Chúng ta đã bước qua một mùa thời trang dành cho khoảng Quý 1 đến Quý 2 năm sau, tất nhiên với các mẫu thiết kế cũng như sản phẩm nằm trong bộ sưu tập đến nhà thiết kế. Hẳn mọi người cũng nắm được xu hướng mà các tập đoàn lớn muốn hướng tới cho khách hàng hay cụ thể hơn là thị trường đại chúng.
Sau khi theo dõi và xem hết rất nhiều fashion designer hay các thương hiệu nổi tiếng trong mùa Spring/Summer 2022 Ready-to-wear. Thông thường (Thông thường thôi nhé) vào mùa đầu tiên của năm (Ví dụ như 2022) này đi, các thương hiệu sẽ tung ra các bộ sưu tập RTW của mình để làm gì. Nó là nền tảng cho doanh thu, nền tảng cho thứ thời trang họ sẽ phát triển trong suốt một năm. Nghĩa là sao? Như mình đã đề cập ở phía trên, RTW cung cấp cho thị hiếu những sản phẩm dễ dàng mặc, dễ dàng ứng dụng và không quá kén về bối cảnh sử dụng cũng như con người. Trong các bộ sưu tập RTW SS2022 của các thương hiệu mà nhiều bạn biết như Christian Dior, Saint Laurent Paris, Burberry hay Marine Serre thì điều chúng ta dễ dàng nhận thấy rằng các sản phẩm đều rất “cơ bản”, “Đúng với đường lối và thiết kế phát triển thương hiệu trước và hiện tại” và dễ mặc. Tất nhiên, dễ mặc thì sẽ dễ tiếp cận với nhiều người khách hàng hơn (Đặc biệt là khách hàng trẻ) trong mối tương quan 2 chiều về việc Tôi đã có 1 chiếc túi DIOR – tôi sẽ mua thêm 1 sản phẩm DIOR cho “From head to Toe. 1 Parisian Thực thụ” hoặc khi đã mua 1 sản phẩm DIOR RTW, bạn sẽ muốn có phụ kiện đi kèm như túi, thắt lưng, mũ. Đúng vậy, chúng ta đã “rơi” vào guồng xoáy sẵn mà các thương hiệu vạch ra.
Do đó, trong các bộ sưu tập Ready to wear này hầu hết chúng ta sẽ được chiêm nghiệm những sản phẩm mang tính ứng dụng khá cao, dễ mặc – dễ phối. Tuy nhiên với tư thế mang mác là các thương hiệu thời trang cao cấp thì không thể nào làm những kiểu quá đơn giản được – sẽ không mang tính cạnh tranh và tăng giá trị thương hiệu được. Vừa phải đảm bảo được tính chất của RTW, vừa phải mang tính thiết kế, vừa mang giá trị – tên tuổi của thương hiệu. Để đáp ứng những tiêu chí trên, các brands hay các nhà thiết kế suy nghĩ sử dụng những kĩ thuật – những chất liệu – những nguyên liệu đủ mang tính “Thời trang” để áp dụng lên. Và mùa 2022 này, chúng ta thấy sự xuất hiện vượt trội của xếp li/Pleat trên các collection/bộ sưu tập. Cách thể hiện đơn giản hay phức tạp, tối giản hay đa cực, truyền thống hay sáng tạo thì phụ thuộc vào cá tính của từng nhà thiết kế.
Điều đó các bạn có thể theo dõi sự khác nhau của từng thương hiệu, từng nhà thiết kế ở các hình dưới sau.
Không phải bây giờ xếp li mới được ứng dụng nhiều trong thời trang. Thực ra Pleat hay xếp ly đã được sử dụng rất – rất nhiều trong không chỉ thời trang mà cuộc sống con người. Còn nói về fashion ư – ngay từ bé chúng ta đã mặc những bộ đồng phục, những chiếc váy dài màu xanh xếp li – hay những cậu trai tơ như Nobita đỏ mặt khi chiếc váy xếp ly của Shizuka gặp gió, hay trong những bộ phim giáo dục của Nhật Bản. (You know what I mean, just kiddin’).
Nhưng – lai lịch của kĩ thuật xếp li lại lâu đời hơn rất nhiều. Chúng đã được ghi nhận từ thời Ai Cập cổ đại, trang phục sử dụng xếp li là 1 loại kĩ thuật dành cho hoàng gia – ở đây là chỉ dành cho các nữ hoàng và Pharaoh Ai Cập. Dựa vào các bức phù điêu cổ và hình tượng cổ – Pleat đã xuất hiện tại thời đại này. Theo các nhà khảo cổ học, để có được nếp gấp này – những người Ai Cập cổ đã nhúng vải vào dung dịch keo lỏng, sau đó sử dụng 1 loại công cụ có chức năng như bàn ủi đá để tạo nếp. Người ta còn khai quật được di tích là 1 trang phục (hình như là váy) có niên sử trong giai đoạn 2000/1960 trước Công nguyên với các nếp gấp được sử dụng lên đó. Điều này chứng minh rõ ràng rằng – Xếp li đã xuất hiện từ lâu trong văn hóa thời trang của con người.
Thời gian tiếp tục trôi – và kĩ thuật xếp li tiếp tục lưu truyền trong văn hóa thời trang. Cho đến năm 1909 – một người Tây Ban Nha tên là Mariano Fortuny, đã lấy cảm hứng từ những nghệ thuật cổ để tạo ra hình dáng của xếp li hiện đại và được công nhận chính thức bởi bằng sáng chế năm 1909 mang tên của ông (Ơ – nhưng thú thực, việc đăng kí này thấy hơi kì kì). Thế là giới thời trang Tây Ban Nha nói riêng và thế giới nói chúng – bắt đầu tiếp cận với kĩ thuật xếp li nhiều hơn. Mở đầu là chiếc váy Delphos xếp li và hàng loạt các sản phẩm khác.
Tất nhiên, cái gì cũng có thể thành xu hướng và mốt – nếu nó có 1 cái kích đủ tầm. Xếp li (Đặc biệt là váy) lại được chính 1 trong những hình tượng văn hóa thời đại và tận bây giờ thể hiện – không ai khác chính là quả bomb sex – người đàn bà đẹp nhất mang tên Marilyn Monroe với bức hình mà hẳn ai cũng biết tại đường Manhattan vào ngày 15/09/1954. Khi đứng trên đường đi bộ gần chiếc tàu điện ngầm, chiếc váy trắng xếp li của bà đã bị thổi bay và hành động che váy biểu tượng đã đi vào lòng người. Ngay lập tức, các báo chí đưa tin – đàn ông thì sốt vó, đàn bà thì nhao nhao mặc theo Marilyn Monroe. Ngẫu nhiên, váy xếp li trắng thành biểu tượng của sự gợi cảm và quý bà sang trọng. Các hãng sản xuất không kịp mà bán. Xếp li tiến thêm một bước lớn trong việc thể hiện vai trò của mình trong thời trang và cả văn hóa.
Kĩ thuật xử lí chất liệu và tạo nếp gấp trở thành niềm cảm hứng bất tận của nhiều nhà tạo mẫu thời trang nổi tiếng. Từ xử lí thủ công cho đến xử lí bằng máy dập – pleat xuất hiện ngày càng phổ biến hơn trong nền công nghiệp này. Đặc biệt trong haute couture – nơi chủ nghĩa siêu thực cũng như tính nghệ thuật và thơ mộng được phô bày. Chúng ta đón nhận Iris Van Herpen – một trong những fashion designer khét tiếng của Đức với các sản phẩm tiêu biểu về xếp li thủ công. Không còn đơn giản chỉ là nếp gấp đơn thuần dọc theo chân váy, những sản phẩm thời trang ứng dụng xếp li còn tạo ra đường cong, đường phồng bám sát vào người mặc – tạo ra hiệu ứng hình ảnh đầy mê hoặc.
Mà nhắc tới Pleat/Xếp li thì lại càng không thể không nhắc tới Issey Miyake, người đàn ông làm đồ cho phụ nữ. Xếp li đã thành một phần của Issey, với sự nghiên cứu và ứng dụng không mệt mỏi của ông – đã lên 1 tầm cao mới mà đến giờ – vẫn luôn là tượng đài của ngành công nghiệp thời trang. Mà năm 1992 – Issey còn lập hẳn ra 1 thương hiệu tên là Pleats Please (Xếp li, Xin đấy!) và phát triển tới bây giờ để thỏa mãn cái sự đam mê với nếp gấp của ông. Với sự giúp đỡ của nhiều người tài, Issey Miyake bay với các nếp gấp của mình. Không đơn thuần chỉ là đường cong và phồng cùng nếp gấp – Issey Miyake còn kể chuyện về thời trang, cấu trúc, hình khối và thiên nhiên -đại đương, hoa (?). Sử dụng nếp gấp tăng thêm khả năng chuyển màu cảm nhận của người xem – Miyake khéo léo cho người ta trầm trồ về mức độ phức tạp của kĩ thuật cũng như xử lí chất vải của ông và ekip.
Nhưng – công bằng mà nói – nó cũng chỉ là đẹp ở mức runway/collection. Ứng dụng xếp li trong đời sống vẫn đơn giản như những ngày đầu của nó và các nhà thời trang vẫn đang sử dụng Pleats như 1 nguyên tố căn bản của mình. Thực ra – tuy là nếp gấp, nhưng như mình nói – mỗi loại nếp gấp có 1 cách xử lí khác nhau, tùy vào bộ phận nào trên quần/áo sẽ ra 1 loại li, khoảng cách khác nhau. Những người rành hay có chuyên môn thì nhìn là biết – li này thuộc li làm kiểu gì, giống nhau hay không hay lấy cảm hứng từ nguồn nào. Cái này mình không rành nên không nói. Chỉ người trong cuộc mới biết.
Vậy – xếp li đa dạng và xuất hiện lâu như vậy, phân biệt kiểu gì. Mình nghĩ sẽ phụ thuộc vào trải nghiệm của khách hàng và kĩ thuật xử lí của thương hiệu hay fashion designer nữa + thêm brand-value (Nếu ai tiêu chuẩn kép). Khách hàng sẽ quyết định thứ nào là đúng.
Mà nhắc thêm – không chỉ có thời trang đâu mà còn có cả vật dụng, gia dụng nội thất cũng sử dụng pleats/xếp li nha các bạn.
Trí Minh Lê
