“Đêm đầy sao” (Starry Night) ra đời vào tháng 6/1889, một năm trước khi ông qua đời và cũng chính là một trong những bức tranh khiến mọi người yêu thích, bàn luận, tranh cãi nhất của Van Gogh. Khắc họa cảnh vật nhìn từ cửa sổ một phòng bệnh trong bệnh viện tâm thần ở Saint-Rémy-de-Provence, miền Nam nước Pháp mà Van Gogh đang nằm điều trị, bức tranh như một trong những tác phẩm mỹ thuật khắc họa bầu trời đêm đẹp nhất vĩnh viễn đi vào lịch sử .
Theo nghiên cứu, bức tranh này được Van Gogh vẽ vào ban ngày qua trí nhớ. Trong lá thư ông viết cho em trai mình vào tháng 5/1889 có nói rằng: “Qua cửa sổ có rào chắn bằng sắt. Tôi có thể thấy một quảng trường lúa mì khép kín… Ở trên đó, vào buổi sáng, tôi nhìn thấy mặt trời mọc trong tất cả vinh quang của nó”.
Chi tiết tưởng tượng về cây hoàng đàn
Bức tranh sơn dầu Đêm đầy sao là tập hợp với các thiên thể xoáy đầy mê hoặc, các ngôi sao được cách điệu, mặt trăng tỏa sáng, một cây hoàng đàn cao ngất trời, ngọn tháp nhà thờ và một ngôi làng bình dị. Điều đáng chú ý là cây hoàng đàn tạo nên một kết cấu dọc theo nhịp vút lên của nóc nhà thờ, được tưởng tượng theo cảm hứng từ kiến trúc của nhà ông ở Hà Lan. Hình ảnh cây hoàng đàn được ví như linh hồn người nghệ sĩ, u uất với màu xanh sẫm nhưng ngọn cây vẫn vươn lên đón lấy ánh sáng dẫu mong manh.
12 ngôi sao linh thánh
“The Starry Night” gồm các nét vẽ ngắn mang tính đặc trưng theo phong cách hậu ấn tượng cùng với bảng màu đặc biệt tập trung vào ánh sáng của ông. Cách kết hợp giữa hai tone màu xanh và vàng đã thể hiện tỉ mỉ những ngôi sao trên bầu trời đêm.
Có lẽ đối với Van Gogh những ngôi sao luôn có một ý nghĩa vô cùng đặc biệt. Nhiều nhà bình tranh tin rằng Van Gogh đã vẽ vị trí các ngôi sao miêu tả lại một giấc mơ của thánh Joseph dựa trên một đoạn kinh thánh nằm trong cuốn kinh Cựu ước. Điều này ông từng nói đến trong nhiều bức thư với em trai mình.
Ánh trăng vàng rực rỡ
Có thể nhận thấy Van Gogh đam mê màu vàng chói chang đến nhức mắt qua những tác phẩm của ông. “Tôi chỉ có thể nhớ đến màu vàng, vàng nhạt, vàng chanh, vàng kim loại… Chúng mới đẹp làm sao và tôi thấy chúng rõ hơn khi ở miền Nam. Màu sắc ở đây là không khí giữa trưa vào mùa gặt, trong cái nóng nực vốn có…”. Theo Van Gogh, đó màu rực rỡ nhất, tươi tắn nhất tựa như ánh nắng, hoa không có ánh nắng như thể hội họa thiếu đi sự chân thật.
Một số giả thuyết cho rằng, Van Gogh nghiện màu vàng bởi ông luôn say sưa với rượu ngải cứu hoặc sử dụng mao địa hoàng để chữa động kinh. Thời gian đó, người ta thường pha thêm một lượng xantonin vào rượu khiến người uống sẽ nhìn mọi vật nhuốm màu vàng, thấy những điểm màu vàng có quầng sáng như trong tranh sơn dầu Đêm đầy sao.
Những vòng xoáy ốc bí ẩn xuất hiện trong tranh
Bầu trời trong Đêm đầy sao như một giấc mơ mà ở đó qua những vòng xoáy ông truyền tải cảm xúc hỗn loạn, tâm trạng thất thường, vật vã thời điểm đó.
Tuy nhiên, những nét vẽ xoáy ốc trong tác phẩm có rất nhiều nét tương đồng với Thiên hà Xoáy ốc bằng kính viễn vọng lớn nhất thời bấy giờ với đường kính thấu kính lên tới 1,8m. Bức vẽ Thiên hà Xoáy ốc của bá tước Parsons có thể đã truyền cảm hứng cho Van Gogh .
Bên cạnh đó, các nhà khoa học cho rằng, bức tranh nổi tiếng này của Van Gogh đã diễn tả một trong những khái niệm khó giải thích nhất trên thế giới: Nguyên lý bất định của dòng chảy. Nó là một dòng chảy bất định có tính đồng dạng nếu trong đó có dòng năng lượng. Tức là dòng xoáy to sẽ tạo ra dòng xoáy tương tự, chỉ khác nhau về tỉ lệ.
Mặc dù ở thời điểm này, Van Gogh đã từ bỏ niềm tin tôn giáo của mình, nhưng trong ông vẫn luôn hiện hữu một tình yêu sâu sắc với thế giới tự nhiên, mà tại đó ông tìm được niềm an ủi trong những tháng năm đau buồn cuối đời. Niềm hy vọng sâu thẳm trong những ngôi sao như ông từng viết cho người em trai mình. Vì điều đó, The Starry Night luôn được hiểu như một thông điệp đầy hy vọng.
Vào đây để xem ảnh:
https://www.facebook.com/2058630354286623
Xin chân thành cảm ơn tác giả Kai Chen đã tái hiện lại bức kiệt tác này.
