“Lì xì đang trở thành gánh nặng kinh tế cho một số gia đình”

Lì xì là phong tục đẹp cần giữ gìn

Trao đổi với PV báo Dân Việt, TS. Trương Thị Lam Hà, Phó trưởng khoa Văn hóa học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia TP.HCM, nêu quan điểm: “Dù những năm gần đây có nhiều ý kiến về phong tục lì xì ngày Tết, nhưng theo tôi, đây vẫn là phong tục đẹp cần giữ gìn. Mỗi dịp Tết đến, mọi người trao lì xì như lời chúc may mắn, tài lộc vào đầu năm. Lì xì cũng là cách kết nối các thế hệ trong gia đình, dòng họ, cộng đồng dịp đầu năm mới. 

Ngày Tết, mọi người gặp nhau, trao nhau những câu chúc, những bao lì xì, cùng nhau quây quần, trò chuyện sẽ khiến không khí Tết náo nức, vui vẻ hơn. Tuy nhiên, hiện nay có nhiều người lớn và trẻ con còn nặng về giá trị vật chất hơn giá trị tinh thần của phong tục này khiến cho lì xì trở thành gánh nặng kinh tế của một số gia đình trong những ngày Tết”.

Theo TS Lam Hà, không nên vật chất hóa lì xì và cũng không thể định lượng số tiền lì xì bao nhiêu là phù hợp vì còn tùy thuộc vào điều kiện kinh tế của từng gia đình. Với cá nhân TS Hà, lì xì vẫn nên mang giá trị tinh thần nhiều hơn là vật chất. 

Để lì xì giữ được ý nghĩa tốt đẹp vốn có, cha mẹ cần nhắc nhở con trẻ về ý nghĩa lì xì và chú ý dạy con không được mở phong bao lì xì trước mặt khách. Ý nghĩa trên hết của phong tục lì xì vẫn là lời chúc may mắn, tài lộc trong dịp năm mới. Chính vì nhận lì xì là nhận lời chúc may mắn nên sau khi được nhận lì xì thì người nhận cũng sẽ có những lời chúc trao gởi lại, từ đó tạo sự gắn kết bằng tình cảm giữa mọi người với nhau.

Đừng để lì xì biến tướng thành hình thức “quà tặng”

Thạc sĩ Văn hóa học Nguyễn Thảo Chi: “Cho dù có nhiều quan điểm ý kiến trái chiều về phong tục này nhưng theo tôi đây là phong tục đẹp, một nét đẹp ngày Tết của người Việt cần được gìn giữ”.

Tuy nhiên, Thạc sĩ Chi cho rằng, nếu chỉ nhìn và lưu truyền phong tục một cách hình thức, bề nổi – tức là chỉ nhìn đến việc cho tiền và nhận tiền, mệnh giá lì xì càng có giá cao thì càng tốt thì sẽ là rất thiển cận. Bản chất của việc lì xì đầu năm là trao gửi những lời chúc, lời cầu mong tốt đẹp giữa người lì xì và người nhận lì xì (người lớn – người nhỏ) hoặc mừng tuổi (người nhỏ – người lớn). Những lời chúc này được cụ thể hóa thành những gì mang tính vật chất và tiền là vật chất phổ biến nhất, hữu dụng nhất, có thể dùng tiền để mua được mọi thứ. Tiền trong phong tục lì xì là đồng tiền may mắn và vì đồng tiền đó chứa đựng lời chúc năm mới nên thường người nhận sẽ cất giữ, sau một năm mới đem ra sử dụng.

Thực tế ngày nay, một số người lớn đã lợi dụng ý nghĩa tốt đẹp của phong tục này và biến tướng thành hình thức “quà tặng” cho một số mục đích không trong sáng hoặc chỉ để nhận được sự đánh giá cao từ người khác… điều này vô tình làm “vật chất hóa” phong tục và tạo ra áp lực cho một số gia đình/cá nhân dịp tết khi phải đắn đo “lì xì bao nhiêu là đủ”, lì xì bao nhiêu để không mất lòng người nhận.

Đồng thời một số gia đình không dạy cho trẻ nhỏ hiểu đúng về phong tục này dẫn đến việc trẻ đòi hỏi phải được lì xì hoặc có thái độ chê bai khi không nhận được bao lì xì có mệnh giá cao từ người khác.

Những điều này là hệ quả của việc giáo dục văn hóa, giáo dục gia đình và một phần chịu ảnh hưởng từ tư duy thực dụng của xã hội phát triển mạnh về vật chất.

Dĩ nhiên, mức chi của mỗi người dành cho việc lì xì có thể sẽ rất khác nhau tùy theo mức thu nhập, chúng ta lì xì bao nhiêu là quyền tự do của mỗi người nhưng hãy để việc lì xì không trở thành một gánh nặng vật chất, không mang quyền lực vật chất mà đơn thuần chỉ là một phong tục chúc mừng năm mới may mắn, phát tài…

Theo Thạc sĩ Chi, không có định mức nào để gọi là lì xì phù hợp, việc này tùy thuộc vào nhiều yếu tố: hoàn cảnh gia đình, nghề nghiệp, vị trí xã hội, mức thu nhập…

Theo tôi, yếu tố quan trọng nhất để phong tục này tồn tại đúng với bản chất của nó chính là nhận thức. Người lớn phải hiểu và lì xì phù hợp, phải dạy cho trẻ nhỏ trong gia đình hiểu về phong tục này, hướng dẫn con nhận và phản hồi lì xì đúng mực, lễ phép, hướng dẫn con cách sử dụng những đồng tiền này phù hợp với thực tế. Người lớn cũng cần làm mẫu, nêu gương, và không lợi dụng/biến tướng phong tục này cho những mục đích không trong sáng.