[ DƯỚI THỜI ĐINH BỘ LĨNH CÓ THẬT NHIỀU HƠN 12 SỨ QUÂN ]
· Quan điểm thứ nhất
Tôi nghĩ Đinh Bộ Lĩnh chỉ đánh thắng 11 sứ quân thôi chứ, bản thân cũng là một trong 12 vị sứ quân thay cho Trần Lãm. Hay là con của Trần Lãm làm sứ quân và đánh với Đinh Bộ Lĩnh ?
· Quan điểm thứ hai
Gọi dẹp 12 sứ quân là gọi theo thói quen, cũng như trường hợp nói Tấn diệt Tam quốc Ngụy Thục Ngô. Thực ra, Tấn ” lớn lên ” trong lòng Ngụy và đoạt ngôi Nguỵ, cũng như vua Đinh lớn mạnh trong lòng sứ quân Trần Lãm và được trao quyền ( bằng con đường hòa bình ).Và các tài liệu cho thấy, chính xác ra thì vua Đinh nhận sự hàng phục của Phạm Bạch Hổ, khiến hai sứ quân họ Ngô đầu hàng. Do đó có lẽ ông chỉ thực sự “đánh” nhiều nhất là 8 sứ quân mà thôi
Theo việc nghiên cứu các sách sử của Việt Nam và Trung Quốc thì từ năm 944 Ngô Quyền mất, Dương Tam Kha cướp ngôi, các sứ quân đã nổi lên chiếm cứ các nơi mà đánh nhau ( trong đó có hơn 100 sứ quân là con nuôi của Dương Đình Nghệ là Dương Hữu, Dương Hoàn Kỳ, Dương Hiền Tố,…, chú của Đinh Bộ Lĩnh là Đinh Thúc Dự cũng chiếm cứ Sách Bông, Phạm Bạch Hổ, Kiều Thuận…). Ngô Xương Ngập bỏ trốn sang các sứ quân của Phạm Chiêm (Phạm Lệnh công). Ngô Xương Văn lật đổ Dương Tam Kha năm 950, Ngô Xương Ngập và Xương Văn đều làm vua.
Lúc này các sứ quân đang ít dần, Đinh Bộ Lĩnh xuất hiện, làm tướng cho sứ quân Trần Lãm mà đánh đông dẹp bắc. Dần dần Đinh Bộ Lĩnh được Trần Lãmtin tưởng mà giao binh quyền cho. Ngô Xương Ngập và Xương Văn đánh Đinh Bộ Lĩnh nhưng thất bại. Có mấy sứ quân miền Bắc còn mời quan quân nhà Tống (độ vài nghìn quân) sang đánh sứ quân Lý Khuê, bị Lý Khuê đánh bại. Nguyễn Siêu, một sứ quân rất mạnh lúc đó, được nhiều người ví như ” Triệu Vân ” Việt Nam. Ngô Nhật Khánh xưng Vương, bị các sứ quân khác dồn đánh rất gắt…
Năm 954 Ngô Xương Ngập mất. Năm 965 thôn Đường, Nguyễn nổi dậy, Ngô Xương Văn đưa binh đánh dẹp và tử trận. Hai tướng nhà Ngô là Đỗ Cảnh Thạc và Dương Cát Lợi rút quân về, chiếm đóng 2 nơi mà đánh nhau ác liệt. Đỗ Cảnh Thạc cuối cùng cũng tiêu diệt sứ quân Dương Cát Lợi, mở rộng địa bàn hơn. Con Ngô Xương Ngập là Ngô Xương Xí lui về Bình Kiều, tiêu diệt các sứ quân bản địa rồi làm chủ một vùng.
Các sứ quân tiến hành sát phạt lẫn nhau đến khi còn 12 sứ quân mạnh nhất còn tồn tại. Đinh Bộ Lĩnh mời được quân sư Ngô Chân Lưu giúp sức, thống nhất 12 sứ quân mà nhất thống nước nhà, đặt quốc hiệu Đại Cồ Việt. ( Theo Bách Khoa Mở Wikipedia )
Nhưng theo tác giả Tạ Chí Đại Trường trong sách Sử Việt đọc vài truyện ( trang 12, 13 ) có đề cập chuyện về sứ quân thứ 15, 16 “ Số sứ quân hơn 12 đã có nhiều kẻ khác. Mà không phải họ không có thực lực so sánh với các nhóm được sử quan kể…Qua thiên tai thủy họa, bụi đất hằn học của con người trải dài hơn mười thế kỷ, ta còn đếm được 15,16 sứ quân. Vậy tại sao chỉ kể có 12?…Con số 12 là cố tình đếm vừa đủ cho hợp với một phạm trù nào đó của ý thức hệ đương thời. Con số 12 được gợi từ ý niệm ‘thập nhị nhân duyên’, ‘thập nhị duyên khởi’ của Phật Giáo. Chỉ vì người chép sử Đinh là một tăng lục, Ni sư Trương Ma….”
Vậy sau khi Ngô Quyền mất có bao nhiêu sứ quân và thực sự ông có dẹp loạn tất cả 12 sứ quân hay không điều đó là chưa chắc chắn. Vì sử sách Việt Nam cũng không chép rõ, Ngô Sỹ Liên đời Hậu Lê
cũng không viết rõ về điều này. Theo sách Đại Việt Sử Ký toàn thư cũng chỉ chép qua loa về sự kiện
này.
