Người phụ nữ mặc bộ áo dài màu xanh nhạt trong ảnh là bà Nguyễn Thị Hồi – cựu đại sứ Việt Nam tại Áo và và Canada, nguyên Vụ trưởng, Tổng Thư ký Ủy ban Quốc gia UNESCO. Bức ảnh này chụp trong chuyến bà dự Hội nghị ESCAP năm 1991.
Năm 1982, bà Hồi đã có cú tá.t thẳng vào mặt Khmer Đỏ. Thời đó, mặc dù chính quyền mới của Campuchia do ông Hieng Somrin làm Chủ tịch đã được thành lập nhưng tại LHQ và các diễn đàn quốc tế, bọn KHmer Đỏ vẫn được bảo vệ và giữ ghế. Trên các diễn đàn này, bất cứ khi nào được phát biểu là bọn Pol Pot dành toàn bộ thời gian để ch.ửi bới Việt Nam. Năm 1982, bà Hồi tham dự Hội nghị dân số và Phát triển của châu Á – Thái Bình Dương do ESCAP tổ chức tại Colombo, với vai trò là người duy nhất chịu trách nhiệm các vấn đề chính trị.
Như thường lệ, đoàn KHmer Đỏ được phát biểu trước đoàn Việt Nam với nội dung lên án Việt Nam “xâm lược” Campuchia. Sau bài phát biểu của đoàn Khmer Đỏ, đoàn Trung Quốc cũng lên phát biểu với nội dung y hệt.
Nóng mặt, bà Nguyễn Thị Hồi lập tức đăng ký phát biểu trả lời nhưng vì hết giờ nên phần phát biểu của đoàn Việt Nam bị đẩy sang buổi hôm sau. Lúc này các đoàn khác tỏ ra rất ái ngại cho đoàn Việt Nam vì chỉ có 2 người (bà Hồi và ông Trần Côn – Vụ trưởng Ban Văn Xã) mà bà Hồi thì lại còn khá trẻ. Đoàn KHmer Đỏ có 3-4 người nhưng luôn đi kè kè với đoàn Trung Quốc hơn 20 người. Một sự áp đảo tuyệt đối về mặt lực lượng và quân số.
Sáng hôm sau, bà Hồi bước lên bục phát biểu trong bộ áo dài màu xanh ngọc bích. Bà bắt đầu bài nói bằng những quan điểm lập trường của Việt Nam và không quên kể tất cả những tội á.c của Pol Pot từ những vụ th.ảm s.át ở biên giới Tây Nam đến việc g.iết hại gần 3 triệu người dân Campuchia.
Không biết do phẫn nộ hay nhập tâm quá, đến đoạn kể tội Khmer Đỏ, bà Hồi đột nhiên đập tay rầm mạnh xuống bàn khiến cái micro rung lên bần bật.
Bà nói: “Pol Pot đã làm được cái gì cho dân tộc mình? Bọn chúng không làm được cái gì cả ngoài việc giế.t hại hơn 2 triệu người của dân tộc mình.
Chính vì vậy chúng không có bất kỳ tư cách gì để nói về dân số chứ chưa kể đến chiến lược dân số. Những kẻ d.iệt ch.ủng hoàn toàn không có tư cách để có mặt tại Hội nghị này!”
Sau cái đập bàn và lời tố cáo đanh thép này của bà, cả đoàn cử tọa bất ngờ, ngớ ra nhưng sau đó là những tiếng xì xào và tiếng cười ủng hộ. Đoàn Khmer đỏ ngồi thẫn thờ không dám nói bất cứ câu gì còn trưởng đoàn TQ thì tứk tím mặt. Sáng hôm sau, tấm ảnh bà Hồi đứng phát biểu trên bục sau cái đập bàn đã được in rất to và treo ở tiền sảnh.
Kết thúc phiên họp, trưởng đoàn Malaysia đã đến bên cạnh bà và nói: Cô dũng cảm lắm !
Nên nhớ, khi đó các nước ASEAN vẫn đang rất “tích cực” lên án và cô lập Việt Nam.
