Bạn có thắc mắc rằng, sao chúng ta lại có vaccine COVID-19 chỉ sau vài tháng nghiên cứu trong khi HIV/AIDS nổi rần rần từ 1980s đến bây giờ vẫn chưa có một mũi vaccine nào???
ONCE UPON A TIME
Vaccine từ lâu đã trở thành vũ khí ‘tối thượng’ của con người chống lại các bệnh do virus gây ra. Khi căn bệnh AIDS bùng phát vào đầu những năm 1980 và được phát hiện vào những năm 1983-1984, người ta nghĩ rằng it’s gonna be okay, sẽ sớm có vaccine thôi và ….
NỖ LỰC CỦA CON NGƯỜI TRONG VIỆC TẠO VACCINE
Khó khăn gặp phải không phải đến từ chính phủ, kinh phí sản xuất mà là ở chính ở “anh bạn” HIV. HIV thể hiện sự CỰC KỲ ĐA DẠNG về chủng loại, cũng như khả năng TRỐN TRÁNH MIỄN DỊCH hoàn hảo khi so với các virus khác như COVID-19. Vì vậy, khoảng thời gian qua chúng ta đã tiền hành thực 5 cuộc thử nghiệm quy mô lớn về vaccine HIV (mỗi lần làm tiêu tốn hơn 100 triệu đô) và kết quả thành công thì mình không ngồi viết bài này rồi :>
ĐẶC TÍNH PHỨC TẠP CỦA HIV (TẤT CẢ VIRUS ĐỀU CÓ NHƯNG HIV VƯỢT TRỘI HƠN)
Đầu tiên và cũng quan trong nhất: Khả năng nhân lên liên tục, bạn nên biết rằng một khi virus đã xâm nhập được thì bọn nó nhân lên theo cấp số nhân. Vì thế nhiều loai vaccine thường thì sẽ bảo vệ bạn bằng cách ức chế virus nhân lên về số lượng nhưng để hiệu quả với HIV, vaccine cần có thêm khả năng chống virus xâm nhập luôn, kiểu “đóng cửa thả chó”. Lý do là vì HIV sẽ xâm nhập vào tế bào miễn dịch của bạn, nếu chúng xâm nhập rồi mới tiêu diệt thì chả khác nào mất cả chì lẫn chài.
Trong quá trình virus nhân lên khó mà tránh khỏi sai sót (tế bào người cũng vậy, chó cũng vậy và tất cả các loài …), nhưng sự sai sót đó bọn chúng sẽ “làm ngơ” không nhìn thấy và tiếp tục công việc (đối với con người sai sót sẽ được sửa chữa, hoặc loại bỏ, hoặc bị bỏ sót và xấu nhất là gây ung thư). Các phiên bản lỗi đa số sẽ khiến virus phát triển không bình thường, chết, phần nhỏ sẽ tạo TÍNH ĐA DẠNG của virus (Nguyễn A, Nguyễn B, Nguyễn C, …).
Ngoài ra, còn khả năng trốn tránh miễn dịch. Nôm na virus sẽ có vỏ bọc để tránh nhận diện của kháng thể (KT); gắn kháng nguyên của virus vào tế bào chủ khiến tb chủ nhận diện virus là đồng minh …. Tính đa dạng cũng phần nào quyết định khả năng này, bởi con virus thứ 1 sẽ có 1 loại vỏ bọc riêng (Nguyễn A) sẽ có KT tương ứng ức (thẻ CCCD của Nguyễn A) ức chế nó như vậy nếu cơ thể chúng ta có KT của virus thứ 2 (CCCD của Nguyễn B ) thì chỉ biết ngồi nhìn virus thứ nhất (Nguyễn A) chạy tung tăng mà thôi.
KẾT LUẬN
Các đặc tính trên cũng như vài lý do khác khiến việc sản xuất vaccine trở nên khó khăn rất rất nhiều và tất nhiên con người chúng ta vẫn tiếp tục nghiên cứu và đang tiến hành thử nghiệm về loại vaccine gắn protein của HIV vào virus Herpes có đặc tính sinh miễn dịch lâu dài (tạo KT), nhằm tạo đủ độ đa dạng của KT để bao quát hết các biến thể có trong 1 người nhiễm.
Việc hiện tại là mọi người hãy chung tay phòng chống COVID nhá, mong năm sau vaccine COVID-19 sẽ được phổ cập rộng rãi.
Hình này được thêm vào cho bài viết phong phú, bạn nào hứng thú có thể đọc.
Đây là sơ đồ về chu kỳ nhân lên của HIV (các virus khác sẽ tương tự như vầy) mình chỉ mô tả các bước quan trọng thôi nhá.
1. Gắn kết: Virus bám vào tế bào đích. Bước này có ý nghĩa không phải tế bào đích virus sẽ không bám đc, vd HIV không lây cho loài chó được kiểu vậy.
2. Xâm nhập: Truyền “linh hồn” của virus vào tb chủ
6.Tạo sản phẩm: Virus sẽ tận dụng cơ sở vật chất của tb chủ để tạo các bộ phận virus khác dựa trên “linh hồn” đã đưa vào
7. Lắp ráp: Như khi bạn chơi Lego thôi, lắp các bộ phận ở bước 6 thành một virus hoàn chỉnh
9.Phóng thích: Virus tiếp tục chu trình ở một tb khác và tb cũ sẽ vỡ toangg.