Sau khi nhận được thông tin về việc lấy máu xét nghiệm nhóm Bông hồng đen lấy mẫu máu xét nghiệm của học sinh trường trung học cơ sở ở phường Hải Sơn, quận Đồ Sơn, Hải Phòng mà không được phép của phụ huynh hay nhà trường, Cục phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) đã yêu cầu Sở Y tế Hải Phòng vào cuộc, làm rõ.
Nhóm Bông hồng đen là những người nào?
Theo báo cáo Sở Y tế Hải Phòng gửi về Cục phòng, chống HIV/AIDS, nhóm Bông hồng đen – Cầu vồng đen là một nhóm tự lực thường được gọi là tổ chức dựa vào cộng đồng, được hình thành trên cơ sở tự nguyện của các thành viên và tham gia các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS từ tháng 8/2011.
Nhóm có 5 thành viên, trong đó có một thành viên đã tham gia lớp tập huấn về tư vấn xét nghiệm HIV tại cộng đồng.
Nhóm đang triển khai hoạt động của dự án “Bảo vệ tương lai – Tăng cường các can thiệp mới dựa vào cộng đồng nhằm kiểm soát lây nhiễm HIV trong nhóm thanh niên sử dụng ma túy tại Việt Nam” tại phường Hải Sơn, quận Đồ Sơn, TP Hải Phòng.
Cục phòng, chống HIV/AIDS cho biết, xét nghiệm nhanh HIV bằng lấy máu đầu ngón tay là kỹ thuật này đơn giản dễ thực hiện và đảm bảo không gây lây nhiễm các bệnh truyền nhiễm. Ảnh minh họa VGP
Dự án này theo Thỏa thuận hợp tác số 53-12/2022/HĐTN-SCDI ngày 30/12/2022 của Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (SCDI), đơn vị chủ dự án và nhóm Bông hồng đen – Cầu vồng đen.
Dự án trên do SCDI triển khai với nguồn tài trợ từ Tổ chức Expertise France của Pháp. Dự án đã được Liên hiệp các hội và khoa học kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phê duyệt tại quyết định số 1379/QĐ-LHHVN ngày 16/12/2020 triển khai tại 7 tỉnh, thành phố trong đó có Hải Phòng.
Các hoạt động của nhóm trong dự án “Bảo vệ tương lai – Tăng cường các can thiệp mới dựa vào cộng đồng nhằm kiểm soát lây nhiễm HIV trong nhóm thanh niên sử dụng ma túy tại Việt Nam” bao gồm:
– Tiếp cận và can thiệp khách hàng là người sử dụng ma túy trong độ tuổi từ 16 đến 24 tham gia nghiên cứu. Các hoạt động gồm sàng lọc hành vi các khách hàng đăng ký tham gia nghiên cứu, tư vấn và xét nghiệm HIV cho khách hàng, thực hiện các bảng hỏi phỏng vấn ngắn…
– Chuyển gửi khách hàng của dự án nhận hỗ trợ theo từng gói can thiệp phù hợp nhu cầu của khách hàng bao gồm: Khám và điều trị các nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục (STIs), điều trị methadone, xét nghiệm HIV định kỳ, xét nghiệm và điều trị viêm gan C, lao, sức khỏe tâm thần…
Truyền thông nâng cao nhận thức, cung cấp thông tin về giảm hại ma túy, STIs, HIV, các kỹ năng dự phòng ma túy cho khách hàng.
Việc lấy máu xét nghiệm có nguy hiểm đến sức khỏe không?
Liên quan đến dự án trên, theo báo cáo ban đầu của Trung tâm kiểm soát bệnh tật Hải Phòng và Tổ chức SCDI, từ ngày 1/1 đến ngày 18/8, số khách hàng được tư vấn xét nghiệm sàng lọc HIV là 204 người và đều có kết quả xét nghiệm âm tính.
Thông tin về độ tuổi người được xét nghiệm HIV có thể không đảm bảo tính chính xác do người được xét nghiệm tự thông báo về tuổi và không xuất trình các giấy tờ chứng minh nhân thân trước khi làm xét nghiệm.
Để xét nghiệm sàng lọc HIV nhóm Bông hồng đen thực hiện 2 kỹ thuật là sử dụng sinh phẩm xét nghiệm nhanh lấy máu đầu ngón tay và sử dụng sinh phẩm tự xét nghiệm bằng dịch miệng.
Trong đó, việc xét nghiệm nhanh bằng lấy máu đầu ngón tay là kỹ thuật đơn giản. Cụ thể, sử dụng kim chích máu đầu ngón tay dùng 1 lần để chích nhẹ đầu ngón tay, sau đó nặn lấy 1 giọt máu để làm xét nghiệm tương tự như xét nghiệm theo dõi đường huyết.
“2 kỹ thuật trên đã được Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị làm xét nghiệm tại cộng đồng bao gồm xét nghiệm không chuyên và tự xét nghiệm.
Bộ Y tế cũng cho phép sử dụng hai kỹ thuật này được làm xét nghiệm sàng lọc tại cộng đồng. Lý do, kỹ thuật này đơn giản dễ thực hiện và đảm bảo không gây lây nhiễm các bệnh truyền nhiễm từ người xét nghiệm sang người được xét nghiệm”, Cục phòng, chống HIV/AIDS khẳng định.
Ngoài ra, việc nhóm chi trả cho người tham gia xét nghiệm đúng với đề cương của dự án được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.
Lấy máu xét nghiệm HIV cho người dưới 15 tuổi phải có sự đồng ý của cha mẹ, người giám hộ
Theo Cục phòng, chống HIV/AIDS, Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật phòng, chống HIV/AIDS năm 2020, xét nghiệm sàng lọc HIV được thực hiện tại cơ sở y tế, tại cộng đồng và tự xét nghiệm.
Việc xét nghiệm HIV được thực hiện trên cơ sở tự nguyện của người được xét nghiệm. Người từ đủ 15 tuổi trở lên và có năng lực hành vi dân sự được tự nguyện yêu cầu xét nghiệm HIV.
Việc xét nghiệm HIV đối với người dưới 15 tuổi, người mất năng lực hành vi dân sự… chỉ được thực hiện khi có sự đồng ý bằng văn bản của cha, mẹ hoặc người giám hộ, người đại diện của người đó.
Cục Phòng, chống HIV/AIDS nhận thấy việc nhóm Bông hồng đen triển khai cung cấp một số dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS tại cộng đồng là phù hợp với chủ trương đã nêu tại chiến lược quốc gia về chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030.
Việc xét nghiệm HIV tại cộng đồng không có nguy cơ làm lây nhiễm HIV từ người xét nghiệm HIV sang người được xét nghiệm HIV.
Cục thống nhất kiến nghị của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hải Phòng tạm dừng hoạt động của nhóm Bông hồng đen để thu thập thông tin xác minh sự việc xảy ra vừa qua.
Đồng thời, đề nghị Sở Y tế và Trung tâm kiểm soát bệnh tật Hải Phòng quán triệt các tổ chức cộng đồng tham gia phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật, quy trình chuyên môn, xét nghiệm đúng đối tượng có hành vi nguy cơ trên nguyên tắc tự nguyện.
Trung tâm SCDI cần rà soát các quy trình của dự án để đảm bảo việc kiểm soát các tổ chức cộng đồng thực hiện đúng các hướng dẫn của dự án và các quy định chuyên môn đối với hoạt động tại cộng đồng.