Những con đường vắng tanh – những ngôi nhà lạnh lùng đứng sừng sững. Đó chính là chủ nghĩa Thô mộc Brutalism. Một thế giới quan gặm nhấm nhiều sự “hào nhoáng” thường thấy bởi chiến tranh, thiên tai, thảm họa – dịch bệnh, con người bây giờ trở nên thực dụng và thô mộc hơn.
Từ giữa thế kỉ thứ 20, brutalism đã dần dà trên nên phổ biến cho đến khi trở thành một phần của nền văn hóa đại chúng của những thập niên 1970s. Sau những cuộc chiến tranh lạnh và khủng hoảng kinh tế, người ta có một “vị quan” về một thế giới màu xám, thực dụng và tối đa hóa việc sử dụng hình học trong thiết kế. Brutalist/ Brutalism chắc những anh/chị học về kiến trúc, thiết kế hay nội thất nào sẽ rành hơn em về thể loại kiến trúc này – nên nếu có gì sai sót, mong mọi người góp thêm để người đọc có cái nhìn toàn diện hơn.
Brutalism – theo nhiều nguồn lấy cảm hứng từ việc sử dụng bê tông thô là nguyên liệu chính (Brut Béton), bê tông cốt thép và các kim loại được làm bề mặt – thiết kế dựa trên các module và sự ứng dụng triệt để giác quan hình học lên các tòa nhà/building. Do đó, các sản phẩm thuộc về trường phái này thường tạo cho người xem một cảm giác khô khan (Y như toán vậy), nhưng lại thỏa mãn về tính bố cục, cách sắp đặt hình khối và vật lí. Đó là sự hấp dẫn của Brutalism.
Brutalism gắn liền với hình ảnh của các trường học, nhà thờ, thư viện và các chung cư tập thể xã hội. Thường thì Brutalism gắn liền với xã hội chủ nghĩa, với mục tiêu “ Một người vì mọi người, tất cả vì mục đích chung của nhau” – do đó sẽ hạn chế được sự màu mè mà chỉ nên có chung đồng nhất một màu (Xám) cũng như các thiết kế liên kết với nhau như 1 khối thống nhất. Đó là lí do – Brutalism thường được thấy ở các nước có thể chế chính trị liên quan đến XHCN và Communism ở Châu Âu và Liên bang Xô Viết cũ.
Tuy nhiên, có lên cũng phải có xuống. Sau một thời gian phổ biến toàn bộ thể chế kiến trúc các nước trên thì Brutalism đã không còn ưa chuộng – đơn giản là sau một thời gian phục hồi nền kinh tế và đời sống con người trở nên tích cực và lạc quan hơn, sự lạnh lùng và khắc khổ của brutalism đã trở nên quá cứng nhắc. Bên cạnh đó, việc sử dụng bê tông và xi măng không phải là phương án tốt trong việc xây dựng khi chúng dễ bị hư hỏng do yếu tố thời tiết, dễ bị ám xanh và mọc rêu – gây ảnh hưởng tới tính thẩm mỹ. Nhưng nó lại là đất diễn của những người yêu nghệ thuật, những nghệ sĩ đường phố và đặc biệt là các graffiti artist.
Brutalism sau đó đã nhường chỗ cho các kiến trúc công nghệ cao hơn và kiến trúc hậu hiện đại.
TÁC ĐỘNG LÊN THỜI TRANG
Nền kinh tế bị ảnh hưởng nặng nề sẽ tác động lên tâm trí con người, màu sắc tươi vui sẽ bị giảm bớt và thay vào đó là sự thống trị của màu đen và màu xám – cùng với đó là giảm bớt các họa tiết/graphic cổ động. Con người ta trở nên thực dụng và lí trí hơn rất nhiều, đó cũng chính là nền tảng tư tưởng của Brutalism. Thô mộc trong thời trang có thể kể đến là sự ứng dụng chất liệu và vải vóc ra bên ngoài, đúng nghĩa đen với từ “Thô mộc” – raw. Bên cạnh đó, việc tối đa hóa hình học/geometric lên các items đồ mặc cũng là một cách thể hiện style này. Các vết cắt táo bạo, các hình hộp, hình tròn quá khổ xéo ngang qua nhau cùng với đó là việc layer các lớp chất liệu – sẽ là một cách nào đó các fashion designer thể hiện câu chuyện của họ thông qua giai đoạn này.
Hay chỉ đơn giản, là việc sử dụng hình ảnh kiến trúc của “Brutalism” trong các campaign của họ – như cái cách PRADA đã làm vào năm 2014 mùa Thu/ Đông. nCovid19 là một đại dịch khiến nhiều thương hiệu, doanh nghiệp và cả chúng ta không thể nào lường trước được diễn biến của nó và tác động mạnh tới nền kinh tế. Bóng tối của chiến tranh lại che phủ, những mảng tường đổ nát – những cấu trúc lộ ra, những gam màu xám sẽ lại là niềm cảm hứng cho một thông điệp gì đó đến từ các fashion designer.
Nhưng như mình đã nói, giống như Cái chết đen của Châu Âu 2-3 thế kỉ trước, lúc con người tuyệt vọng nhất thì nghệ thuật sẽ bùng lên mạnh mẽ – như thời Phục Hưng vậy.
Trí Minh Lê.
