Điều gì làm cho hương vị của cà phê Việt Nam thật đặc biệt và thơm ngon đến vậy? Điều đấy là tự nhiên hay do con người góp phần tạo nên?
Cà phê Việt Nam đặc biệt mạnh bởi vì hai lý do:
1) Một loại hạt cà phê khác
Cà phê Việt Nam luôn luôn được làm từ hạt Robusta. Hạt cà phê thường được sử dụng là Arabica, vì đây là loại cà phê chính được xuất khẩu từ Brazil, quốc gia xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới. Việt Nam là quốc gia xuất khẩu cà phê thứ hai thế giới, nhưng chủ yếu là loại hạt cà phê Robusta. Ở Việt Nam, Robusta là loại hạt truyền thống và là một trong những loại cà phê rẻ (vì một vài lý do rõ ràng).
Cà phê Robusta có lượng caffeine gấp đôi so với Arabica (2.7% khối lượng thay vì 1.5% ở hạt Arabica), khiến nó trở nên đắng hơn một chút, bởi bản chất của caffeine có vị đắng. Hơn nữa, hạt Robusta có lượng chất béo và đường thấp hơn 60% so với Arabica, nên vị của nó thường rất sắc nét và ít bình thường hơn so với một cốc cà phê mà bạn thường uống. Không giống như cà phê Arabica thường nhẹ và dễ uống, Robusta thường được so sánh với mùi lốp xe cháy và có vị như cao su cùng với hương vị đậm đà kéo dài và độ chua cao hơn. Nếu như hương vị này có thể làm các fan của Starbuck từ chối, thì với nhiều người Việt Nam, chỉ duy nhất độ mạnh của Robusta mới là con đường chính đạo.
2) Sự kết hợp khác biệt trong cách rang hạt và cách pha
Cà phê Việt Nam thường được chuẩn bị dưới dạng cà phê nhỏ giọt (drip coffee). Ở bất kì một xe cà phê Việt Nam nào, bạn cũng sẽ tìm thấy những bộ lọc bằng nhôm thô sơ (phin) và một tách cà phê đen thơm ngon ngay bên dưới. Người Việt Nam thích cà phê của họ phải thật đẹp và từ tốn, và cách lắp bộ phin và chọn lựa thời điểm thích hợp để uống cũng là cả một nghệ thuật. Cà phê phin thường rất đậm đà, và hạt cà phê thường được cố tình rang cháy để tạo nên một chút vị đăng đắng. Cách thưởng thức cà phê thường thấy là dùng cùng với sữa đặc và đá (cà phê sữa đá), và cà phê vẫn sẽ giữ được độ mạnh của nó một cách tự nhiên – mọi thứ trong chiếc cốc ấy đều đậm đặc, kể cả nước! Cà phê phin là cách mà người Việt Nam bắt đầu và tận hưởng cuộc trò chuyện.
Một hương vị mạnh mẽ, một cách pha chế đậm đà và hạt cà phê được rang hơi cháy một tí đã tạo nên sự khác biệt, và sự đặc biệt của cà phê Việt Nam. Bảo rằng nó ngon hay không thì khá là chủ quan – bởi rất nhiều người Mỹ bạn tôi lớn lên cùng với cà phê Arabica và kem sữa không thích cái vị mạnh của cà phê kiểu Việt, nhưng tôi cũng biết có những người nguyện sống chết cùng với nó. Sự mạnh mẽ trong cách uống cà phê nơi đây (kể cả con người và hương vị) buộc Starbucks Việt Nam phải thích nghi, chứ không phải tìm cách đi đường vòng! Đối với chúng tôi, cà phê Starbuck chỉ đơn giản là quá nhạt nhẽo, quá chua (mặc dù độ acid của Arabica thấp hơn), và không mấy ấn tượng.
Nhưng cà phê Việt Nam gồm nhiều thứ hơn việc chỉ có hương vị mạnh mẽ và cái giá rẻ bèo. “Đi uống cà phê”, which means “go drink coffee”, là một cách khác để nói “let’s have a chat.” Chúng tôi luôn luôn chào đón những thay đổi trong phong cách truyền thống của chúng tôi – và tin tôi đi, cà phê Robusta hơi cháy kiểu Việt này hoàn toàn ổn khi kết hợp với kem, đường và kể cả cho whipping cream bên trên, và cả sốt hạt dẻ nữa! Thật đấy. Một vài loại cà phê Ý trộn được cho rằng cà phê Việt Nam giúp cải thiện lớp Crema (Note: lớp kem/bọt dày phía trên cà phê Espresso) hay gì đấy, nhưng tôi không phải một chuyên gia. Tôi có thể mua được một ly cà phê sữa đá với khoảng dưới 1 đô Mỹ kim tại một cái quán gần chỗ tôi làm.
Nhưng mà thêm vào hương bí ngô thì có lẽ đi quá xa rồi. Xin lỗi.
SIDE NOTE: Bạn có biết tại sao mà hạt Robusta lại chỉ có nửa giá so với cà phê Arabica không? Cà phê Robusta đúng nghĩa là “robust” (Khỏe) – nó có khả năng kháng lại nhiều loại sâu bệnh và có năng suất/ diện tích cao hơn so với cà phê Arabica, cho nên nó được có thể sản xuất với chi phí thấp hơn, với một chút hoặc không sử dụng tí hóa chất nào. Phần trăm caffeine trong Robusta là độc đối với nhiều loại côn trùng. Hơn nữa, cà phê Robusta chứa lượng chất chống oxi hóa (7-10% chlrogenic acid so với 5.5 -8% ở cà phê Arabica), vậy nên “Let’s get healthy and Robusta!”
