Mạng xã hội giờ đâu còn là nơi giao lưu nữa đúng không? Những nền tảng mạng xã hội hiện nay được sáng tạo ra để chúng ta có thể kết nối với bạn bè và gia đình. Hơn thế, chúng còn cho phép bạn giữ liên lạc với một người mà bạn tình cờ gặp trên đường đời. Có thể bạn sẽ không bao giờ gặp lại họ, nhưng việc thấy họ trên mạng xã hội nhắc nhở bạn về cuộc sống tươi đẹp này. Bạn gặp vài người, trò chuyện vài câu, và cảm thấy được yêu thương dù biết rằng đó chỉ là cuộc gặp gỡ ngắn ngủi.
Tuy nhiên, việc khởi đầu như một cách để kết nối đã biến thành một chợ trời. Mọi người không còn đăng ảnh vì muốn chia sẻ khoảnh khắc hạnh phúc với người thân yêu. Giờ đây chúng ta đăng ảnh sau khi phân tích kỹ lưỡng xem mình có ‘quyến rũ’ đủ hay không. Từ ảnh của chúng ta cho tới bữa ăn và ngay cả vị trí hiện tại của chúng ta đã trở thành thông tin công khai.
Điều tồi tệ nhất là — mọi người không cảm thấy thoải mái với khoảnh khắc hiện tại cho đến khi họ chia sẻ nó lên mạng xã hội để tìm kiếm ‘sự công nhận’ từ những người theo dõi một khuôn mẫu tương tự như họ.
Các triết gia từ hàng ngàn năm trước đã chiêm nghiệm về ảnh hưởng của xã hội lên mỗi người. Bạn có thể tìm hiểu về chúng như hành trang chuẩn bị trước bão giông đường đời.
Ví dụ: Cách đây 6 tháng, tôi đã đi dự đám cưới của một người anh họ. Người cô họ hàng Sam của tôi trông rất xinh đẹp. Tuy nhiên, tôi đã không thể tìm thấy cô ấy trong suốt buổi tiệc. Cô ấy không có mặt trên sàn nhảy và cũng không cùng chúng tôi ăn tối.
Tôi đã gặp cô ấy sau khi nghi lễ đám cưới kết thúc và hầu như mọi người đã về nhà. Trông cô ấy thật mệt mỏi. Tôi đã hỏi: “Có chuyện gì vậy, cô Sam?”
Cô ấy đáp: “Không có gì, chỉ là cô mệt mỏi thôi. Nhưng trời ơi! Cô đã chụp được rất nhiều bức hình tuyệt vời. Cô phải đăng chúng lên ngay thôi!”
Tôi hỏi cô, “Nhưng cô không hề vui vẻ gì hết. Cô biến mất suốt buổi tiệc mà.”
Cô ấy trả lời, “Ừ đúng vậy, cô đã bỏ lỡ nhưng làm sao để người khác biết là mình đã chuẩn bị kỹ lưỡng nếu như không có những bức hình đẹp của bản thân chứ?”
Tôi đồng ý là mỗi người chúng ta có những ưu tiên khác nhau. Tuy nhiên, việc cảm thấy bạn cần phải có hình ảnh mỗi khi bạn làm điệu để chứng minh rằng bạn trông ‘nóng bỏng’ vào ngày hôm đó. Liệu đó có phải là điều chúng ta mong muốn?
Vấn đề không chỉ dừng lại ở đây.
Những người có sức ảnh hưởng lớn đăng ảnh với một bộ trang phục nhất định, tạo dáng để khiến bạn tin rằng – nếu bạn mua bộ trang phục này (hoặc đi đến nơi này hoặc mua khóa học mới này), cuộc sống của bạn sẽ trở nên hạnh phúc và mọi người sẽ thấy bạn rất hấp dẫn. Như những con chuột nhỏ, chúng ta sa vào cái bẫy này cho đến khi chúng ta bị nghiện nó không thể dứt.
Bạn Mất Đi Điều Gì Đó Lớn Hơn
Lần cuối bạn ngồi với chính mình và thưởng thức một tách trà trong yên lặng tuyệt đối là từ khi nào?
Có lẽ bạn đang ngẫm nghĩ để đưa ra câu trả lời.
Vậy, lần cuối cùng bạn lướt mạng xã hội là khi nào?
Thấy sự khác biệt chứ?
Vấn đề không phải là bạn sử dụng mạng xã hội. Vấn đề là bạn để “mạng xã hội” của mình hình thành quan điểm và suy nghĩ của bạn.
Chúng ta không còn đến nhà của bạn bè để dành cả ngày nấu ăn, trò chuyện và cười đùa. Chúng ta đến với mạng xã hội để xem ‘câu chuyện’ của bạn bè. Chúng ta không còn ngồi với mẹ để chia sẻ một tách trà và tán gẫu về những điều linh tinh. Chúng ta lại vào mạng xã hội để lắng nghe một số influencer ngẫu nhiên nói rằng ‘Cha mẹ chúng ta quá độc hại.’
Nói ngắn gọn, bạn không còn là chính mình nữa. Bạn chỉ đang lướt mạng xã hội như một zombie — biến tâm trí bạn thành con rối của những gì thần tượng yêu thích của bạn nói.
Dù người viết, người ảnh hưởng hay YouTuber nói gì, bạn đều gật đầu theo. Bất kỳ thứ gì họ đăng — từ quần áo đến ảnh du lịch đều trở thành mục tiêu ao ước của bạn. Nếu mọi người có một quy trình chăm sóc da 10 bước, bạn sẽ cảm thấy thiếu sót nếu không theo đầy đủ. Nếu mọi người đang chia sẻ về kỳ nghỉ ở Bali hay Ý, bạn cũng muốn đi. Nếu mọi người đang tạo dáng theo một kiểu nhất định, bạn cũng muốn thử.
Cứ như là bạn không còn tiếng nói, quan điểm, suy nghĩ và phán đoán của riêng mình. Bạn chỉ muốn trở thành một phần của bộ lạc — khiến bạn trông giống và nghe giống như người ảnh hưởng yêu thích của bạn.
Điều này xảy ra ở mức vô thức đến mức có khi chính bạn cũng không nhận ra khi bắt đầu có những ý kiến tương tự như đã xem trên TikTok ngẫu nhiên. Đó là một quá trình diễn ra từ từ, lấy đi BẢN CHẤT THỰC của bạn — bạn học cách bỏ qua suy nghĩ của mình bằng cách tăng âm lượng của các video Reels/TikTok/YouTube.
Video này đến video khác — bạn hoàn toàn ngưng suy nghĩ đến mức không còn ý kiến riêng. Rồi bạn tự hỏi “Tại sao mình không thể tự tin đưa ra quyết định? Tại sao lúc nào mình cũng cần người khác bảo mình cái nào tốt? Tại sao mình không có cá tính độc đáo?”
Cách Chọn Lọc Trên Mạng Xã Hội
Tôi là một người ảnh hưởng trên mạng xã hội. Vâng, thật bất ngờ phải không!
Việc này là một phần công việc của tôi nên tôi phải hoạt động trên mạng xã hội (Instagram) để kết nối với độc giả của mình. Tuy nhiên, nếu tôi thực sự có sự lựa chọn, tôi sẽ vứt bỏ điện thoại xuống đáy đại dương và sống cuộc sống yên bình — không ai biết tôi ở đâu, tôi ăn gì, trông ra sao, hay tôi làm gì. Chỉ có mình tôi và cuộc sống nhỏ bé ngọt ngào của mình.
Thật không may, tôi không thể làm như vậy!
Nhưng bạn thì có thể.
Hai năm trước, tôi đã nói chuyện với một người quản lý mạng xã hội để hiểu cách phát triển trên Instagram và những thứ xung quanh nó. Cô ấy đã gợi ý cho tôi rất nhiều điều. Một trong số đó là, ‘Renuka, không quan trọng bạn có gì hay không có gì. Mọi người không mua sự thực trên mạng xã hội. Họ mua ảo tưởng và giấc mơ. Nếu bạn có thể cho họ thấy rằng bạn đã từng như họ và bây giờ bạn đang sống cuộc sống trong mơ của họ, họ sẽ làm bất cứ điều gì bạn muốn.’
Tôi chưa bao giờ áp dụng lời khuyên của cô ấy. Có lẽ, đó là lý do tôi gặp khó khăn khi phát triển trên Instagram. Nhưng những gì cô ấy nói chính là THỰC TẾ của mạng xã hội. Những gì bạn đang nhìn thấy là ảo tưởng được tạo ra để thu hút sự chú ý của bạn.
Sự Chú Ý Của Bạn = Tiền
Nếu bạn muốn bảo vệ trái tim bé nhỏ của mình khỏi trở thành ngục tù của ‘quy tắc mạng xã hội’, bạn phải đặt ranh giới về cách bạn sử dụng nó. Tôi không nói rằng mạng xã hội hoàn toàn xấu. Tuy nhiên, cách bạn sử dụng nó có thể là xấu.
Mạng xã hội không phải là nơi tồi tệ cho đến khi bạn sử dụng nó để giao tiếp. Mạng xã hội trở thành nơi tồi tệ khi bạn sử dụng nó một cách vô ý thức mà không suy nghĩ ‘Liệu tôi có thực sự muốn xem điều này không?’
Nếu bạn không sử dụng mạng xã hội một cách tỉnh táo, bạn sẽ nhanh chóng chìm đắm trong biển nội dung vô tận — những điều bạn nên làm để cải thiện cuộc sống, những nơi bạn nên ghé thăm trước khi chết, những quyển sách bạn nên đọc để trở nên tốt hơn, những khóa học bạn nên mua để trở thành triệu phú và biết bao điều khác. Đại dương rất sâu, bạn cần phải học cách bơi lội hoặc là bạn sẽ chìm.
Những Hành Động Cần Thực Hiện
1. Theo Dõi Mọi Người Một Cách Tỉnh Táo
Trước khi nhấn vào nút ‘Theo dõi’, hãy ghé qua trang cá nhân của người đó và phân tích xem liệu bạn có chung quan điểm với họ hay không. Hãy tìm hiểu kỹ lưỡng xem liệu bạn muốn trở thành người như họ hay chỉ đơn giản là một trang đẹp đẽ bán ảo tưởng. Như vậy, môi trường xã hội của bạn sẽ sạch sẽ và an toàn.
2. Dành Riêng Một Khoảng Thời Gian
Có một thời, tôi đã dùng mạng xã hội như một zombie. Tôi dùng nó sau khi thức dậy, trong khi ăn sáng, giữa các khoảng giải lao, rồi lại khi ăn tối, và cuối cùng trước khi đi ngủ.
Đó là quãng thời gian tồi tệ nhất của đời tôi. Tôi đã nghiện nó. Tôi cảm thấy ngứa ngáy muốn chạm vào điện thoại của mình.
Tuy nhiên, tôi đã cố gắng dành riêng một khoảng thời gian để sử dụng mạng xã hội sao cho việc sử dụng nó là do tôi quyết định chứ không phải để nó kiểm soát tôi. Bạn có thể dành bất kỳ thời gian nào để sử dụng nó. Tôi sử dụng nó 5 phút sau khi thức dậy để kiểm tra email hoặc tin nhắn cần trả lời, sau đó là 15 phút sau bữa trưa và 5 phút vào khoảng 8 giờ tối để đăng bài.
Nếu bạn dành riêng một khoảng thời gian nhất định, bạn sẽ sử dụng mạng xã hội một cách chánh niệm hơn, nhận ra ‘mình đã nghiện đến mức nào trước đây’ và bây giờ bạn có biết bao nhiêu thời gian rảnh rỗi.
Thử xem sao. Bạn sẽ sống cuộc sống thay vì trốn tránh cuộc sống thông qua mạng xã hội.
