Mình viết bài này không phải dưới góc nhìn của fan bất kỳ nhóm nào cả, mà là dưới góc nhìn của một người đã từng đối mặt và tiếp nhận không ít lời phê bình cho những tác phẩm của bản thân (mình rất hay viết lách hồi cấp 3 và đại học, nhiều lần tham gia thiết kế poster/vẽ tranh minh họa cho các hoạt động của trường).
Theo dõi cộng đồng kpop trên reddit trong khoảng 9 tháng nay, mình nhận thấy rằng reddit dường như cởi mở hơn khi đưa ra nhận xét và đánh giá cho các bài hát/nghệ sĩ. Tuy nhiên cũng có những người đưa ra những ý kiến quá khắt khe. Nhiều người cho rằng đó là phê bình mang tính xây dựng bắt nguồn từ mối quan tâm tới chất lượng nghệ thuật. Nhưng mà ấy, mục đích của bình luận có thật sự là vì mọi người quan tâm đến chất lượng nghệ thuật đi chăng nữa cũng chưa chắc bình luận ấy là một lời phê bình mang tính xây dựng đâu. Theo quan điểm của mình, đưa ra một lời phê bình xây dựng không chỉ là nói sao cho làm dịu đi gay gắt, đưa ra nhận xét tích cực cùng những nhận xét tiêu cực, hay bày tỏ mong muốn chân thành rằng người kia sẽ làm tốt hơn trong những lần tiếp theo. Cốt lõi của một lời phê bình xây dựng là sự đồng cảm. Điều đầu tiên và quan trọng nhất cần làm trước khi nói lên ý kiến đóng góp là thử đặt bản thân vào vị trí của người nghệ sĩ. Thử nghĩ xem mục đích của họ là gì, sau đó hãy đưa ra những lời khuyên chân thành để giúp họ cải thiện hơn.
Những lời nhận xét như
“Bài này nghe lỗi thời quá.”
“Vũ đạo kiểu gì nhìn thiếu sức sống với lộn xộn thế?”
“Đoạn drop ở điệp khúc nghe dở quá, đoạn đó mà hát có phải hơn không.”
“Người này vẫn chưa tận dụng được hết quãng giọng của mình.”
“Không thích phong cách của bài này chút nào, quá Tây.”
có thể đúng, nhưng KHÔNG HỀ mang tính xây dựng bởi chúng chỉ dựa trên cảm nhận và sở thích cá nhân. Hay nói cách khác, chúng thiếu mất tính đồng cảm. Điều này hoàn toàn ổn. Chúng ta là khán giả nên hoàn toàn có quyền hài lòng hoặc không hài lòng với tác phẩm của nghệ sĩ. Nhưng đưa ra những bình luận như vậy không cho thấy rằng bạn đã hiểu về dụng ý của tác phẩm, cũng không đưa ra được hướng cải thiện nào tốt hơn.
Trước khi đưa ra một ý kiến đóng góp, hãy thử nghĩ xem:
“Tại sao họ lại viết một bài hát nghe giống mấy bài cũ quá vậy?”
“Tại sao vũ đạo của bài này lại như vậy?”
“Cảm xúc họ muốn truyền tải qua đoạn điệp khúc là gì? Tại sao lại dùng nhạc cụ này, giai điệu này? Họ đã thành công chứ?”
“Chất giọng như thế nào mới thật sự phù hợp cho bài hát này?’
“Văn hóa phương Tây đã truyền cho họ những cảm hứng nào khi viết nên bài hát này? Bằng cách này thông điệp của bài hát có được truyền tải tốt hơn không?”
Những câu hỏi trên thể hiện sự tôn trọng dành cho công sức và tâm huyết người nghệ sĩ đã bỏ ra. Đồng thời cũng cho thấy nỗ lực của bạn để thấu hiểu tư duy người nghệ sĩ, ngay cả khi những gì bạn dự đoán không giống với dụng ý của họ. Lối suy nghĩ này bắt nguồn từ việc tìm ra nguyên nhân cho lựa chọn của nhà sản xuất và nghệ sĩ. Mục đích của họ là gì? Đặt mình trong vị trí của họ, bạn có thể đưa ra lựa chọn nào tốt hơn để đạt đến mục đích đó? Biết đâu khi họ đọc được bình luận của bạn, họ sẽ tích lũy được thêm ý tưởng tốt hơn cho sau này ha.
Bài viết này hoàn toàn không có ý bảo bạn không được phê bình bất cứ điều gì đâu. Mỗi người đều có quyền nhận xét và đưa ra ý kiến của riêng mình. Nhưng cũng có lí do vì sao mấy bài review âm nhạc không được gọi là bài phê bình mang tính xây dựng đấy. Một bài review có thể cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết giúp bạn tìm ra những gì phù hợp với sở thích cá nhân. Nhưng nội dung chính của bài review tập trung vào thị hiếu và cảm nhận của khán giả, còn nội dung quan trọng nhất của một lời phê bình mang tính xây dựng tập trung vào mục đích của người nghệ sĩ và phương pháp thúc đẩy năng lực của họ phát triển hơn. Thành thật mà nói, mình không nghĩ có thể gọi những bình luận trên reddit là phê bình mang tính xây dựng được, khi mà rất nhiều trong số đó vẫn còn chưa để tâm tới, hoặc có nhận định hạn hẹp về ý nghĩa và thông điệp ẩn sau những bài hát, những câu chuyện, giọng hát, giai điệu, nhạc cụ và lời ca.
