Má nó mất thật rồi. Hôm nay đã mười ngày má nó xa cõi đời này. Việc nhớ má là hẳn nhiên rồi. Việc nó thương má cũng đâu gì lạ. Một thằng con trai hai sáu tuổi, sức dài vai rộng, vẫn như một cậu bé bên cạnh một người má lúc nào cũng cần mẫn chăm chút cho nó từ miếng ăn giấc ngủ đến áo quần.
Lúc má nó còn sống, việc chính của nó là học, là đọc, là xem, là chơi. Trong bốn việc chủ yếu ấy thì nó mới thực hiện tốt việc chơi và xem. Hai việc đó thôi là đủ hút thời gian của nó rồi. Nó xem gì? Những bộ phim kinh dị, những pha đánh nhau như lửa của bọn thị trấn bụi.
Sao lại gọi là thị trấn bụi. Đó là những thằng bạn tâm giao của nó ở cái xứ quê chẳng hẳn quê mà phố chưa thành phố. Nó chơi gì? Là chơi game, là đua xe, là đá gà, cá độ đá banh. Những món nó chơi hầu hết đều phải dùng tiền. Tiền đối với nó không xi nhê gì cả. Khi nó yêu cầu. Má nó lẳng lặng chỉ lên ban thờ. Nó biết ý nhấc bổng lư hương trước di ảnh của ông nội nó và lấy tiền bỏ vào túi chạy vút đi. Mặc kệ cho cái lư hương xộc xệch ngả nghiêng.
Mặc kệ ông nội nó trầm ngâm trong di ảnh. Mặc kệ má ngó theo nó với gương mặt có thể nói là nẫu nát. Má nó lắc đầu. Bà lẩm bẩm điều gì chỉ bà mới hiểu. Rồi bà trở lại ban thờ, bà cẩn thận vuốt lại bao bì thư để dưới lư hương. Bà sửa lư hương cho ngay ngắn. Cái bì thư trong ấy có bức thư. Bức thư là những điều tâm huyết bà viết sẵn dành cho nó. Đã lâu bà nghe trong mình khó ở. Mỗi đêm bà ho nhiều hơn. Biết bà có sống đời mà lo lắng cho nó không. Nên bà phải chuẩn bị. Bà hy vọng mong manh vào sự tỉnh ngộ của nó. Nói và khuyên con ư. Bà đã nói rồi. Đã khuyên nó ngán rồi. Thậm chí cả chửi bới. Nhưng cái bận nó bỏ nhà đi hơn năm trời làm bà sất bất sang bang. Bà tìm nó khắp nơi vẫn bặt tin bặt tức. Bà thắp nhang vái lạy vong linh ông nội nó. Cầu ông nội phù hộ cho thằng cháu đích tôn cũng là đứa cháu nội duy nhất bình an trở về.
Rồi nó trở về thật. Bà mừng quá ôm chầm lấy nó. Nó hất tay bà ra biểu: “Bà thương gì tui, bà đánh chửi tui mà”. Nước mắt bà nuốt ngược vào trong. Đành. Cây có một trái, ngọt đắng gì cũng đành. Nó ngỗ ngược với bà mấy bà cũng nhịn, miễn nó đừng hung dữ hỗn hào với xóm giềng là được.
Má nó là người đàn bà gầy gò, lam lũ vất vả. Nghe kể hồi trẻ bà cũng có chút nhan sắc, lại chăm chỉ, chịu thương, chịu khó. Bà là cô giáo dạy cấp một, lại có một hầm rau cần xanh mướt rướt. Ở cái xứ phèn này. Kể ra rau cần sống được mà còn mướt non là chuyện lạ. Nhưng má nó không lạ. Trồng cây nào thì cũng như người ta nói về cây lúa: Nhất nước nhì phân tam cần tứ giống. Giống rau cần thì má nó mày mò xuống tận vùng Tân Hiệp để đem về. Nước và phân thì lúc nào cũng ăm ắp. Ăm ắp bởi cái hầm hai ngàn mét vuông má nó trồng rau cần chính là chỗ chứa nước thải, phân thải của hơn hai chục cái chuồng heo của một khu tập thể.
Hồi đó thời bao cấp, khu tập thể của ngân hàng ai cũng cất thêm cái mái ra phía sau để tranh thủ nuôi con heo con gà con vịt cải thiện đời sống. Cái sự cải thiện đời sống của họ cũng là cải thiện đời sống cho má nó. Má làm giàu được từ cái hầm rau cần ấy. Chứ không nữa. Mỗi ngày cắt hơn trăm ký rau, trừ ăn uống công cán, Má sắm cất đều đặn được nửa chỉ vàng. Cái sự sắm vàng của má dù kín dù khéo đến đâu cũng bung xòe ra. Bởi ở thị trấn nhỏ này, sự lạ dễ ai để cho yên.
Người ta thấy má nó sắm vàng cũng ngốt. Người ta đồn um lên là rau cần cứt heo, rau cần của má nó dơ thấy gớm… Cái sự tai quái của kẻ ghanh ăn ghét ở cũng không hề hấn gì tới cái hầm rau cần và thu nhập đều đặn của má. Điều má lo nhất là các chủ chuồng heo đòi ăn chia kìa, hoặc giả họ không cho má trồng rau cần nữa. Nhưng má nó đã có cách riêng. Má xác định, người to nhất ở khu tập thể ấy là ông giám đốc. Mà không phải, to nhất khu tập thể là bà vợ ông giám đốc mới đúng. Nhưng tiện miệng người ta gọi luôn là bà giám đốc.
Thế là má nó mỗi tuần một lần, khi thì ký thịt trâu gởi biếu cộng bó rau cần mới cắt, khi thì ký mực tươi, khi thì con cá lóc bự má mới mua ở chợ về. Rồi các chủ hộ nuôi heo khác thì giúp họ cho heo ăn, cắt giùm họ bó môn nước, băm giùm rau… Bởi vậy, người ta thương, người ta đâu nỡ cay nghiệt với má nó. Mà mới đầu, cái sự thương của họ má hiểu cũng là cái vỏ thôi. Đã có lần họ bàn nhau sớt một nửa hầm rau cho người cháu ông giám đốc.
Người nọ cũng tới và đứng trên bờ thị sát, thấy nước đen ngòm phân thúi hoắc, ông ta bịt mũi rùng mình ớn lạnh bỏ đi luôn. Thành ra má nó bền vững với việc trồng rau ở cái hầm ấy, bền vững với việc giải quyết cho cái sự quá tải của chất thải từ các chuồng heo. Nên sau này, hẳn họ quý và họ thương má nó là thật lòng. Mà má nó cũng chẳng bận tâm về việc họ thương hay ghét. Má nó cứ đều đặn cắt rau. Đều đặn giúp họ. Và quan trọng nhất là đều đặn sắm vàng để dành…
Còn ba nó…
Má nó lấy ba nó cũng là chuyện tình cờ. Một hôm, đang mải miết đạp xe chở rau cần đi bán cho mấy cửa hàng rau ngoài chợ, má nó đâm sầm vào ba nó cũng đang hối hả vác một bao gì đó đi ngược chiều, may mà không ai hề hấn gì. Má nó cứ rối rít xin lỗi, còn ba nó thì cứ bỗng mặt ra, miệng ấp a ấp úng không nói nên lời…
Từ hôm đó, thỉnh thoảng cứ khi má nó cắt rau cần lại thấy ba nó ngấp nghé gần ruộng rau. Thì ra từ cái hôm va chạm đó ba nó đã thầm thương trộm nhớ má nó mà không dám nói, cũng chẳng dám bén mảng đến gần, vì ba nó người lùn tịt, nhà lại nghèo lắm, ông bà nội nó mất sớm, ba nó học hết cấp 3 thi đậu đại học nhưng không có tiền ăn học đành bỏ và đi làm nghề bốc vác thuê. Thời ấy học hết được cấp 3, lại thi đậu đại học là hiếm lắm. Má nó thấy ba nó cứ thập thò như vậy thì sinh nghi, bèn hỏi dò những người ở khu tập thể ngân hàng và được nghe họ kể lại, vậy là má nó cảm ba nó. Một đám cưới được tổ chức tại khu tập thể ngân hàng với đầy đủ sự rực rỡ, sang trọng và hạnh phúc tột cùng của ba nó (vì má nó lúc ấy cũng đã tích cóp được kha khá, đủ để tổ chức một đám cưới đàng hoàng, xây dựng một gia đình nhỏ với cuộc sống có thể gọi là sung túc).
Nhưng mà ngộ. Đáng lẽ ra, một người đàn ông như ba nó mà lấy được một người đàn bà có tiền của, có nhan sắc, lại chịu thương, chịu khó như má nó thì phải biết nâng niu, trân trọng lắm. Vậy mà…
Nó ra đời. má cực như con giòi. Bởi ba nó bắt đầu biết ăn chơi, hưởng thụ. Ba nó nói là đi mần ăn, cứ đi tối ngày, chẳng biết đi đâu, cũng chẳng đem được đồng tiền nào về cho má nó. Má nó không có sữa, nó phải ăn sữa ngoài, nó quấy khóc liên miên. Má nó ở nhà một mình tự lo ăn uống, tự bỉm sữa cho nó. Lúc ba nó về đến nhà cũng là lúc nửa đêm về sáng, mò lên giường là ngáy pho pho, chẳng biết trời đất là gì nữa…
Có những đêm chẳng hiểu sao nó cứ khóc ngằn ngặt cả đêm, bắt má nó bế vác lên vai đi từ từ đầu nhà đến cuối nhà, hễ má nó ngồi xuống là nó lại khóc ré lên…
Thế rồi ruộng rau cần không có người chăm sóc cứ lụi dần, nhà nó thất thu, tiền của có nhiều mấy ăn tiêu rồi cũng hết. Khi nó được 6 tháng, đến tầm má nó đi làm lại được thì dãy nhà tập thể bị phá đi, họ bơm cát lấp hầm rau cần để xây trụ sở ngân hàng cao hơn, đẹp hơn, rộng hơn. Má nó xoay qua nuôi bò vỗ béo, kiêm mổ bò. Cứ chủ nhật hoặc lễ tết má nó thuê người mổ một con bò bày bán trước cửa nhà. Rồi má nó mua hai chục công ruộng bì bõm làm thêm. Ba nó giờ đỡ hơn chút. Đôi lúc cũng đi cắt cỏ phụ má nó nuôi bò.
Vài năm nuôi bò, mổ bò. Ba nó đi cắt cỏ siêng hơn. Mỗi lần cắt càng dài thời gian hơn. Trước đi một tiếng thì giờ chắc phải từ sớm đến trưa cũng được một bó chở phía sau xe. Ba biểu cỏ ngày càng hiếm. Nhưng chừng về thấy mặt ba nó tươi lắm, tươi như bó cỏ ý.
Có lần, Má thấy Ba đi đã lâu, quá sốt ruột bèn phóng xe kiếm. Cái xe vẫn dựng ở bên miếng cỏ ba nó thường cắt nhưng không thấy ba nó đâu. Má nó không gọi mà ngóng nghe dáo dác. Hình như có tiếng thầm thì, có tiếng cười nữa. Má nó nhướn mắt qua ranh quán trầm bên cạnh. Là tiếng ba nó phát từ cái tum bên ấy. Cái tum được dựng bằng lá dừa, có mắc chiếc võng. Là nơi những cặp trai gái thường hẹn hò. Nhưng sao cái màn trước cửa tum lại buông kín mít thế kia.
Trời ạ. Ba nó có bồ. Ba nó đang tâm sự với ai?. Má nó chui qua hàng rào thép gai chạy về phía cái tum, trong tay lăm lăm sẵn cái lưỡi hái cắt cỏ. Dây thép gai cào rách quần má nó, rách đầu gối má nó máu chảy ròng ròng. Đau đớn, nhưng cái màn kia làm má nó đau đớn hơn nhiều lần. Má giựt mạnh cái màn, cảnh tượng như phim hiện ra trước mắt má. Ba và người kia đang môi dán chặt môi, phía dưới nhún nhẩy theo nhịp võng. Má nó la lên: “Trời!”.
Má giơ cái lưỡi hái định cắt tai ả con gái kia. Mũi lưỡi hái chưa kịp chạm vành tai ả ta thì má nó chợt nghe đau thắt ở ngực, má ôm ngực lảo đảo té xuống đất, tay phải vẫn cầm chắc cái lưỡi hái. Ba nó hết hồn nhả ả kia ra, sửa lại quần áo và chạy ra đỡ má nó. Ả kia thấy thế lên xe lủi mất tăm. Chuyện không ai biết. Chỉ má nó với ba nó biết. Má nó ra điều kiện, một là chấm dứt với ả kia. Hai là dọn ra khỏi nhà. Và ba nó đã chọn cách thứ hai.
Tuần đầu tiên ba nó rời nhà, nó mới bảy tuổi chứ mấy. Đêm, nó khóc sướt mướt tìm ba. Má nói ba đi mần kiếm tiền mua bánh, mua đồ chơi cho con rồi. Nó tin điều đó vì mỗi cuối tuần má nó đem nhiều bánh kem, bánh bông lan là thứ nó thích, rồi đồ chơi là siêu nhân, xe điều khiển từ xa về cho nó. Nó hỉ hả ăn bánh rồi chơi, mệt thì ngủ.
Chừng vài tháng thì nó quên ba luôn. Cũng không thấy ba về thăm nó. Lớn lên một chút, hiểu chuyện nó mới biết ba bỏ việc theo ả kia về Sài Gòn. Trước khi đi ba cũng kịp tụm hết số tiền dành dụm của cả nhà. Má không nói tiếng nào. Má chỉ ôm chặt nó hơn. Bởi nếu chia của thì phải chia con, ba mà bắt nó đi thì má coi như chết sớm rồi. Nguồn hy vọng, niềm vui của má là nó. Còn lại hai má con, má tảo tần tiếp tục đi dạy, nuôi bò, mổ bò, làm ruộng và chăm sóc nó nhiều hơn.
*
Nó đã lớn lên trong vòng tay người má và cũng là người ba luôn. Đâu tám năm sau, cơn giận nguôi ngoai, má có đi tìm ba. Nhưng ba đã có nheo nhóc ba đứa con bên cạnh người vợ làm nghề buôn bán hoa quả ngoài chợ. Ả này dữ lắm, hổng cho ba đi đâu hết trọi, tối ngày quanh quẩn ở nhà nhặt hoa quả và cơm nước phục vụ ả. Ba nhìn Má rồi quay gót vô buồng. Nói gì nữa. Chén nước đã hắt đi rồi hốt lại được không. Âu cũng là cái số hay đúng hơn là cái giá phải trả cho sự vô ơn, bạc nghĩa của ba.
Má ngoắc xe ôm đi như chạy trốn. Thôi đành, số ai nấy hưởng. Phận ai nấy chịu…
Từ hôm gặp ba nó, ba nó xơ xác khổ sở đã đành. Nhưng Má nó cũng khổ mới oan chứ. Cái sự khổ của má là do nó đem lại. Lúc nó còn học phổ thông, người ta mắng vốn má nó như cơm bữa. Bữa trước có bà lại mắng sa sả: “Thằng Đoàn nó đánh con tui tét đầu nè”. Má lại lo thuốc thang năn nỉ người ta. Bữa sau lại: “Cô Huyền ơi! Thằng Đoàn nó ném hết tập vở của con tôi xuống sông rồi”. Má lại sắm tập vở năn nỉ và đền tiền cho con người ta.
Nó thì biết rành cái lợi thế của nó. Nó coi Má nó như là một cái mỏ lộ thiên cho nó đào. Một mình má mần đủ nó xài. Nó thấy những lúc má chăm chút nhìn nó, mắt rưng rưng. Nó liền ngoảnh mặt chỗ khác. Hoặc nó bật ti vi lên um sùm là má bỏ ra vườn kệ nó muốn làm gì thì làm.
Hai sáu tuổi. Không nghề nghiệp. Má mất mới mười ngày. Nó chợt nghĩ về nó. Nó phải sống sao đây?. Cái lư hương trước di ảnh ông nội vẫn đó. Ông nội vẫn trầm ngâm nhìn đứa cháu đang uể oải vặn vẹo người trên chiếc võng. Nó nhìn bàn thờ Má. Vẫn còn đèn hoa, ánh mắt má nhìn như bao dung, như che chở nó. Trời ơi! Má nó mất thật rồi sao. Ai nuôi nó đây?. Nó lại ngước nhìn má. Má lại trao cho nó một cái nhìn thật ấm áp như ngầm bảo: “Con đừng lo. Có má đây. Má sẽ lo cho con mà”. Nó khóc.
Không phải nó khóc mà nước mắt nó tự chảy. Má ơi. Con làm khổ Má. Nếu như con ngoan. Nếu như con đừng phá thì Má đâu có mỏi mòn mà chết sớm như vầy. má ơi! Có kịp cho con làm đứa con hiếu thảo của má không. Nó ngước cặp mắt đang ừng ựng nước về phía bàn thờ ông nội. Cái lư hương như rung rung. Nó tiến về phía ban thờ. Nó nhấc lư hương lên. Dưới tờ giấy đỏ là một xấp tiền. Dưới xấp tiền có một bức thư. Mọi lần, tiền thì nó lấy. Lần này, nó gạt xấp tiền sang một bên, nó cầm bức thư lên. Nó hối hả mở thư. Bức thư bằng nét chữ má viết:
“Đoàn! Con trai yêu của Má!
Con ơi! Má có lỗi với con vì má đã bỏ con đi sớm. Má không ở mà chăm sóc lo lắng cho con tới lúc thành gia lập thất. Má mệt rồi. Má đuối lắm rồi. Má nhu nhược lắm phải không con. Phổi Má có vấn đề rồi con ơi. Chắc cũng không mấy nữa Má về với tổ tiên. Trước khi rời cõi thế này Má muốn nói với con một điều:
Những tài sản như nhà cửa, vườn đất này má đã làm di chúc trao con hết rồi. Giấy tờ ở trong ngăn tủ dưới bàn thờ này con à. Trong cái túi vải đen có năm cây vàng đó con. Con hãy cầm số vàng đó đi tìm ba con và lo cưới vợ nha con. Đất ruộng, nếu con mần thì hỏi chú Chín bên nhà cách mần, còn không thì cho vợ chồng chú mướn cũng được. Mỗi công cho mướn 2 triệu, một năm con cũng có bốn chục triệu để xài. Như con giỏi tính thì lên cửa khẩu Xà Xía, vùng sát biên giới mua bò còm của bà con dân tộc Khomer về vỗ béo rồi bán hoặc mổ như má đã làm. Nếu con chịu mần ăn không mấy mà giàu có đâu con.
Má mong con suy nghĩ và trưởng thành lên. Ông bà nội và Má ở dưới suối vàng sẽ vui lắm con à.
Vài lời má gởi lại con.
Má thương con nhiều lắm.
Má của con
Huyền”
Nó khóc như mưa. Má ơi. Con hư quá. Con được má chiều chuộng, ăn sung, mặc sướng chẳng phải làm gì nên cứ chảnh chọe làm khổ má suốt. Nó nức nở gào lên: “Má ơi”! Nó chắp tay trước bàn thờ má, cây đèn vẫn đỏ đượm như tình má dành cho nó.
Nó đi tìm ba nó ư! Không! Ngàn lần không. Nó không bao giờ đi cả. từ ngày nó lên bảy tuổi, ba nó bỏ nó mà đi đến nay đã khi nào thấy ba nó đi tìm nó đâu. Không! Nó chỉ có má nó là ruột thịt. Má ơi! Con sẽ không chơi bời quậy phá nữa. Con sẽ làm đứa con ngoan. Con sẽ làm người tử tế. Con sẽ làm ruộng, con sẽ làm những nghề mà má đã cực khổ để chắt chiu nuôi con. Má ơi…
*
Miền Tây vào những cơn mưa đầu mùa. Nước đã xâm xấp mặt ruộng. Sớm nay nó sang nhà chú Chín:
– Chú Chín ơi! Lúa giống chú còn nhiều không ạ?
Chú Chín ngạc nhiên:
– Hả! Thằng Đoàn mày hỏi lúa giống hả?
– Dạ. Mùa này con sạ lúa chú ơi. Chú chỉ còn mần với nha.
– Hả!!!
Chú Chín lại gần nó, chú cầm tay nó chú lắc lắc. Rồi chú nghéo cái đùi chú đau điếng. Vậy là chú không nằm chiêm bao. Là thật. Thằng Đoàn con chị Huyền nó muốn làm ruộng rồi. Nó không hư nữa rồi. Chú cười mà mặt chú tong tong rớt nước mắt. Chú lôi nó xềnh xệch trở về nhà nó. Chú đốt nhang và khấn trước bàn thờ má nó:
– Chị ơi! Thằng Đoàn con chị nó ngoan rồi. Nó biết nghe lời chị rồi. Mừng quá. Tui hứa với chị sẽ chỉ dạy nó mần ruộng, nuôi bò. Con lại lạy má con đi Đoàn ơi. Lá rụng về cội mà. Má sao con vậy mà. Chị giỏi giắn siêng năng thì con trai cũng phải thế chứ. Thiệt mừng quá chị ơi.
Chú Chín thành kính xá ba xá và cắm nhang lên ban thờ má. Mắt má nhìn nó như reo. Phải rồi. Lá rụng về cội. Công lao má nó phải được đền đáp. Vòng khói từ những cây nhang thơm nức quyệt vào nhau. Ngoài trời lại sắp sửa một cơn mưa. Mưa vầy mấy hồi mà vào vụ đông ken đây.
Chú Chín nói:
– Kêu máy cày cày ruộng được rồi đó. Ừ. Mà để chú kêu cho. Mai qua nhà chú sớm, ăn cơm xong chú cháu mình vô ruộng. Đem bình xịt theo xịt cỏ bờ luôn. Cực cũng không bỏ cuộc nha.
Nó cười thật hiền nói:
– Dạ. Cỏ bờ con xịt rồi chú ơi.
– Trời! Sao mày biết?
– Dạ! Con đọc trên mạng. Hỏi anh “Gúc Gồ” là gì cũng biết. Trên đó có đủ, từ hướng dẫn làm đất tới sạ lúa bón phân bơm nước… chú ạ.
Chú Chín bỗng quỳ xuống trước ban thờ má nó:
– Chị Hai ơi! Chị thiệt linh thiêng. Con chị nó khôn rồi. Chị có phước rồi đó chị ơi!
Rồi chú kéo vạt áo chùi những giọt nước mắt lại vừa rơi trên gương mặt không giấu được niềm vui.
Tác giả: Vũ Thiên Kiều
