1.Lý Chiêu Hoàng
Lý Chiêu Hoàng hay còn được gọi là Lý Phế Hậu hay Chiêu Thánh hoàng hậu. Bà là người nổi tiếng xinh đẹp,mặt hoa da phấn. Tài sắc vẹn toàn. Giống như Võ Tắc Thiên ở Trung Quốc, trong lịch sử Việt Nam bà là vị nữ hoàng đầu tiên và cũng là cuối cùng của nước ta. Chiêu Hoàng là Hoàng hậu của Thái Tông cho đến khi bị phế truất vào năm 1237, vì bấy giờ bà không sinh được con nối dõi.
Hiển Từ Thuận Thiên hoàng hậu, người kế vị ngôi Hoàng hậu sau đó, chính là chị ruột của bà.Sau năm 1258, bà tái giá lấy Lê Phụ Trần, một viên tướng có công cứu giúp Thái Tông. Hai người sống với nhau hơn 20 năm và sinh được 1 trai, Thượng vị hầu Lê Tông và 1 gái, Ứng Thụy công chúa Ngọc Khuê. Bà qua đời ngay sau Thái Tông khoảng 1 năm thọ 61 tuổi. Dân gian kể lại, khi qua đời, tóc bà vẫn đen nhánh, môi vẫn đỏ như son, má vẫn tươi như hoa đào…
2 . Công chúa Thuận Thiên, có tên húy là Lý Ngọc Oanh, là con gái trưởng của Vua Lý Huệ Tông và Linh từ Quốc mẫu Trần Thị Dung, đồng thời cũng là chị gái của Lý Chiêu Hoàng. Là Công chúa của cả một giang sơn nhưng từ lúc còn trong bụng mẹ, nàng đã chịu không biết bao nhiêu tủi hờn chỉ vì mâu thuẫn giữa mẹ mình và bà nội – Đàm Thái Hậu.
Chẳng bao lâu sau khi ra đời, nàng đã được Vua cha hứa hôn cho Phụng càn Vương Trần Liễu, bởi ông nghĩ, chỉ có cách cài cô con gái Công chúa của mình đi làm vợ của một Đại Vương nhà Trần thì mới có thể ngăn cản việc nhà Trần lật đổ nhà Lý. Có thể nói đây chỉ là một cuộc hôn nhân chính trị, nếu không muốn nói thẳng, Thuận Thiên Công chúa là con tốt thí trong ván cờ tranh giành quyền lực giữa hai gia tộc Lý – Trần.
Sau đó, đến năm 6, 7 tuổi, Thuận Thiên Công chúa phải thực hiện lời hứa hôn năm xưa của Vua cha mà theo về nhà chồng Trần Liễu sinh sống. Khi về nhà chồng, Công chúa Thuận Thiên đã được đối đãi rất tốt, chồng nàng vô cùng sủng ái yêu thương nàng.
Sau khi cô em gái Lý Chiêu Hoàng trở thành Hoàng hậu mà mãi chẳng thể sinh một mụn con cho Trần Cảnh (lúc này đã là Vua Trần Thái Tông), cộng với sức khỏe yếu ớt, dễ bị bệnh nên một lần nữa, chỉ vì hai chữ “quyền lực” mà Linh Từ Quốc mẫu Trần Thị Dung và Thái sư Trần Thủ Độ nhẫn tâm sắp bày một chuyện trái với lẽ thường, làm cho mối quan hệ giữa chị em Công chúa Thuận Thiên đổ vỡ. Đó là ép Trần Cảnh phế truất ngôi vị Hoàng hậu của Lý Chiêu Hoàng và bắt chị vợ, đồng thời cũng là chị dâu – Công chúa Thuận Thiên về thay thế để sinh con nối dõi cho mình.
Trái ngang một chỗ, khi ấy, Thuận Thiên Công chúa đã mang thai con của Trần Liễu được 3 tháng. Vì vậy quyết định của mẹ ruột mình đã phần nào khiến Công chúa Thuận Thiên cảm thấy phẫn uất buồn bã. Về phần Lý Chiêu Hoàng, nàng cũng ít nhiều hiểu lầm về chuyện này, cứ tưởng chị ruột nhẫn tâm cướp đi người chồng mình thương yêu. Chưa kể, điều này cũng khiến mối quan hệ giữa hai anh em Trần Liễu – Trần Cảnh trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết.
Nhưng cuối cùng, chỉ vì lợi ích gia tộc và cuộc sống mang danh phận Công chúa, Công chúa Thuận Thiên cũng đành cắn răng nghe theo trong nỗi tủi nhục không sao kể xiết.
3.An Tư Công chúa
Cuộc đời của An Tư công chúa được sử sách ghi chép lại rất ít. Người ta chỉ đồn nhau bà là một trong những công chúa xinh đẹp, lại hiền thục trong sáng,nhân hậu. Theo Đại Việt Sử Kí Toàn Thư ghi chép lại Đầu năm Ất Dậu (1285), quân nhà Nguyên đã đánh tới Gia Lâm vây hãm Thăng Long. Thượng hoàng Thánh Tông và vua Nhân Tông đã đi thuyền nhỏ ra vùng Tam Trĩ, còn thuyền ngự thì đưa ra vùng Ngọc Sơn để đánh lạc hướng đối phương. Nhưng quân Nguyên vẫn phát hiện ra.
Ngày 9/3 cùng năm, thủy quân Nguyên đã bao vây Tam Trĩ suýt bắt được hai vua. Chiến sự buổi đầu bất lợi. Trước thế mạnh của đối phương, quân ta cần phải có thời gian để củng cố lực lượng, tổ chức chiến đấu, bởi vậy, Thượng hoàng Trần Thánh Tông bất đắc dĩ phải dùng đến kế mỹ nhân, tức sai người dâng em gái út của mình (công chúa An Tư) cho tướng Thoát Hoan. Thoát Hoan ngay lập tức đồng ý vì đã sớm nghe đồn về sắc đẹp của An Tư công chúa. Sau đó, quân Trần bắt đầu phản công, quân Nguyên đại bại. Trấn Nam Vương Thoát Hoan, con trai của Hốt Tất Liệt đã phải ‘chui vào cái ống đồng để lên xe bắt quân kéo chạy’ để về Tàu. Chiến thắng, các vua Trần làm lễ tế lăng miếu, khen thưởng công thần, nhưng không ai nói đến An Tư.
4.Huyền Trân công chúa
Huyền Trân công chúa (1287 – 1340 ) là con gái vua Trần Nhân Tông đồng thời cũng là em gái vua Trần Anh Tông, có nhan sắc kiều diễm, thông minh, sắc sảo. Người ta thường ví nàng đẹp tựa một vị tiên nữ giáng trần. Năm 1293, Trần Nhân Tông truyền ngôi cho con rồi lưu về làm Thái Thượng Hoàng. Nhận được lời mời du ngoại đến Chiêm thành, thái thượng hoàng quyết định gả con gái là Huyền Trân công chúa cho vua Xiêm là Chế Mân để giữ mối quan hệ đồng thời đòi hai châu Ô, Lý làm sính lễ. Nhưng công chúa Huyền Trân lấy chồng vừa được một năm thì Chế Mân chết, hoàng hậu theo tục lệ phải lên giàn thiêu chết cùng vua.
Sợ em gái bị tổn thương, Trần Anh Tông sai Trần khắc Chung tới Chiêm Thành cứu Huyền Trân về. Trần Khắc Chung vờ sang viếng tang, tìm cách cứu Huyền Trân. Trần Khắc Chung bày kế thành công, cứu được Huyền Trân đưa xuống thuyền về Đại Việt bằng đường biển. Theo đại Việt sử kí toàn thư ghi lại, Huyền Trân và Trần Khắc Chung lại có một mối tình tuyệt đẹp trong suốt những tháng ngày lênh đênh trên biển. Sau khi về đến Thăng Long, theo di lệnh của Thượng Hoàng Nhân Tông, công chúa đầu gia Phật giáo ở núi Trâu Sơn (nay thuộc Bắc Ninh). Năm 1340 bà mất, nhân dân trong vùng thương tiếc, họ tôn bà làm Thần Mẫu và lập đền thờ cạnh chùa Nộn Sơn
Theo: Tìm hiểu Lịch sử Việt Nam