Nếu để nói về cô cá voi sát thủ Lolita, hộ khẩu thường trú hiện đang là ở thủy cung Seaquarium tại bang Florida thì có thể nói rằng đời Lolita là tập hợp của những chữ nhất: cô đơn nhất, nhà ở nhỏ nhất và cuộc đời bi kịch nhất.
Xa bố mẹ khi vẫn còn chưa đủ tuổi làm thiếu nữ, năm 1970 người ta lôi Lolita về với thủy cung Seaquarium, thả cô cá voi vào cái bể bé tý có chiều dài chỉ xếp 4 cô Lolita nối tiếp nhau là chạm thành, sâu thì cũng chỉ vào khoảng 6m, chật hẹp vô cùng. Sống cùng Lolita là một con đực khác được đặt tên là Hugo.
Chung sống với nhau được 10 năm ròng thì Hugo rời bỏ trần thế, để lại cô cá voi Lolita một mình lủi thủi trong cái bể chật hẹp gặm nhấm nỗi cô đơn. Đối với loài cá voi sống cộng đồng như cá voi sát thủ, sống trong cảnh cô độc đúng là một bi kịch thảm khốc. Khi mà đồng loại và cả gia đình có thể tự do bơi thỏa sức ngoài biển khơi, cô cá voi 14 tuổi lại quanh quẩn mắc kẹt trong cái hồ bé tí tẹo.
Tới nay đã 45 năm, Lolita không còn trẻ như cái tên mà nó mang theo mình nữa. Lolita giờ là một “lão bà bà” 49 tuổi, úa tàn và vẫn cô đơn lẻ loi như hơn 4 thập kỷ trước. Làm bạn với Lolita là một vài con cá heo nhỏ, nhưng có lẽ là bất đồng ngôn ngữ nên cũng không làm nó vui vẻ hơn.
Bà lão héo úa Lolita giờ được nuôi nhốt với mục đích “phục vụ giáo dục, bảo tồn sinh thái và trân trọng các loài sinh vật biển”, mặc dù chắc chắn mong ước của nó chỉ là được người ta trân trọng quyền tự do. Cũng vì cái sứ mệnh thiêng liêng quá sức ấy, trong thời gian tới, chắc Lolita vẫn sẽ chưa được vùng vẫy giữa biển khơi.
Những người hoạt động trong lĩnh vực bảo vệ quyền động vật đã tập hợp lên tiếng phản đối chính sách giam cầm của Seaquarium, kêu gọi thả tự do cho cô cái voi già Lolita. Là cách bảo tồn gì khi giam cầm cả một con cá voi to lớn bên trong bể kính chật hẹp bí bách như vậy?
Hiện giờ khả năng Lolita được trả về với tự nhiên là rất thấp. Một đứa trẻ bị đánh cắp từ môi trường sống, bị đem thả vào một cái chuồng không hơn không kém, biến thành một đồ vật đem đi triển lãm, sống cô đơn trong phần lớn cuộc đời mình.
Ấm ức hơn, Seaquarium và các thủy cung đều có quyền pháp lý được sử dụng Lolita, hay bất cứ cá thể sinh vật biển nào làm tài liệu giáo dục, hay triển lãm với sự cho phép của hội Bảo vệ động vật có vú hải dương. Tự do nào dành cho Lolita?
