Chào tạm biệt năm 2023 và chào đón năm 2024, hy vọng nó sẽ có lòng trắc ẩn với tâm hồn chúng ta. Như hầu hết độc giả thường xuyên biết, chúng tôi có Luật 20 Năm trên subreddit, nơi chúng tôi chỉ nhận câu hỏi về những sự kiện xảy ra ít nhất 20 năm trước năm hiện tại. Bạn có thể đọc thêm về nó tại đây nếu bạn muốn biết chi tiết vì sao chúng tôi áp dụng nó, nhưng đơn giản là để đảm bảo đủ khoảng cách giữa quá khứ và hiện tại để hầu hết mọi người đã bình tâm và chúng tôi không phải xóa những cuộc tranh luận về Obama cho đến ít nhất năm 2028!
Hầu hết năm 2004 khá yên bình, với nhiều sự kiện quan trọng bắt đầu vào thời điểm đó nhưng chưa tạo ra sức ảnh hưởng mấy trong những ngày đầu. Quan trọng nhất trong số đó là một trang web nhỏ dành cho sinh viên Đại học Harvard mang tên “The Facebook”, được phát triển bởi một người tên Mark Zuckerberg để giúp sinh viên kết nối với nhau. Anh không phải là người đầu tiên nghĩ ra ý tưởng này, nhưng anh là người đầu tiên thực hiện được việc đấy. Đến cuối năm, The Facebook đã được nhiều trường Đại học ở Mỹ chấp nhận nhưng chưa trở thành mạng xã hội mở mà chúng ta biết và ghét.
Trong lĩnh vực phim, có một tia sáng vô cùng hứng khởi: Shrek 2. Đúng vậy, Shrek 2 nay đã 20 tuổi. Cũng như là Spongebob Squarepants. Và The Incredibles. Trong những bộ phim bom tấn năm 2004, có một sảng phẩm lạ lùng là The Passion of the Christ, một tác phẩm kinh điển kể về Kinh Thánh, đã thu về số tiền đáng kể là 600 triệu đô la năm 2004. Trong lĩnh vực trò chơi điện tử, Half-Life 2 và GTA: San Andreas giờ đây cũng đã 20 tuổi. Các trò chơi multiplayer cũng trở nên phổ biến, với sự xuất hiện của World of Warcraft vào tháng 11. Trong âm nhạc… không gì đáng chú ý. Usher là nghệ sĩ nổi bật nhất trong năm, với bài hát “Yeah!” của Usher featuring Lil Jon và Ludacris đứng đầu bảng xếp hạng Billboard 100. Ai còn nhớ bài hit bất hủ đó không? Không? Ok, chúng ta chuyển qua mục tiếp theo.
Cũng có những sự kiện đã được rục rịch từ những năm trước và giờ đã bắt đầu có hiệu lực. Ở Mỹ, “No Child Left Behind” đã được áp dụng, và Chiến tranh Iraq đã không kết thúc như biểu ngữ “Mission Accomplished” ngụ ý. Các cuộc nổi dậy diễn ra phản đối sự chiếm đóng của phương Tây, đặc biệt là khu vực gần Fallujah, nơi có hai trận đánh vào năm 2004. Trong trận đánh thứ hai, Mỹ đã gây tranh cãi khi sử dụng phospho trắng, và những vụ lạm dụng trên khắp các trại tù Mỹ đã được phơi bày. Không ngạc nhiên mấy, Bush tái đắc cử vào tháng 11 ~~với khoảng cách lớn~~. Các hiệp ước gia nhập NATO và/hoặc Liên minh châu Âu giữa các quốc gia từng thuộc khối phía đông cũng có hiệu lực; Cộng hòa Séc, Estonia, Síp, Hungary, Latvia, Lithuania, Malta, Ba Lan, Slovakia và Slovenia gia nhập Liên minh châu Âu, trong khi Bulgaria, Estonia, Lithuania, Slovakia, Slovenia, Latvia và Romania đều gia nhập NATO. Điều này là một sự mở rộng lớn đối với cả hai tổ chức, là một minh chứng cho mong muốn của Đông Âu rời xa khỏi quá khứ Liên Xô của họ.
Nhưng cũng có một số wildcards đáng chú ý. Liên quan đến việc Đông Âu ngả về về phía tây, năm 2004 là năm Cách mạng Màu Cam tại Ukraine, nơi người ủng hộ Nga Viktor Yanukovych tuyên bố chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống giữa các báo cáo lan truyền rộng rãi về gian lận bỏ phiếu. Sau những cuộc biểu tình lớn và một quyết định của tòa án tối cao, Yanukovych buộc phải tổ chức lại cuộc bầu cử và rõ ràng là thất bại. Ở Haiti, cuộc nổi dậy chống lại chính phủ leo thang thành một cuộc đảo chính làm nền kinh tế nước này bị tác động nặng nề. Thay vì dẫn đến một chế độ độc tài hoặc quân đội nắm quyền như hầu hết các cuộc đảo chính, nó chỉ dẫn đến sự hỗn loạn. Một nhiệm vụ duy trì hòa bình của Liên Hợp Quốc được gửi vào để ngăn chặn việc đất nước rơi vào tình trạng hỗn loạn hoàn toàn. Ở Trung Đông, tên lửa được Hamas phóng từ Gaza đã g*i*ết hai trẻ em, khiến Israel chiếm đóng một phần lớn của dải Gaza trong 17 ngày để xác định và phá hủy các địa điểm phóng tên lửa của Hamas. Theo một kịch bản mà chắc chắn đã quen thuộc, Israel chiếm đóng các khu vực của Gaza, tuyên bố chiến thắng, Hamas không chỉ sống sót mà còn tăng cường sức mạnh và cũng tuyên bố chiến thắng, sau đó mọi thứ trở lại tình trạng bình thường cho đến lần sau.
Cũng có những tiến bộ lớn trong lĩnh vực y tế và khoa học. Ngoài Trái Đất, những chiếc Rover Spirit và Opportunity đã đến Mars, tàu Huygens-Cassini đã đến tận Sao Thổ, Messenger đã được phóng đi hướng sao Thủy, và Cơ quan Vũ trụ Châu Âu đã phóng tàu vũ trụ đầu tiên xung quanh Mặt Trăng. Trong lĩnh vực y học, có nhiều tiến bộ lớn, như một bộ xét nghiệm mới cho HIV có kết quả trong 20 phút và việc phê duyệt các loại thuốc mới cho bệnh tiểu đường, nếu sử dụng đúng cách từ sớm, có thể mang lại cuộc sống gần như bình thường cho người bệnh. Nhiều loại thuốc chống ung thư cũng được phê duyệt trong khi nghiên cứu phôi thai gây tranh cãi cũng như mở ra nhiều tiềm năng mới. Trong tạp chí Science, có thông tin cho biết nhà nghiên cứu Hàn Quốc Hwang Woo-suk đã nhân bản phôi thai người, hứa hẹn sẽ cách mạng hóa một lĩnh vực nghiên cứu y khoa. Tuy nhiên, nghiên cứu này đã gian lận, nhưng không được phát hiện cho đến vài năm sau.
Thật đáng tiếc, sự kiện lớn nhất của năm 2004 là một thảm kịch – Trận sống thần vào dịp Boxing Day. Khoảng 8 giờ sáng giờ địa phương ngày 26 tháng 12, một trận động đất có cường độ 9,1-9,3 đã xảy ra ngoài khơi bờ biển phía tây của đảo Sumatra, Indonesia. Động đất này là một trong những trận động đất mạnh nhất trong lịch sử nhân loại – đủ mạnh để gửi sóng nhấp nhô 1cm qua vỏ trái đất và làm rung lắc hành tinh khoảng 50cm trên trục của nó, đồng thời rút ngắn ngày 2,68 micro giây. Nó thực sự làm rung chuyển cả thế giới. Có một sự dịch chuyển ngang 10m trong vỏ trái đất dọc theo đường lỗi cũng như các dịch chuyển dọc khoảng 5m, và các núi dưới nước dọc theo đường lỗi lên đến 1,5km cao đổ sập khi Trái đất di chuyển dưới chúng. Những sự chuyển động khổng lồ của đất đá này đã tạo ra cơn sóng thủy lớn nhất trong lịch sử ghi lại.
Vào thời điểm đó, cơ chế hình thành sóng thần từ động đất dưới nước chưa được hiểu rõ, và ngay cả bây giờ (đúng lúc này, với việc Nhật Bản vừa trải qua động đất cấp 7.6), việc dự đoán liệu một trận động đất dưới nước có tạo ra sóng thần hay không, chưa kể đến quy mô và tiềm năng gây hại của nó, vẫn là rất khó khăn đối với các nhà khoa học. Vào năm 2004, Ấn Độ Dương không được giám sát tốt, không có đủ thiết bị để thu thập dữ liệu cần thiết để nhận biết sớm sự hình thành của một cơn sóng thần. Ở đại dương sâu, sóng thần di chuyển gần như hoàn toàn dưới nước và chỉ tạo ra một làn sóng nhỏ trên mặt biển. Ngay cả với cơn sóng thần mạnh mẽ nhất này, chỉ tạo ra một làn sóng trên mặt biển có chiều cao 2m, điều này có vẻ không đáng chú ý đối với các tàu và trạm quan trắc trong một ngày gió. Nói cách khác, ít người nhận ra nó đang đến. Một số nhóm bản địa có lưu giữ những ký thức văn hóa về các cơn sóng thần sau một trận động đất, được lưu truyền qua các thế hệ, đã di chuyển lên nơi cao và sống sót. Tại các bãi biển ở Indonesia và Thái Lan, một số ít người – đặc biệt là một cô bé 10 tuổi tên là Tilly Smith (đang đi nghỉ từ Anh) đã được dạy về sóng thần trong trường học hai tuần trước đó – nhận biết dấu hiệu của một cơn sóng thần sắp xảy ra và đưa ra cảnh báo. Trong trường hợp của Tilly, cô ấy, bố mẹ và một người Nhật mới nhận tin về trận động đất đã thuyết phục các lực lượng an ninh địa phương sơ tán bãi biển, cứu sống khoảng 100 người với đúng giây phút trước khi cơn sóng thần, có chiều cao lên đến 9m, đổ bộ.
Nhưng đa số các vùng ven biển trong tuyến đường của cơn sóng thần không may mắn như vậy. Ở một số nơi, sóng thần đạt đến chiều cao 25-30m và đến trong vòng nửa giờ sau động đất. Nhân chứng mô tả một núi nước đen xuất hiện trên đường chân trời, sau đó lao về phía họ và phá hủy mọi thứ trên đường đi. Tổng cộng, những cơn sóng mang theo khoảng 4-5 megaton năng lượng và san bằng hàng chục thị trấn. Ngay cả ở phía bên kia của Đại Dương Ấn Độ, tại Somalia, nó gây ra một cơn sóng có chiều cao 2m giết chết hàng trăm người ở các cộng đồng ven biển. Cuối cùng, khoảng 250 ngàn người đã thiệt mạng. Nỗ lực nhân đạo là khổng lồ, nhưng khá không cân đối. Sri Lanka, nơi cơn sóng thần giết chết hàng chục nghìn người, phàn nàn rằng họ không nhận được sự giúp đỡ từ các chính phủ khác. Tuy nhiên, họ cũng lưu ý rằng người dân và tổ chức từ thiện đã rất hào phóng. Vương quốc Anh thể hiện rõ mô hình này nhất, nơi chính phủ cấp 75 triệu bảng để hỗ trợ một số quốc gia bị ảnh hưởng bởi thảm họa trong khi công dân Anh quốc gây quỹ 330 triệu bảng (tương đương khoảng 600 triệu đô la) cho các tổ chức từ thiện nhân đạo khác nhau, đạt tổng số trung bình là 5,50 bảng cho mỗi người. Quỹ không chỉ giúp phục hồi mà còn xây dựng một hệ thống cảnh báo sớm toàn diện cho sóng thần ở Ấn Độ Dương để đảm bảo rằng thảm họa này sẽ không bao giờ lặp lại. Ảnh hưởng văn hóa toàn cầu của nó cũng được khắc ghi. Như sự kiện 9/11, hình ảnh về nó trên tin tức đã đi sâu vào ký ức của hàng trăm triệu người. Trước năm 2004, động đất dưới biển không ngay lập tức khiến mọi người lo lắng về sự xuất hiện của sóng thần. Từ năm 2004, câu hỏi đầu tiên mọi người muốn biết sau một động đất dưới nước là liệu có sóng thần không và họ cần phải chạy đi bao xa.
Đó là năm 2004. Hẹn gặp lại bạn vào năm sau cho các sự kiện của năm 2005!
