Liên Xô khi được thành lập là một nhà nước liên minh thống nhất giữa các nước Cộng hòa Xô viết, Stalin trong một bài phỏng vấn còn khẳng định đây là một nhà nước quốc tế. Vì vậy, trong lịch sử, đã từng tồn tại cao nhất là 16 nước Cộng hòa Xô viết gia nhập Liên Xô (quốc gia thứ 16 là nước Cộng hòa Xô viết Karelo – Phần Lan tồn tại đến năm 1956 trước khi trở thành một nước Cộng hòa tự trị trong Xô viết Liên bang Nga).
Trước năm 1947, quốc kỳ các nước Cộng hòa thường chỉ là lá cờ đỏ đề tên viết tắt của nước Cộng hòa bên cạnh biểu tượng búa – lưỡi liềm ở góc trái, chưa kể cờ các nước cộng hòa tự trị trong các quốc gia đó. Do vậy, sự phân biệt giữa các nước này là không rõ ràng.
Năm 1945, để tăng cường ảnh hưởng của Liên Xô trong Liên Hợp Quốc lúc bấy giờ vẫn toàn là các nước tư bản chủ nghĩa, hai nước Cộng hòa thuộc Liên Xô là Ukraine và Byelorussian đã tham gia ký Hiến chương và sáng lập Liên Hợp Quốc. Vì tất cả các lá cờ của họ đều có màu đỏ chỉ với những dấu nhỏ ở góc trên bên trái, LHQ yêu cầu thay đổi các lá cờ.
Trên điều kiện đó cùng với nhu cầu tạo ra sự khác biệt về hình ảnh giữa các nước Cộng hòa, vào tháng 2/1947, Đoàn Chủ tịch Xô Viết Tối cao Liên Xô đã ban hành một nghị quyết kêu gọi các nước cộng hòa thuộc Liên Xô áp dụng các quốc kỳ mới, mà mỗi nước cộng hòa của nó được khuyến nghị phát triển và áp dụng các quốc kỳ mới. Các lá cờ sẽ dựa trên các đặc điểm quốc gia, lịch sử và văn hóa của mỗi nước cộng hòa với chủ đạo vẫn là màu đỏ, sao đỏ và búa liềm vàng từ lá cờ Nhà nước Liên minh. Từ năm 1949–1954, các lá cờ mới của 16 nước cộng hòa đã được phát triển và thông qua.
Sau đây là ý nghĩa của từng lá cờ được mô tả theo các lá cờ Xô viết trong hình minh họa:
Trên lá cờ Armenia (thông qua ngày 17 tháng 12 năm 1952), sọc màu xanh lam tượng trưng cho hồ trên núi Sevan, các hồ và sông của đất nước.
Trên lá cờ Estonia (ngày 6 tháng 2 năm 1953), các sọc lượn sóng màu xanh lam và trắng tượng trưng cho Biển Baltic.
Trên lá cờ của Kirghiz (ngày 22 tháng 12 năm 1952), các sọc màu xanh lam tượng trưng cho vùng nước của các hồ, một sọc trắng – bông và các đỉnh núi tuyết.
Trên lá cờ Moldavian (ngày 31 tháng 1 năm 1952), sọc xanh lá cây tượng trưng cho những vườn nho và rừng, sự giàu có về thực vật của đất nước.
Trên lá cờ của Turkmen (ngày 1 tháng 8 năm 1953), các sọc màu xanh lam tượng trưng cho các kênh nước mang hơi ẩm mang lại sự sống cho sa mạc
Trên lá cờ Azerbaijan (ngày 7 tháng 10 năm 1952), sọc màu xanh lam tượng trưng cho Biển Caspi hào phóng.
Trên lá cờ Gruzia (ngày 11 tháng 4 năm 1951), sọc ngang màu xanh lam tượng trưng cho Biển Đen, và mặt trời rạng rỡ màu xanh lam ở hình vuông góc trái tượng trưng cho bầu trời không mây của Gruzia đầy nắng.
Trên lá cờ Latvia (ngày 17 tháng 1 năm 1953), hai sọc lượn sóng màu trắng và hai màu xanh lam mô tả Biển Baltic.
Trên lá cờ Liên bang Nga (ngày 9 tháng 1 năm 1954), sọc dọc ở cột có màu xanh lam, cùng với màu đỏ, là quốc hiệu của người dân Nga.
Trên lá cờ Ukraine (ngày 21 tháng 11 năm 1949), sọc màu xanh biểu tượng cho sự vĩ đại và vẻ đẹp của nhân dân.
Trên lá cờ Byelorussian (ngày 25 tháng 12 năm 1951), sọc xanh lá cây tượng trưng cho rừng và các tài nguyên thực vật khác của nước cộng hòa, trang trí màu trắng và đỏ trên sọc dọc gần cột điện nhấn mạnh đặc điểm quốc gia của lá cờ.
Trên lá cờ của Kazakh (ngày 24 tháng 1 năm 1953), sọc màu xanh biểu tượng cho bầu trời nắng trong.
Trên lá cờ Lithuania (ngày 15 tháng 7 năm 1953), sọc xanh lá cây đại diện cho những khu rừng sồi xanh của nước cộng hòa, và sọc trắng đại diện cho thế giới.
Trên lá cờ Tajik (ngày 20 tháng 3 năm 1953) có một sọc trắng rộng – bông, xanh – vườn cây ăn quả, vườn nho, thảm thực vật phong phú.
Trên cờ của Uzbek (ngày 29 tháng 8 năm 1952), sọc màu xanh lam tượng trưng cho nước mang lại sự sống và các đường viền màu trắng tượng trưng cho “vàng trắng”, tức là bông.
Hiện nay, chỉ còn lại lá cờ Belarus là sử dụng mẫu cờ trong giai đoạn Xô viết (có xóa bỏ búa liềm).
Ảnh: Quốc kỳ các nước Cộng hòa Xô viết và Quốc kỳ của các nước đó hiện nay khi đã độc lập.
Nguồn: Đông Tây Sử Luận.
