Chủ nhật, ngày 20/04/2025 17:00 GMT+7
Dự kiến sáp nhập Phú Thọ: Nơi có 3 người con làm rạng danh cho hậu thế, xứng nghiệp tổ tiên
Tào Nga Chủ nhật, ngày 20/04/2025 17:00 GMT+7
Phú Thọ, vùng đất Tổ linh thiêng của dân tộc Việt Nam, không chỉ nổi tiếng với di tích lịch sử Đền Hùng mà còn là quê hương của nhiều danh nhân tiêu biểu trong các lĩnh vực chính trị, văn hóa, nghệ thuật và khoa bảng.
Dự kiến sáp nhập Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hòa Bình
Phú Thọ thuộc vùng miền núi trung du Bắc Bộ, là vùng đất cổ, đất phát tích của dân tộc Việt Nam, nơi có bề dày truyền thống lịch sử và hàng nghìn năm văn hiến từ khi Vua Hùng dựng nước Văn Lang.
Địa giới hành chính của tỉnh tiếp giáp với tỉnh Tuyên Quang về phía Bắc; tỉnh Hòa Bình về phía Nam; tỉnh Vĩnh Phúc về phía Đông; thành phố Hà Nội về phía Đông Nam; tỉnh Sơn La, Yên Bái về phía Tây. Mới đây, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Hội nghị lần thứ 11 Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII. Theo đó, hợp nhất 3 tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hòa Bình, sẽ thành lập tỉnh Phú Thọ – đơn vị hành chính cấp tỉnh trực thuộc trung ương.
Phú Thọ là vùng đất giàu truyền thống hiếu học. Thời phong kiến, Phú Thọ có tổng số 26 vị đỗ khoa bảng dưới các triều nhà Trần, Hồ, Lê, nhà Mạc và Lê Trung Hưng. Trong đó có những người đỗ đạt cao như trạng nguyên, bãng nhãn, làm đến các chức Thượng thư bộ Công, Thượng thư bộ Lại, bộ Lễ… và rất nhiều nhà khoa bảng khác tham gia điều hành trong bộ máy chính quyền phong kiến, làm sáng danh cho hậu thế, xứng nghiệp tổ tiên.
Bên cạnh đó Phú Thọ còn có nhiều làng quê hiếu học trong đó tiêu biểu nhất là làng Xuân Lũng (hay còn gọi là làng Dòng) có trên 300 tiến sĩ tại các thời đại, có 29 từ đường của dòng họ.
Dưới đây là một số gương mặt người con tiêu biểu ở Phú Thọ:
Trạng nguyên Vũ Duệ
Theo các bậc cao niên trong làng kể lại và những tư liệu còn lưu giữ, Trạng nguyên Vũ Duệ vốn là người làng Trình Xá, tổng Vĩnh Lại, huyện Sơn Vi, phủ Lâm Thao, trấn Sơn Tây (nay là xã Vĩnh Lại, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ). Ông sinh ngày mùng 8 tháng Chạp năm Kỷ Mão (năm 1469).
Vũ Duệ thuở nhỏ tên là Vũ Nghĩa Chi, được mệnh danh là “Thần đồng”. 7 tuổi đã đọc thông, viết thạo, biết làm thơ. Năm 20 tuổi, ông đỗ đầu thi Hương. Khoa thi Hội năm Canh Tuất, niên hiệu Hồng Đức thứ 21 (năm 1490), ông đỗ Trạng Nguyên.
Ông làm việc nước từ đời Lê Thánh Tông tới các triều vua: Hiến Tông, Túc Tông, Uy Mục, Tương Mục và Chiêu Tông, trải qua các chức vụ từ tham phủ tới lại bộ thượng thư, đông các đại học sỹ, Trịnh Ý bỉnh văn, Thiếu bảo, tước Trình khê hầu. Thời Chiêu Tông đất nước suy tàn, tướng võ Mạc Đăng Dung thoán quyền, cướp ngôi vua. Ông không chịu nổi, tử tiết ngày 16/8 năm Nhâm Ngọ (năm 1522).
Trạng nguyên Vũ Duệ có 32 năm tận tuỵ làm việc nước giúp vua trị vì đất nước, góp phần đưa đất nước thời Lê Thánh Tông đến phồn vinh, thái bình. Ông là tấm gương sáng về truyền thống hiếu học, thương dân ái quốc, vì nghĩa lớn quên thân, bậc công thần tiết nghĩa thời Lê. Vũ Duệ đứng đầu trong số 13 vị đại quân trung thần tử tiết; là nhà danh nho đứng đầu hàng khoa bảng trong số 26 vị danh nho tỉnh Phú Thọ; là Trạng nguyên duy nhất của tỉnh Phú Thọ. Sau khi ông mất, dân làng lập đền thờ ông tại quê hương Trình Xá, Vĩnh Lại.
Bảng Nhãn Nguyễn Mẫn Đốc
Quan Bảng nhãn Nguyễn Mẫn Đốc là một danh nhân lịch sử văn hoá tiêu biểu nửa đầu thế kỷ XVI. Ông sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống thi thư, lễ nghĩa thuộc họ Nguyễn Tam Sơn ở làng Dòng, xã Xuân Lũng, huyện Lâm Thao. Ông là một trí thức, một vị đại khoa của nền giáo dục Nho học của nước ta.
Trong khoa thi năm Mậu Dần, niên hiệu Quang Thiệu 3, đời vua Lê Chiêu Tông- 1518, ông đậu Đệ nhất giáp tiến sĩ cập Đệ nhị danh (Bảng nhãn). Cuộc đời ông là tấm gương sáng về nghiệp học, về trung thần tiết nghĩa, là nhân vật lịch sử có vị trí và vai trò quan trọng trong xã hội Đại Việt thế kỷ XVI. Ông được Nhà Lê truy phong “Tiết Nghĩa” và cho dựng đền thờ, được khắc vào bia đá số 13 tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám, Hà Nội.
Ngoài Bảng nhãn Nguyễn Mẫn Đốc, Làng Dòng (xã Xuân Lũng, huyện Lâm Thao) cũng được người đời biết đến là một biểu tượng truyền thống hiếu học. Trải qua chiều dài 1.000 năm lịch sử Nho học, làng Dòng đã sản sinh ra 205 người đỗ đạt theo các thứ bậc khác nhau với 4 Đại khoa, 21 Trung khoa, 122 Tiểu khoa, số còn lại là nho sinh.
Bảng nhãn Trần Toại
Trần Toại là một trong hai bảng nhãn của tỉnh Phú Thọ đứng danh sách thứ hai hàng đệ nhất giáp tiến sĩ. Ông điển hình cho tấm gương hiếu học, được gọi là thần đồng vượt khó.
Trần Toại là người xã phượng Lâu huyện Phù Ninh phủ Tam Đái, Trấn Sơn Tây nay là xã Phượng Lâu, thành phố Việt Trì. Trần Toại vốn tên Trần Tụy, ông là con một gia đình nhà nông nghèo khó, cha làm nghề đốn củi, mẹ mò cua bắt ốc. Thủa nhỏ ông vừa phải đi học vừa phải mò cua bắt ốc.
Ông học bài bằng cách lấy than viết xuống nền nhà, tối bắt đom đóm bỏ vào lọ thủy tinh làm đèn học bài. Bảng nhãn Trần Toại đỗ đạt và làm quan vào đời vua Mạc Đăng Doanh khoa thi thứ 3 năm Mậu Tuất năm 1538. Tại kỳ thi Hội diễn ra vào mùa xuân ông đứng thứ nhì trong danh sách 36 tiến sĩ từ hơn 4.000 sĩ tử. Ông thi đỗ năm 25 tuổi và làm quan tới chức Thị thư tại viện Hàn lâm.
Đặng Minh Khiêm – Vị đại khoa tài đức của Đất Tổ
Đặng Minh Khiêm sinh năm 1456, mất khoảng năm 1522, tự là Trinh Dự, hiệu Thoát Hiên – người xã Mạo Phố, huyện Sơn Vi, nay là thôn Mạo Phổ, xã Lương Lỗ (Thanh Ba, Phú Thọ). Ông thuộc dòng dõi danh tướng Đặng Tất và Đặng Dung trong thời biến loạn hậu Trần.
Sau khi đỗ đạt, Đặng Minh Khiêm được bổ chức quan, tuy nhiên lịch sử lại không chép rõ ông được nhận chức vụ gì. Năm Tân Dậu (1501), ông làm Thị thư Viện hàn lâm, vâng mệnh đi sứ sang nhà Minh. Năm Kỷ Tỵ (1509), ông lại được đi sứ sang nhà Minh lần thứ 2. Khi về, ông được thăng chức Tả thị lang bộ Lại, rồi Thượng thư bộ Lễ kiêm Phó Tổng tài sử quán và coi việc ở cục Chiêu Văn. Trong đời vua Lê Chiêu Tông, Hoàng giáp Đặng Minh Khiêm vâng mệnh sửa lại bộ “Đại Việt lịch đại sử ký”.
Sau ông chạy theo Lê Chiêu Tông vào Thanh Hóa, rồi mất ở Hóa Châu, thọ khoảng 66 tuổi, một số nguồn sử liệu khác ghi ông thọ trên 70 tuổi.
Vì thời loạn lạc nên có lẽ sử sách chép về các nhà khoa bảng nói chung, về Đặng Minh Khiêm khá sơ lược. Ngoài việc đỗ đạt, 2 lần đi sứ, tham gia biên sửa sách sử… thì gần như không có thông tin nào về sự nghiệp làm quan của ông. Tuy nhiên, trong lĩnh vực văn chương, Đặng Minh Khiêm đã để lại những trước tác nổi tiếng, như: “Giang Tây khúc thuyền thi tập” (tập thơ chèo thuyền ở Giang Tây), làm khi đi sứ; “Việt Giám vịnh sử tập” (tập thơ vịnh sử làm tấm gương soi của nước Việt).
Đọc thêm
Đông Tây – Kim Cổ
Trong kiếm hiệp Kim Dung, 2 nhà sư nào vai vế tầm thường nhưng lại là ‘đệ nhất cao thủ’?
Đông Tây – Kim Cổ
Trong kiếm hiệp Kim Dung, dù chỉ xuất hiện chốc lát nhưng thân phận, võ công của 2 nhân vật bí ẩn này khiến các cao thủ võ lâm phải kinh ngạc.
Chia sẻ
Thể thao
Giải leo núi Yên Tử 2025: Hơn 3.000 VĐV ‘Chinh phục đỉnh Phù Vân’
Thể thao
Giải leo núi Yên Tử 2025 với chủ đề “Chinh phục đỉnh Phù Vân” có sự tham gia của hơn 3.000 vận động viên chuyên và không chuyên.
Chia sẻ
Tin tức
Nguyên nhân ban đầu vụ cháy hàng nghìn m2 nhà xưởng của công ty sản xuất giày ở Long An
Tin tức
Công an tỉnh Long An xác định nguyên nhân ban đầu dẫn tới vụ cháy nhà xưởng tại công ty sản xuất giày tại KCN Thuận Đạo, huyện Cần Đước.
Chia sẻ
Văn hóa – Giải trí
Tuổi 57 của “Triển Chiêu” Tiêu Ân Tuấn: Yêu nhiếp ảnh, con gái là nàng thơ
Văn hóa – Giải trí
Từ đại hiệp lẫy lừng trên màn ảnh đến người đàn ông bình dị trong đời thường, Tiêu Ân Tuấn cho thấy phong cách sống điềm đạm, bản lĩnh và trách nhiệm. Lần đầu nam diễn viên “Tiểu Lý phi đao” nói về vợ cũ và chuyện tình cảm hiện tại.
Chia sẻ
Thế giới
Chính quyền Trump chuẩn bị công nhận Crimea là lãnh thổ của Nga
Thế giới
Bloomberg đưa tin rằng, chính quyền Trump sắp công nhận Crimea là lãnh thổ của Nga như một phần của thỏa thuận hòa bình rộng lớn hơn nhằm chấm dứt chiến tranh Nga-Ukraine.
Chia sẻ
Xã hội
Ăn trứng theo những cách này “đại bổ”, ai thích ăn trứng nên biết!
Xã hội
Trứng là thực phẩm tốt cho sức khoẻ, ngoài cách luộc hay chiên, dưới đây là những cách ăn trứng còn tốt hơn bình thường, thích ăn trứng phải biết.
Chia sẻ
Bạn đọc
Hà Nội lấy ý kiến về sắp xếp xã, phường, nhiều người dân đồng tình ủng hộ
Bạn đọc
Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trần Sỹ Thanh đã có văn bản gửi UBND các quận, huyện, thị xã về phương án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, phường của Thành phố để thực hiện lấy ý kiến nhân dân và tổ chức kỳ họp HĐND các cấp. Theo ghi nhận, quá trình lấy ý kiến, cơ bản người dân ủng hộ phương án sắp xếp và tên gọi đơn vị hành chính mới.
Chia sẻ
Lai Châu Ngày Mới
Lễ hội Sú Khon Khoài – Nét văn hoá độc đáo của đồng bào Lự ở Lai Châu
Lai Châu Ngày Mới
Điểm cốt lõi và làm nên sự khác biệt của lễ hội Sú Khon Khoài chính là nghi thức “Cúng hồn trâu”, thể hiện lòng biết ơn con trâu – loài vật gắn bó mật thiết, cùng người nông dân vượt qua vất vả trên đồng ruộng để mang lại những mùa vụ bội thu.
Chia sẻ
Gia đình
Loại rau dại tươi hơn tề thái, thơm hơn tiền du, bổ xương, kháng khuẩn, làm nhân sủi cảo cực thơm
Gia đình
Loại rau dại này có hương vị độc đáo và mùi thơm nồng nàn. Chúng giàu vitamin giúp thúc đẩy sự phát triển của xương, tăng cường khả năng miễn dịch.
Chia sẻ
Chuyển động Sài Gòn
Xóa hơn 1.200 nhà tạm, nhà dột nát, TP.HCM chi tiền giúp các tỉnh khác
Chuyển động Sài Gòn
Đến nay, toàn TP.HCM có hơn 1.200 nhà tạm, nhà dột nát được sửa chữa hoặc xây mới. TP.HCM sẽ chi hơn 200 tỷ đồng giúp các tỉnh xóa nhà tạm, nhà dột nát.
Chia sẻ
Pháp luật
Xôn xao clip nữ sinh ở Bình Định bị đánh đập thô bạo, công an đang vào cuộc
Pháp luật
Công an đang vào cuộc làm rõ sự việc một nữ sinh ở Bình Định bị đánh đập thô bạo, clip đăng tải gây xôn xao mạng xã hội.
Chia sẻ
Thể thao
B.Bình Dương lại thay tướng: Phần nổi của tảng băng chìm
Thể thao
Sau trận thua nặng nề 0-4 trên sân khách HAGL, hòa đội cuối bảng SHB Đà Nẵng 1-1 và mới nhất thua Hà Nội FC 0-3 ngay ở sân nhà, HLV Nguyễn Công Mạnh của B.Bình Dương thẳng thắn nói ông xấu hổ nên xin từ chức.
Chia sẻ
Kinh tế
Giá vàng “rơi tự do” 6 triệu trong ngày, thị trường đã hết “hoảng loạn”?
Kinh tế
Sau một tuần biến động mạnh, giá vàng tại phiên chốt tuần “rơi tự do” 6 triệu đồng/lượng ở chiều bán ra so với cuối phiên trước đó. Các nhà phân tích cho rằng, không ngoại trừ khả năng Ngân hàng Nhà nước có những động thái can thiệp thị trường vàng, sẽ xuất hiện làn sóng bán tháo.
Chia sẻ
Bạn đọc
Mức trợ cấp đối với Đại tá Quân đội nghỉ hưu khi tinh giản biên chế
Bạn đọc
Bộ Quốc phòng ban hành Thông tư số 19/2025/TT-BQP, hướng dẫn chi tiết việc thực hiện chính sách, chế độ đối với các đối tượng thuộc phạm vi quản lý của Bộ, trong đó làm rõ các quy định quan trọng áp dụng cho quân nhân nghỉ hưu trước tuổi do thực hiện chủ trương tinh giản biên chế, cơ cấu lại lực lượng.
Chia sẻ
Tin tức
Cử tri Nam Định kiến nghị đặt tên tỉnh mới sau sáp nhập là Hà Nam Ninh
Tin tức
Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Nam Định đã có các hoạt động tiếp xúc cử tri trước kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.
Chia sẻ
Thế giới
Đề xuất của Mỹ về lệnh ngừng bắn ở Ukraine cho thấy chiến thắng vang dội của Nga
Thế giới
Các đề xuất của Mỹ bao gồm việc bỏ vấn đề tư cách thành viên NATO của Ukraine, tờ Bloomberg đưa tin trích dẫn các nguồn tin quen thuộc với tình hình.
Chia sẻ
Doanh nghiệp
Gần 180.000 người tham gia, 40 tỷ đồng cho an sinh: BIDV phát động BIDV RUN năm 2025
Doanh nghiệp
Sáng ngày 20/4/2025, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) tổ chức phát động chương trình “BIDV RUN – Vì cuộc sống Xanh” mùa thứ 5 nhằm lan tỏa “tinh thần xanh” và khuyến khích cộng đồng chung tay cùng ngân hàng thực hiện các hoạt động an sinh xã hội hướng tới sự phát triển bền vững của đất nước.
Chia sẻ
Video
Với 2.870ha, dự án Khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ sẽ xây dựng những công trình gì?
Video
Dự án Khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ có tổng diện tích 2.870ha, trong đó sẽ xây dựng những công trình hàng đầu thế giới như: Nhà hát, khu vui chơi, cảng, tòa tháp…
Chia sẻ
Đông Tây – Kim Cổ
Phạm Tuân: Người Việt đầu tiên phá vỡ huyền thoại B-52
Đông Tây – Kim Cổ
Trung tướng phi công Phạm Tuân nổi tiếng không chỉ ở Việt Nam, mà còn trên toàn thế giới. Ngày 27/12/1972, bắn rơi máy bay B-52, trở thành phi công đầu tiên bắn hạ “pháo đài bay bất khả xâm phạm” B-52 của Mỹ.
Chia sẻ
Âm nhạc
Nghệ sĩ violin nổi tiếng Sara Dragan chinh phục khán giả Hà Nội
Âm nhạc
Tối qua (19/4), tại Phòng Hòa nhạc Lớn (Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam), đêm nhạc “Tchaikovsky Night” đã diễn ra, quy tụ đông đảo khán giả yêu âm nhạc cổ điển.
Chia sẻ
Kinh tế
Lãi suất ngân hàng cao nhất hôm nay 20/4: Ngân hàng sắp tái cơ cấu SCB chi lãi suất ra sao?
Kinh tế
Lãi suất ngân hàng cao nhất hôm nay 20/4: Liên quan đến ngân hàng SCB, Ngân hàng Nhà nước đã dự thảo Tờ trình báo cáo Chính phủ và Bộ Chính trị về phương án tái cơ cấu.
Chia sẻ
Thể thao
Tiền vệ Huỳnh Tiến Đạt: Cựu sao U23 Việt Nam ‘đổi đời’ nhờ Hồng Lĩnh Hà Tĩnh
Thể thao
Là tân binh của Hồng Lĩnh Hà Tĩnh nhưng tiền vệ Huỳnh Tiến Đạt đang dần trở thành cầu thủ trụ cột của CLB, siêu phẩm vào lưới Viettel là cú hích tinh thần để anh tìm lại đẳng cấp.
Chia sẻ
Chuyển động Sài Gòn
Sập bức tường công trình đang tháo dỡ ở quận 12, 1 người tử vong
Chuyển động Sài Gòn
Nhóm 3 người đang tháo dỡ bức tường ở căn nhà trên địa bàn phường Tân Hưng Thuận, quận 12 thì tường sập, đè một người tử vong, ngày 20/4.
Chia sẻ
Tin tức
Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình lưu ý những vấn đề quan trọng với Bình Thuận, Đắk Nông, Lâm Đồng trước khi sáp nhập
Tin tức
Ngày 20/4, thông tin từ Tỉnh ủy Bình Thuận cho biết, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình vừa chủ trì buổi làm việc với Thường trực Tỉnh ủy Bình Thuận, Đắk Nông, Lâm Đồng về việc triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 11 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII.
Chia sẻ
Xã hội
Ở ký túc xá “kiểu mẫu nhưng gánh nặng kiểu mới”, sinh viên bức xúc vì phí dùng điều hòa 150.000 đồng/tháng
Xã hội
Mặc dù ở ký túc xá “kiểu mẫu”, vốn được xem là nơi hỗ trợ chỗ ở cho sinh viên có hoàn cảnh khó khăn từ các tỉnh, thành về Hà Nội học tập nhưng nhiều sinh viên ở Ký túc xá Mỹ Đình không khỏi bức xúc khi bị thu 150.000 đồng điều hoà/tháng dưới mác “tự nguyện”.
Chia sẻ
Văn hóa – Giải trí
“Nữ hoàng cảnh nóng” khẳng định không “mua vai”, cơ thể có nhiều chấn thương vĩnh viễn
Văn hóa – Giải trí
“Nữ hoàng cảnh nóng” Kiều Trinh bức xúc phản hồi tin đồn “mua vai”, “chảnh chọe” với nhà sản xuất. Cô khẳng định đã tự lực 22 năm trong nghề với nhiều chấn thương vĩnh viễn trên cơ thể.
Chia sẻ
Giáo Dục
Thủ tướng Phạm Minh Chính: Thổi bùng khát vọng khởi nghiệp, biến “không thành có” nơi học đường
Giáo Dục
“Khởi nghiệp không chỉ là một lựa chọn nghề nghiệp – đó là cách mỗi học sinh, sinh viên học cách kiến tạo tương lai bằng chính đôi tay và khối óc của mình. Hãy biến không thành có, biến khó thành dễ, biến cái không thể thành cái có thể”, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh tại Ngày hội Khởi nghiệp Quốc gia của học sinh, sinh viên lần thứ VII (VISES 2025) diễn ra sáng 20/4 tại TP.HCM.
Chia sẻ
Ảnh
Công viên công nghệ phần mềm 12.000 tỷ đồng ở Hà Nội bỏ hoang sau 15 năm thi công
Ảnh
Dự án Công viên công nghệ phần mềm Hà Nội có quy mô hơn 32 ha, nằm tại phường Phúc Lợi (quận Long Biên, Hà Nội) do Công ty Cổ phần Hanel làm chủ đầu tư. Sau 15 năm, dự án vẫn chưa thể hoàn thành, gây lãng phí lớn.
Chia sẻ
