Tư duy phản biện là cách mà bạn trải qua các bước tổng hợp và đưa ra các giả thuyết, dùng sự phân tích logic, so sánh và lập luận nhằm khẳng định giả thuyết đó là đúng hay sai, bạn chọn giải pháp nào, cách khắc phục ra sao.
Một người TRANH CÃI giỏi chưa hẳn là một người phản biện tốt. Những người ưa tranh cãi thường hay phán xét sự việc dựa trên góc nhìn chủ quan từ cái tôi của họ hơn là nhìn nhận từ nhiều phía. Chính vì vậy mặc dù từ “PHẢN BIỆN” và “PHẤN XÉT” có ý nghĩa tương đồng, song chúng lại mang 2 sắc thái khác nhau. “Phán xét” thường khiến người ta liên tưởng tới điều gì đó hơi tiêu cực. Còn “phản biện” mang hàm ý tích cực hơn, đánh giá sự vật sự việc nhằm mang tính xây dựng, góp ý, không khiêu khích, không chế giễu.
Nếu bạn muốn rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện thì hãy thực hiện theo 5 BƯỚC sau nhé:
BƯỚC 1: Bước đầu tiên để rèn luyện tư duy phản biện của bạn đó chính là việc ĐẶT CÂU HỎI
Trước mọi vấn đề trong cuộc sống, não bộ con người luôn tò mò, sự tò mò thể hiện bằng việc đưa ra hàng loạt các câu hỏi. Song, đa số mọi người chỉ xoay quanh các câu hỏi “Tại sao? Tại sao?”, mà quên đi những phần căn bản khác.
Vì vậy, xây dựng lên hệ thống câu hỏi bắt đầu bằng: WHAT – WHEN – WHERE – WHY- WHO – HOW chính là việc áp dụng phương pháp 5W1H trong tư duy phản biện.
Việc đặt câu hỏi có lẽ chưa hẳn giúp ta có ngay được đáp án, nhưng chắc chắn nó sẽ cung cấp cho chúng ta những gạch đầu dòng tổng quát nhất để chuẩn bị cho việc tìm kiếm thông tin.
BƯỚC2: SỬ DỤNG TƯ DUY LOGIC
Sau khi đã có những mảnh thông tin rời rạc, nhiệm vụ tiếp theo là sắp xếp, phân loại và xâu chuỗi chúng thành một mạch có liên kết rõ ràng. Đó là cách thức mà bạn áp dụng tư duy logic đưa ra được cái nhìn tổng quát và một vài giả định ở bước ban đầu.
BƯỚC 3: PHÂN TÍCH CÁC GIẢ DỊNH ĐỂ CHỌN RA CÂU TRẢ LỜI PHÙ HỢP
Hãy tạo thói quen dùng trực giác của mình để tìm hiểu những điều cần nghi vấn trong các thông tin nhận được. Nếu linh tính của bạn cảm thấy chưa thỏa mãn với vời giải thích, hãy tìm hiểu thêm chứng cứ. Nếu bạn không thể đặt câu hỏi về một sự thật nào đó, hãy đọc về nó hoặc tự kiểm chứng bản thân. Bạn sẽ nhanh chóng cảm nhận được đâu là những thứ cần tìm hiểu thêm và đâu là những thứ có thể xem là chính xác dựa trên đánh giá của bạn.
BƯỚC 4: SO SÁNH QUAN ĐIỂM ĐỂ RÚT RA KẾT LUẬN CHÍNH XÁC
Sự vật sự việc nào cũng chứa đựng nhiều mặt khác nhau. Nhận thức của con người thường chủ quan chỉ nhìn vào cái bộ phận mà chưa bao quát được trọn vẹn vấn đề. Tư duy phản biện phát triển đến đỉnh điểm khi bạn đối chiếu giả định của mình với những người khác. Điều chỉnh góc nhìn của bạn bằng việc so sánh với quan điểm của người khác, có lẽ nhớ lại câu truyện “Thầy bói xem voi” sẽ giúp bạn phần nào hiểu thêm
“Hãy suy nghĩ về những điều người khác nói trước khi nói ra những điều mình nghĩ.” Tôn trọng và lắng nghe ý kiến của mọi người là một trong những thái độ ứng xử văn minh và khôn ngoan. Cần biết tìm hiểu nguyên do tại sao họ lại nhìn nhận như vậy trong khi mình lại nghĩ như thế này là một trong những cách thức giải quyết vấn đề toàn diện nhất.
Một quá trình tư duy phản biện thành công không chỉ dừng lại ở bước bạn kết luận vấn đề chính xác. Đôi khi bạn còn cần phải TÌM RA GIẢI PHÁP để thỏa mãn vấn đề ấy. Vì vậy như câu chuyện thầy bói xem voi, sức lực của một người là có hạn – chẳng thể cân hết cả bản đồ. Vậy tại sao không cùng chung vai sát cánh, tận dụng thế mạnh của nhau, cùng kết hợp các ý tưởng để đem những mảnh ghép ấy lắp ráp “con voi của chung” thành khối hình hoàn chỉnh
Nguồn: Siêu Trí Não
