Cuối tháng 9/1989, quân tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam hoàn thành nhiệm vụ Campuchia, rút hết về nước. Phiến quân Khơme 3 phái từ bên kia biên giới Thái Lan phối hợp tập trung kéo về tấn công lực lượng cách mạng Campuchia, hòng chiếm lại hai tỉnh Xiêm Riệp và Bắt Đom Boong là địa bàn chiến lược phía Tây Bắc Campuchia, hòng giành thế mạnh trong giải pháp chính trị về “Vấn đề Campuchia” sắp tới. Riêng hướng Bắc, muốn chiếm được Xiêm Riệp, trước tiên chúng phải chiếm cho được Sầmrông, làm bàn đạp trung gian tiến quân về con đường huyết mạch 68, từ Sầmrông đến ngã ba Krolanh chạy về hai tỉnh Xiêm Riệp và Bằn Tia Miên Chây (tỉnh Bắt Đom Boong mới tách ra). Muốn vậy chúng phải đánh bại cho được sư đoàn 286 là lực lượng chủ lực của bạn đang đóng giữ chiến trường này.
Vì vậy, bước vào mùa khô 1990, địch tập trung 3 lực lượng, gồm sư đoàn 519, sư đoàn 912 Pol pot có khoảng 1.500 tên, năm lữ đoàn Moulinaka (Sihanouk) khoảng 1.000 tên, hai trung đoàn SrâyKa( KPLNF) khoảng 250 tên có pháo binh, xe tăng yểm trợ tấn công vào sự đoàn 286 của bạn từ hai phía. Ở phía trước, chúng liên tục tấn công 2 trung đoàn 6 và 7 thuộc sư đoàn bộ binh 286 trên tuyến biên giới. Ở phía sau, chúng đánh vào sư đoàn 5 ở Chôngkal và cầu Ochik,liên tục bắn pháo vào sư đoàn bộ 286 ở Sầmrông, thường xuyên phục kích, gài mìn trên lộ 68, gây nên tình hình rất căng thẳng, nhất là ở trung đoàn 7 hướng Tây Bắc Sầm lúc trời mưa nước ngập, chúng đột phá thường xuyên cả đêm lẫn ngày, ngay lúc trời mưa nước ngập.
Tình hình trên, sư đoàn 286 ngày đêm đánh trả quyết liệt với tinh thần dũng cảm ngoan cường. 286, trước đây là sư đoàn mạnh của bạn, đã từng phối hợp với quân tình nguyện tấn công, đánh chiếm căn cứ Tà Tum của địch, phòng ngự kiên cường trên tuyến biên giới, bảo vệ cao điểm Ô Pốc, bắn rơi máy bay chiến đấu của Thái Lan xâm phạm bầu trời Campuchia… Nhưng trước sức tấn công của địch cả phía trước, phía sau, sự đối phó của Bạn có phần lúng túng, rất cần có sự giúp đỡ của chuyên gia, ít nhất là trong lúc này.
Theo yêu cầu của Đảng Bạn, ta thực hiện kế hoạch dự phòng. Tháng 1/1990 đoàn chuyên gia K4B nhận lệnh của BTL Quân khu 7, cử 1 đoàn chuyên gia cấp sư đoàn, nhanh chóng và bí mật trở lại huyện Sầmrông, tỉnh Xiêm Riệp giúp sư đoàn 286 của bạn đứng vững trên địa bàn chiến lược, nơi tuyến đầu của Quân khu 4. Bạn,tích cực tiến công tiêu diệt địch, ngăn chặn không cho chúng vào sâu nội địa, giữ cho được Sầmrông và cầu Ôchik. Bạn thông báo cho chuyên gia biết tình hình ở cụm điểm tựa chủ yếu của trung đoàn 7 đang gặp khó khăn, e không đứng vững. Sau khi nắm rõ tình hình, Bạn và chuyên gia K4B thống nhất kế hoạch giữ vững điểm tựa. Bạn đã trụ lại được và giằng co, giành giật với địch một cách kiên cường, giữ vững cụm điểm tựa đến cùng, không để dịch đánh chiếm.
Cuối mùa mưa 1990, lực lượng 3 phái tập trung khoảng 2000 tên, chia thành 2 mũi đánh vào vào Sư đoàn bộ 286 và huyện lỵ Sâmrông với ý định bại sư đoàn 286 và chiếm Sầmrông trước mùa khô 1991. Được sự giúp đỡ của chuyên gia K4B, Ban chỉ huy sư đoàn 286 bình tĩnh chỉ huy các lực lượng hiện có chống trả . Sau 3 giờ chiến đấu, mặc dù có pháo binh yểm trợ – nhưng chúng không chiếm được địa bàn và bị thiệt hại nặng nên vội vã rút lui. Sầmrông ở gần biên giới Thái Lan – trong tầm bắn các loại pháo của địch nên tấn công bằng bộ binh không được, chúng liên tục pháo kích, có lúc chúng bắn suốt 18 ngày liền, ngày ít nhất 30 quả, ngày nhiều nhất 300. quả, nhưng vẫn không thể tiến được vào nội địa.
Mùa khô 1991, sau thời gian thử thách trong cuộc đương đầu với lực lượng 3 phái Khơme trong điều kiện không có quân tình nguyện Việt Nam như trước đây, sư đoàn 286 của Bạn được củng cố và trưởng thành rõ rệt. Được sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ quốc phòng Campuchia và sự giúp đỡ của Đoàn chuyên gia K4B, Quân khu 4 của Bạn mở chiến dịch tổng hợp tấn công địch từ Svaichếc, Thơmo Púa đến Chông Kal, diệt địch và buộc chúng phải rút chạy khỏi địa bàn, ta làm chủ chiến trường, thu nhiều vũ khí, kho tàng của chúng. Địch bị tổn thất nặng nề về lực lượng, cơ sở vật chất, mất tuyến trung gian và mùa mưa đã đến gặp nhiều khó khăn không khắc phục được nên chúng co lại, lùi dần bên kia biên giới Thái Lan với tâm trạng thất bại, nhưng vẫn không sao lý giải được tại sao lực lượng Hengsomring mạnh, khi không có quân tình nguyện Việt Nam ở đây.
Mùa mưa năm 1991, ở khu vực Sầmrông, chúng không còn khả năng tấn công mà chủ yếu sử dụng pháo binh bắn phá. Sư đoàn 286 bắt đầu bung ra truy quét, không để chúng co cụm lại, chuẩn bị cho mùa khô tới. Lúc này bạn đã tạo được thế trận vững chắc bảo vệ Sầm rông cho đến ngày có giải pháp chính trị, hiệp định Paris được ký kết. Lần nữa, chuyên gia về nước.
Nguồn: Mặt trận 479 trên đất Angkor -Ban liên lạc truyền thống mặt trận 479.
