi năng lượng ham muốn gặp trở ngại trước đối tượng ban đầu, nó sẽ chuyển sang đối tượng khác; nếu gặp trở ngại một lần nữa, nó sẽ chuyển tiếp cho đến khi tìm được đối tượng thay thế, từ đó loại bỏ căng thẳng và thỏa mãn dục vọng.”
Từ lý thuyết phân tâm học, khi ship CP, cơ chế phòng vệ bên trong được kích hoạt, bao gồm sự phóng chiếu tâm lý (projection) và sự dịch chuyển (displacement).
Một mặt, chúng ta chiếu trạng thái tình yêu mình mong muốn lên CP. Các nhà tâm lý học tin rằng mỗi người đều có một bản đồ tình yêu (love map) trong lòng. Bản đồ tình yêu đề cập đến những tưởng tượng đẹp đẽ của chúng ta về tình dục, người yêu, mối quan hệ thân mật. Bản đồ là kế hoạch chi tiết về tình yêu lý tưởng và kỳ vọng của chúng ta đối với bạn đời. Và CP thỏa mãn ảo mộng về tình yêu lý tưởng trong lòng chúng ta.
Ví dụ, khi một nhân vật hoặc người nổi tiếng nào đó là hình mẫu lý tưởng của bạn, bạn có thể ship họ với người khác. Sau đó bạn hiện thực hóa bản đồ tình yêu trong lòng mình bằng cách kết hợp tình huống thực tế với tưởng tượng.
Mặt khác là yếu tố dịch chuyển. Nói một cách đơn giản, bản thân chúng ta khi yêu đương có khả năng sẽ gặp rủi ro, có thể bị cắm sừng này nọ. Quá trình yêu đương không tránh khỏi cay đắng ngọt bùi, nay yêu nhau lắm mai cắn nhau đau. Nhưng CP thì khác! Trong mắt fan CP, tuy rằng có lúc sẽ ăn phải đường kém chất lượng, nhưng cuối cùng vẫn để lại dư vị ngọt ngào. Fan CP hay nói: “Miễn tôi sống đủ lâu thì sẽ thấy CP của tôi tái hôn”. Vậy nên thay vì hẹn hò thì ship CP vui hơn, lan tỏa năng lượng ngọt ngào hạnh phúc và chúng ta không phải mang gánh nặng tâm lý.
c. Chỉ cần bạn cũng cảm thấy CP đó real, chúng ta là người một nhà
Thuyết nhu cầu của Maslow cho rằng nhu cầu của con người bao gồm năm cấp độ: nhu cầu sinh lý, nhu cầu an toàn, nhu cầu xã hội, nhu cầu được tôn trọng và nhu cầu thể hiện bản thân. Khi một nhu cầu nào đó được thỏa mãn, chúng ta sẽ hướng đến nhu cầu cao hơn. Với mức sống không ngừng được cải thiện, giờ đây chúng ta đã được đáp ứng các nhu cầu cơ bản về thể chất và an toàn. Vì vậy mọi người chú ý hơn tới nhu cầu xã hội.
Trong cuộc sống thực, chúng ta không có nhiều thời gian để kết bạn mới, đôi khi cũng không tìm ra chủ đề để trò chuyện cùng bạn bè. Nhưng trên mạng thì khác, chúng ta có thể xây dựng một vòng bạn bè có chung sở thích, ví dụ như cùng ship một CP. Mọi người cùng trò chuyện về CP, cùng soi hint, cùng phấn khởi khi được phát đường và an ủi nhau khi bị CP giày vò trái tim.
Có phải rất ấm áp không? Những người vốn chẳng quen biết, thậm chí chưa từng gặp mặt lại có thể đối xử với nhau cởi mở, chan hòa, dịu dàng như thế. Vì vậy trong quá trình ship CP, nhu cầu xã hội của chúng ta được đáp ứng, chúng ta cảm nhận được sự đồng cảm và tìm thấy cộng đồng mình thuộc về.
Niềm hạnh phúc của fan CP còn đến từ cảm giác thành tựu, thông qua việc phát hiện ra những chi tiết nhỏ, tìm kiếm mối liên kết giữa hai người và phát triển trí tưởng tượng phong phú của mình. Khi fan CP thấy cốt truyện mà họ tưởng tượng ra là hợp lý, họ sẽ có cảm giác đạt được thành tựu nào đó và vui vẻ vì giải mã được thuyết âm mưu. Ngoài ra, những sản phẩm tự sản xuất như fanfic, FMV nhận được nhiều lượt thích và bình luận cũng sẽ mang lại cho họ niềm phấn khích tột độ, không muốn dừng lại.
4. KẾT LUẬN
Mặc dù CP chúng ta ship một ngày nào đó có thể BE (bad ending), nhưng khi họ tiến vào trái tim chúng ta thì đã để lại một dấu ấn, một ý nghĩa nhất định. Chúng ta được nếm trải chút ngọt ngào trong cuộc sống quay cuồng bận rộn, được thỏa sức hình dung về tình yêu lý tưởng trong lòng mình, được tìm thấy một nhóm bạn bè chung chí hướng để trò chuyện. Thay vì tranh cãi ship CP là đúng hay sai, những điều ấy quan trọng hơn.
