Những gì tôi học được, trong việc điều trị bệnh nhân COVID-19

Tác giả: Dr. Hesham A. Hassaballa
Bài gốc: https://link.medium.com/q4GXzBdWX5

Là 1 bác sĩ chuyên khoa điều trị tích cực, tôi thường gặp những ca bệnh nặng nhất trong các ca bệnh. Tôi thường gặp những ca suy hô hấp, hay bị sốc. Hay những bệnh nhân thở gấp, với lượng ô-xy trong máu thấp ở mức nguy hiểm. Hoặc những ca suy thận. Nhưng chưa bao giờ tôi gặp những ca bệnh nghiêm trọng như những ca mắc COVID-19 hiện nay.

Điều đầu tiên, hầu như tất cả các bệnh nhân này đều có mức ô-xy trong máu thấp hãi hùng. Tôi cũng là bác sĩ chuyên khoa phổi, và thường gặp bệnh nhân với mức ô-xy máu thấp. Mức ô-xy trong máu bình thường khoảng trên 90%, và tôi hay gặp những ca thấp tới mức 7x%. Tuy nhiên, rất hiếm khi tôi gặp những ca nhập viện với mức ô-xy 5x%, hoặc thậm chí thấp hơn như những bệnh nhân này. Kỳ quặc hơn là, đôi khi họ có mức ô-xy máu thấp đến vậy, nhưng hoàn toàn chẳng có triệu chứng gì hết. Tôi chưa từng thấy điều này trong cả sự nghiệp của mình, với tư cách là bác sĩ chuyên khoa phổi và điều trị tích cực.

Điều thứ hai, khi những bệnh nhân COVID-19 này suy giảm sức khỏe, họ gục ngã rất nhanh và rất nặng nề. Mỗi bệnh nhân là 1 quả bom hẹn giờ, họ có thể tương đối ổn trong vài giờ, và sau đó — bất thình lình — họ thở gấp với mức ô-xy máu và huyết áp tụt thẳng đứng. Một bệnh nhân của chúng tôi — một phụ nữ dễ mến hơn 60 tuổi — đã trụ được vài ngày. Bà vẫn ốm rất nặng, nhưng đã có thể tự mình chống chọi. Thế rồi đột nhiên, bà trở nên khó thở nghiêm trọng và bắt đầu thở hổn hển. Mặc dù can thiệp đủ kiểu, kể cả dùng máy thở, bà vẫn trụy tim và qua đời ngay sau đó. Tất cả chúng tôi đều tuyệt vọng.

Căn bệnh này không giống bất cứ thứ gì ta từng thấy. COVID-19 khiến các bác sĩ điều trị tích cực trên toàn thế giới hoang mang. Nó lật đổ hàng thập kỷ kinh nghiệm điều trị tích cực, và khiến rất nhiều bác sĩ lâm sàng, nhà khoa học, nhà nghiên cứu giỏi giang và các bác sĩ túc trực bên giường bệnh thông thường — như tôi — phải vò đầu bứt tóc. Mỗi bệnh nhân phản ứng khác nhau đối với con virus này, và phải điều trị họ theo những cách khác nhau. Liệu pháp dùng được với người này, có thể không hiệu quả với người kia, và điều này khác với những gì chúng tôi đã quen thuộc. Cuối cùng thì vậy cũng tốt, nó sẽ bắt chúng tôi trở thành những bác sĩ lâm sàng giỏi hơn, sau tất cả.

Không phải mọi bệnh nhân đều cần thở máy ngay lập tức. Ban đầu, những bác sĩ lâm sàng chăm sóc bệnh nhân mắc COVID-19 đã khuyến cáo “đặt nội khí quản sớm”, có nghĩa là cho bệnh nhân dùng máy thở (*) nếu những liệu pháp ô-xy thông thường không hiệu quả. Họ không sai. Tuy nhiên, chúng tôi nhận ra rằng, một số bệnh nhân có thể không cần thở máy, nếu ta có thể điều trị họ bằng ô-xy với dung lượng và lưu lượng cao. Chúng tôi đã thành công lớn với phương thức điều trị này, trong việc giúp nhiều người không cần phải dùng đến máy thở. Hơn thế nữa, chúng tôi phát hiện nếu bệnh nhân có thể tự nằm sấp, thì điều đó cũng giúp họ tránh phải can thiệp thở máy. Mặc dù máy thở có thể là công cụ cứu mạng người, và tôi sẽ không ngần ngại dùng nó cho bất cứ bệnh nhân nào không tự thở được, nhưng nó cũng có thể làm tổn thương phổi, và điều quan trọng là ta cần thử mọi công cụ của mình, trước khi đưa họ lên máy thở. Thật vậy, nhiều hướng dẫn điều trị gần đây cũng nêu những kinh nghiệm tương tự.

Chúng ta cần cố gắng điều trị bất cứ triệu chứng mất nước nào. Từ lâu, ta được dạy rằng bệnh nhân mắc bệnh phổi nặng gọi là ARDS, hay là Hội chứng suy hô hấp cấp tính, cần hấp thụ càng ít nước càng tốt. Điều này là hợp lý, vì quá nhiều nước trong cơ thể sẽ khiến phổi chứa đầy dịch, và làm cho tình trạng suy hô hấp trở nên tồi tệ hơn. Tuy nhiên, bệnh nhân mắc COVID-19 thường nhập viện hoặc vào ICU trong tình trạng mất nước nghiêm trọng. Họ đã sốt cao trong vài ngày, bản thân điều đó gây ra mất nước, và họ cũng không ăn uống được mấy (vì họ ốm). Vì thế, nếu ta không cho họ uống nước, là ta đang chuẩn bị làm cho họ bị suy thận. Kết quả là, chúng tôi đã dễ tính hơn đối với nước — miễn là không cho họ uống quá nhiều — và đã rất thành công trong việc ngăn ngừa suy thận trên bệnh nhân.

Chúng tôi THỰC SỰ cần thảo luận về mục tiêu điều trị với tất cả bệnh nhân nhập viện vì COVID-19. Căn bệnh này có thể giết bạn. Nó có thể bắt bạn phải dùng máy thở trong thời gian rất dài, nếu không phải là mãi mãi. Bạn có muốn thế không? Đúng, tất nhiên, chúng tôi sẽ “làm tất cả mọi thứ” cho tất cả bệnh nhân của mình. Vấn đề là, “làm tất cả mọi thứ” có thể không phù hợp với mong muốn và giá trị quan của một người nào đó. Bạn có muốn sống những ngày cuối đời trên máy thở không? Bạn muốn từ giã thế giới này với ống thở cắm vào họng không? Hay bạn muốn qua đời trong lúc đội hồi sức đang ép ngực mình? Dù câu trả lời là gì cho những câu hỏi quan trọng trên, chúng cũng cần được truyền đạt tới các bác sĩ đang chăm sóc bệnh nhân COVID-19, TRƯỚC KHI họ bắt đầu suy hô hấp. Nếu để tôi, là bác sĩ điều trị tích cực, hỏi những câu hỏi này, là quá muộn. Chúng cần được hỏi sớm hơn.

Như đã nói, tôi chưa từng thấy cái gì như thế này trong suốt sự nghiệp của mình. Đại dịch này sẽ gây ra những hệ lụy lâu dài cho ngành y, bệnh viện, hệ thống chăm sóc sức khỏe, và xã hội nói chung. Tôi cầu mong không phải tất cả những hệ lụy đó đều là tiêu cực, và thế — một ngày nào đó… khi tất cả những chuyện này kết thúc — chúng ta sẽ trở nên tốt đẹp và mạnh mẽ hơn bây giờ.

(*) Máy thở: Máy thở đề cập trong bài này đều là máy thở xâm nhập.

#medium #mathilda