Ấn Độ báo động y tế vì dịch ký sinh trùng ăn não lan rộng

Số ca tử vong do nhiễm amip ăn não tại Ấn Độ trong năm 2025 đã tăng gấp đôi so với năm trước, buộc chính phủ phải ban hành cảnh báo y tế khẩn cấp.

Ca bệnh bùng phát nhanh với tỷ lệ tử vong gần như tuyệt đối

Ngày 18/9, giới chức y tế Ấn Độ xác nhận 19 ca tử vong và 72 ca nhiễm do amip Naegleria fowleri trong năm 2025. Riêng tháng 9 đã ghi nhận 9 người tử vong và 24 ca mắc mới. Tình hình diễn biến nghiêm trọng nhất tại bang Kerala, miền nam đất nước, nơi phần lớn các ca bệnh được ghi nhận.

Bác sĩ Altaf Ali, thành viên lực lượng đặc nhiệm y tế quốc gia, cho biết chính quyền đang tiến hành xét nghiệm diện rộng tại Kerala. Ông nhấn mạnh: “Điều đáng lo ngại là năm nay các ca bệnh xuất hiện rải rác khắp bang, không còn tập trung ở một vài khu vực cụ thể như trước”.

Dữ liệu cho thấy amip ăn não có thể gây ra một dạng nhiễm trùng cấp tính với tỷ lệ tử vong hơn 95%. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ cho biết, từ năm 1962 đến năm 2021, Mỹ chỉ ghi nhận 4 người sống sót trong tổng số 154 ca nhiễm loại vi khuẩn này. Cơ quan này cũng cảnh báo rằng loại amip nói trên “có khả năng xâm nhập vào não và phá hủy mô thần kinh”, dẫn đến tình trạng suy hô hấp, co giật và hôn mê sâu.

Naegleria fowleri được mô tả là vi khuẩn nguy hiểm nhưng hiếm gặp. Tuy nhiên, diễn biến năm nay tại Ấn Độ cho thấy một mức độ lan rộng bất thường, với số người mắc gấp đôi so với năm 2024. Năm ngoái, nước này ghi nhận 36 ca mắc và 9 ca tử vong.

Bệnh nhân có độ tuổi rất đa dạng, từ trẻ sơ sinh 3 tháng tuổi đến người già 92 tuổi. Điều này cho thấy bất kỳ ai cũng có thể trở thành nạn nhân nếu tiếp xúc với môi trường nước có chứa vi khuẩn.

Vi khuẩn xâm nhập qua đường mũi, sống trong nước ngọt ấm

Amip ăn não không lây từ người sang người mà xâm nhập trực tiếp vào cơ thể qua đường mũi khi con người tiếp xúc với nguồn nước ngọt nông và ấm như sông, hồ. Loại vi khuẩn này không tồn tại trong nước biển và cũng không gây bệnh khi con người nuốt phải, mà chỉ phát triển khi đi vào hệ thần kinh trung ương thông qua đường mũi.

Tổ chức Y tế thế giới cho biết các triệu chứng ban đầu khi nhiễm amip ăn não là sốt, đau đầu và nôn ói. Bệnh sau đó có thể tiến triển rất nhanh, gây co giật, rối loạn thần kinh, ảo giác và hôn mê chỉ trong vài ngày. Giai đoạn muộn thường không còn cơ hội cứu chữa do não bộ bị tổn thương nặng nề.

Kể từ năm 1962, toàn thế giới đã ghi nhận gần 500 trường hợp nhiễm Naegleria fowleri. Phần lớn xuất hiện ở Mỹ, Ấn Độ, Pakistan và Úc. Dù số lượng không nhiều, nhưng tỷ lệ tử vong quá cao khiến vi khuẩn này trở thành mối đe dọa đặc biệt, nhất là ở những khu vực nhiệt đới có nguồn nước không đảm bảo vệ sinh.

Để kiểm soát tình hình, chính phủ Ấn Độ kêu gọi người dân hạn chế bơi lội ở sông, hồ trong giai đoạn này. Các cơ sở y tế địa phương được yêu cầu nâng cao khả năng phát hiện sớm, đồng thời triển khai điều trị tích cực ngay khi bệnh nhân xuất hiện triệu chứng nghi ngờ. Các cơ quan quản lý nguồn nước cũng được lệnh kiểm tra và xử lý những khu vực có dấu hiệu nhiễm khuẩn.

Giới chuyên môn khuyến cáo người dân không nên để nước sông, hồ tràn vào mũi, đặc biệt là trẻ em và người cao tuổi. Việc sử dụng các dụng cụ bảo vệ khi tiếp xúc với môi trường nước như mũ lặn, kẹp mũi có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm bệnh.

Hiện chưa có vắc xin hoặc phương pháp điều trị đặc hiệu nào cho nhiễm trùng do amip ăn não. Một số thuốc kháng nấm và kháng sinh có thể được sử dụng kết hợp, nhưng hiệu quả rất hạn chế nếu bệnh không được phát hiện kịp thời trong giai đoạn đầu.

Tình hình tại Ấn Độ đang được Tổ chức Y tế thế giới theo dõi sát. Cơ quan này đề nghị tăng cường chia sẻ dữ liệu giữa các quốc gia để nắm bắt xu hướng lây lan, đồng thời khuyến khích đầu tư vào nghiên cứu và phát triển thuốc điều trị đặc hiệu cho căn bệnh nguy hiểm này.

Đọc thêm