Thành phố nhỏ Yenákiyevo ở phía Bắc tỉnh Donetsk với 150 nghìn dân trước đây cùng lắm chỉ có thể tự hào với một nhà máy luyện kim và một người đồng hương danh giá, nhà du hành vũ trụ Georgy Timofeyevich Beregovoy. Từ nay, Yenákiyevo sẽ có thêm một niềm kiêu hãnh nữa, bởi đây là nơi chôn rau cắt rốn của ông Victor Yanukovich và phu nhân của ông, Ludmila.
Bà Ludmila sinh năm 1949 và là cháu gái của thẩm phán thành phố Yenákiyevo Oleksandr Sazhyn. Bất cứ người dân địa phương nào cũng có thể chỉ cho khách tham quan thành phố ngôi nhà cũ của bà Ludmila Yanukovich (họ thời con gái là Nastenko). Đó là một tòa nhà hai tầng xây bằng gạch đen từ thời Stalin còn lãnh đạo Liên Xô. Gia đình bà Ludmila, như hàng xóm của bà kể lại, từng được coi là tổ ấm quý tộc ở Yenákiyevo: mẹ bà là luật sư, cha bà dù chỉ là công nhân làm việc ở nhà máy xi măng nhưng rất thích đọc sách. Gần như cả thành phố Yenákiyevo đã từng tìm tới gia đình bà để mượn sách đọc. Bà đã tốt nghiệp đại học xây dựng ở thành phố Mameevka bên cạnh rồi về làm tại nhà máy luyện kim ở thành phố quê hương. Bà Liudmyla là một phụ nữ sùng đạo và rất hay lui đến các rạp hát.
Viktor Yanukovych sinh tại làng Zhukovka của thị trấn miền đông Yenákiyevo tháng 7/1950, trong một gia đình lao động. Cha ông là một lái xe lửa người Belarus, mẹ ông là một y tá gốc Ukraine nhưng bà đã mất khi ông mới 2 tuổi. Ông cũng mồ côi cha sau đó không lâu và được bà nuôi nấng. Yanukovych xem ông như là một người Ukraine, nhưng sau này, mặc dù ông đã học tiếng Ukraina sau khi lên chức, ông vẫn thường khó khăn khi bộc lộ mình bằng tiếng địa phương và thường chuyển sang tiếng Nga khi bàn về các chủ đề khó. Yanukovych tâm sự: tuổi thơ của tôi là những khó khăn và nghèo đó. Tôi lớn lên không có mẹ. Tôi đã từng đi chân trần trên phố. Tôi phải chiến đấu với bản thân mỗi ngày.
Khi 17 tuổi vào năm 1967, Yanukovych bị kết án 3 năm tù vì tham gia một vụ cướp giật và hành hung. Ông thụ án và được thả sau 7 tháng nhờ thái độ cải tạo tốt. Ông Yanukovych gặp bà Liudmyla vào năm 1969. Lidia Bragina, một người bạn gái từng học cùng lớp với ông Victor Yanukovich kể lại với phóng viên báo Nga Komsomolskaya Pravda: Chị Ludmila đến làm việc với chúng tôi với bằng kỹ sư. Khi ấy tôi là trưởng phòng nhân sự của nhà máy. Tôi nhớ rất rõ lần đầu tiên chị ấy nhìn thấy người chồng tương lai của mình. Hôm đó tôi và chị Ludmila tình cờ gặp anh Victor ở nhà ăn – anh ấy lúc này là thợ ga ở nhà máy. Tôi rất vui vì chẳng gì tôi với anh ấy từng ngồi chung một bàn hồi học phổ thông. Chúng tôi hỏi thăm tình hình của nhà. Khi tôi tạm biệt anh ấy, chị Ludmila đến hỏi tôi ngay: Ai thế?. Tôi trả lời: Bạn học cũ ấy mà. Và tôi nói đùa: Cậu có thích anh ấy không?. Và chị Ludmila trả lời một cách thẳng thắn: Có thích!. Sẵn lòng quý chị Ludmila, chị Lidia đã buột miệng khuyên bảo, đại ý là, phải cẩn thận vì anh Victor lớn lên mồ côi mẹ (mẹ mất khi cậu con trai mới lên 2 tuổi), ngay từ bé đã phải chịu nhiều khổ cực. Bởi vậy tính tình Victor không hề mềm dịu và không nên đùa cợt với người thanh niên này.
Sau lần đó, Victor Yanukovich cũng cảm thấy thích chị Ludmila và đã nhờ bạn bè giới thiệu mình với người vợ tương lai. Tuy nhiên, ai cũng ngại làm việc này vì sợ lỡ đâu, bắn súng không nên phải đền đạn. Thế rồi đã xảy ra một chuyện mà bây giờ mọi người ở Ukraina đều hay nhắc tới mỗi khi nói về gia đình ông Victor Yanukovich. Năm 1969, một lần, nhà máy luyện kim phải nhập một số lượng lớn gạch. Gạch được chở tới quá nhiều nên các kỹ sư cũng phải ra sân xếp gạch từ trên xe tải xuống. Chị Ludmila trong lúc xếp gạch đã làm rơi một viên gạch vào chân. Đúng lúc ấy, Victor Yanukovich đang ở gần và thế là chàng trai đã bế cô gái vào đặt lên ghế và săn sóc. Hai người đã nói gì với nhau khi đó – không ai biết rõ cả. Chỉ biết rằng từ buổi ấy họ không rời nhau nữa.
Một năm sau đó, ông bị bỏ tù vì tội trộm cắp và hành hung một người đàn ông. tội và gây bạo lực. Yanukovych sau này tâm sự, những tội trạng ông mắc phải là những sai lầm của tuổi trẻ. Ông Yanukovych trả lời trong một cuộc phỏng vấn năm 2009: Cô ấy vẫn chờ đợi tôi. Khi tôi được ra tù năm 1972 thì chúng tôi tổ chức kết hôn ngay hai tháng sau. Đó đã là một đám cưới rất vui vẻ. Chị Lidia kể: Lần đầu tiên tôi thấy gương mặt anh Victor rạng rỡ một cách thực sự. Anh ấy vốn luôn luôn nghiêm trang. Không phải mặt mày u ám đâu nhưng quả thực là anh ấy đã ít được vui sướng với cuộc sống. Nhưng trong đám cưới thì gương mặt anh ấy đã sáng rạng một niềm hạnh phúc không thể gì che giấu được. Của đáng tội, không phải gia đình chị Ludmia ngay từ đầu đã đồng tình với sự lựa chọn của con gái. Thời trẻ, anh Victor cũng khá nghịch ngợm. Nhưng chiều theo tình yêu của con gái, bố mẹ chị Ludmila đã đành gật đầu ưng thuận. Sau khi cưới, Victor Yanukovich chuyển về ở rể nhà vợ. Và, là một người vốn thiếu thốn tình cảm gia đình từ bé, anh đã hòa đồng rất nhanh chóng với không khí yên ấm và đoàn kết của nhà vợ.
Năm 1972, Yanukovych trở thành thợ điện cho một công ty xe buýt địa phương. Năm 1974 khi 24 tuổi, Yanukovych bắt đầu nhập học tại Học viện Bách khoa Donetsk. Năm 1976, khi đang là sinh viên năm thứ hai, ông được thăng chức làm một bộ phận vận tải đường bộ nhỏ trong công ty khai thác than Ordzhonikidzeugol. Năm 1980, ông tốt nghiệp Học viện Bách khoa Donetsk với bằng kỹ sư cơ khí. Ngay sau khi tốt nghiệp, Yanukovych được bầu làm giám đốc vận tải trong ngành công nghiệp khai thác than chủ lực của Liên Xô tại đông Ukraina và gia nhập Đảng Cộng sản Liên Xô. Đây là bước ngoặt thực sự trong cuộc đời chàng trai đầy nghị lực này. Ông nói với các phóng viên: Tôi xuất thân từ gia đình rất nghèo và giấc mơ lớn của tôi là thoát khỏi cái nghèo. Ông giữ nhiều vị trí khác nhau trong các công ty vận tải ở Yenákiyevo và Donetsk cho đến năm 1996. Năm 1997, ông được bổ nhiệm làm Cục trưởng Cục Hành chính Ukraine.
Yanukovych lấy bằng Tiến sĩ Kinh tế năm 2000. Ông trở thành thống đốc vùng Donetsk, nơi có hơn ba triệu dân và là trung tâm kinh tế của Ukraine. Một số người xem ông là thủ lĩnh của các nhóm chính trị và kinh doanh tại Donetsk, gắn ông với đại gia ở địa phương, Rinat Akhmetov. Những ai ủng hộ thì nói Donetsk đã có mức đầu tư chưa từng thấy trong thời kỳ ông lãnh đạo. Tháng 11/2002, Tổng thống Leonid Kuchma bổ nhiệm ông Yanukovych vào chức vụ Thủ tướng sau khi ông Anatoliy Kinakh từ chức. Ông làm đến năm 2004. Lần thứ hai Yanukoych làm thủ tướng là từ năm 2006 đến 2007 dưới thời Tổng thống sắp mãn nhiệm Victor Yushchenko – đối thủ chính của ông trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2004.
Ông Yanukovych được coi là “đệ tử” của cựu Tổng thống Leonid Kuchma và nhận được sự ủng hộ của Vladimir Putin, là tổng thống Nga khi đó. Đảng của ông tố cáo ông Yushchenko và nhóm Cách mạng Cam đã đưa Ukraine vào khủng hoảng kinh tế khiến nước này phải xin Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hàng tỉ USD. Trong khi đó, đảng của ông Yanukovych, vốn muốn phục hồi quan hệ thân cận với Nga, đã căng thẳng vì chính sách thân phương Tây của ông Yushchenko. Tháng 11/2009, Đảng Khu vực đã huy động được đa số để thông qua luật nhằm tăng lương hưu và lương nhà nước dù đối thủ chính trị Tymoshenko phản đối kịch liệt. Đầu tháng 2, Đảng Khu vực cũng huy động được 233 phiếu để thông qua luật uỷ ban bầu cử có lợi cho ông Yanukovych. Các đối thủ của ông Yanukovych thường chế giễu vẻ ngoài của ông – ông cao gần hai mét và được cho là cân nặng ít nhất 110 kg. Ông thì thường đề cao sự cao lớn của mình, nhấn mạnh các kỹ năng đàn ông như việc là phi công, biết chơi nhảy dù. Nhưng để đối phó với núi thách thức trước mắt trên cương vị mới, Yanukovych hiểu rằng cần có nhiều kỹ năng khác.
Năm 2010, ông Yanukovych đắc cử Tổng thống Ukraine. Chỉ ba ngày sau đó, ông hủy bỏ lời hứa giữ mức lương và lương hưu được ký năm 2009, gây nhiều bất bình trong dư luận. Ông Yanukovych bác bỏ cáo buộc rằng việc cải thiện quan hệ Ukraine-Nga làm tổn hại quan hệ với Liên minh châu Âu. Vào tháng 2/2012, ông Yanukovych đã tuyên bố đề cập đến mối quan hệ với Nga: Thật không khôn ngoan nếu ngủ gục bên cạnh một con gấu lớn. Thời gian này, Nga với Ukraine có được các thỏa thuận về bình ổn khí đốt.
Vào tháng 11/2013, một loạt biến cố xảy ra với Tổng thống Yanukovych. Những cuộc biểu tình và chiếm đóng Quảng trường Độc lập do những người biểu tình thuộc phe đối lập – Ukraine thân EU thực hiện, xuất phát từ việc ông Yanukovych từ chối ký kết hiệp định liên kết giữa Ukraine và EU, đồng thời quay sang tìm sự trợ giúp từ phía Nga để nhận được khoản viện trợ tài chính lên tới 15 tỉ USD cũng như kết hợp quan hệ chặt chẽ hơn với Nga. Đến tháng 1/2014, các cuộc biểu tình đã trở nên căng thẳng dẫn tới xô xát giữa lực lượng biểu tình và lực lượng an ninh, kết quả gây ra những màn đổ máu cho cả hai bên. Cuộc bỏ phiếu đột xuất diễn ra vào ngày 22/2/2014, 328 trong số 447 thành viên của Quốc hội Ukraine đã bỏ phiếu để loại Viktor Yanukovych khỏi chức vụ tổng thống Ukraine. Cùng ngày, ông Yanukovyck trốn khỏi Ukraine và sang tị nạn tại Nga. Nga sau đó đã phát động chiến dịch tấn công bán đảo Crimea. Trong cuộc phỏng vấn đầu tiên sau khi đến Nga ngày 2/4/2014, ông Viktor Yanukovych nói rằng ông đã sai khi kêu gọi Nga đưa quân vào Krym và hứa sẽ thuyết phục Nga trả lại khu tự trị này cho Ukraine.
Bà Ludmila đã quá quen với vai trò một người vợ đảm, gánh vác hậu phương một cách yên lành cho chồng lo sự nghiệp. Sự yên tĩnh ấy chỉ bị mất đi vào năm 2004, khi ông Victor Yanukovich trở thành ứng cử viên Tổng thống Ukraina. Vốn không quen với những hoạt động xã hội mang tính bề nổi, bà Ludmila đã rất khó khăn khi phải đóng vai trò một diễn giả đi tuyên truyền cho chiến dịch vận động tranh cử của chồng. Lần diễn thuyết đầu tiên ở Kiev đã là một thảm bại đối với bà. Phát biểu trước công chúng với vai trò một bà nội trợ và một người mẹ, bà đã chân thực tới mức vụng về nên đã trở thành đối tượng để phe đối lập chế giễu. Và đó là một kỷ niệm không dễ chịu đối với bà Ludmila Yanukovich. Sau khi chồng bà bị thua trong cuộc bầu cử đó, bà Ludmila quay về sống ở căn nhà ngoại ô thành phố Donetsk và thường xuyên thăm lại thành phố quê hương Yenákiyevo. Bà chuyên làm công việc từ thiện và rất hay giúp đỡ những người đồng hương trong các tình huống khó khăn của họ. Chính ông Yanukovych cũng có lần từng nói: Bà ấy ác cảm với chính trị.
Bà Ludmila Yanukovich luôn có một phong cách khiêm nhường. Các phóng viên vẫn còn kể cho nhau nghe một chuyện thật như đùa xảy ra trong thời gian diễn ra cuộc bầu cử Quốc hội Ukraina năm 2007. Khi đó, để chụp cảnh ông Victor Yanukovich bỏ phiếu, các camera truyền hình đã yêu cầu người phụ nữ trông giản dị đứng ở cạnh ông lui ra chỗ khác để họ làm việc. Người phụ nữ đó lặng lẽ lùi ra xa. Và chỉ sau này, khi xem lại những đoạn phim đã quay, các tay máy truyền hình mới ồ lên ngượng nghịu vì họ nhận ra người phụ nữ mà họ tưởng là khách lạ lạc vào chính lại là bà Ludmila Yanukovich!. Cuộc sống của bà Ludmila Yanukovich có lẽ sẽ phải thay đổi sau khi chồng bà nhậm chức Tổng thống Ukraina. Thế nhưng, theo ông Victor Yanukovich, phu nhân của ông sẽ không thay đổi nếp sống quen thuộc của một bà nội trợ để làm những việc nghi lễ thượng lưu sau khi ông trở thành Tổng thống Ukraina: Bà ấy đã nói trước với tôi rằng, bà ấy sẽ quan tâm tới đứa cháu nội út nhiều hơn là tới tôi (con trai thứ hai của ông bà Yanukovich sinh một cậu quý tử. Hai người đã có cùng nhau hai người con trai. Người con trai cả, Aleksandr là bác sĩ nha khoa. Người con trai út, cũng mang tên Victor như cha, từng là đại biểu Quốc hội Ukraina nhưng qua đời ngày 20/3/2015. Viktor Yanukovich đã ly hôn người vợ đầu tiên là Lyudmila sau 45 năm chung sống.
Mối quan hệ giữa ông Yanukovych với cô bồ trẻ Polezhay được cho là đã kéo dài khá lâu, tuy nhiên ông Yanukovych luôn giấu kín điều này trước công chúng. Điều chưa rõ là cô đã chung sống với ông Yanukovych được bao lâu. Theo trang Facebook của Polezhay thì cô trưởng thành tại quê nhà của Yanukovych, sau đó chuyển đến Donetsk khi tốt nghiệp phổ thông năm 1992. Cô Polezhay sở hữu trung tâm làm đẹp Crystal Spa ở quận Obolon tại Kiev và quản lí một quỹ từ thiện tên Road of Future. Danh thiếp của cô được tìm thấy tại Mezhyhirya, tuy nhiên số điện thoại không thể liên lạc được. Người phụ nữ này tỏ ra rất yêu ?. Cô nuôi chú ? Pomeranian trắng được thấy trong đoạn video từ camera an ninh khi ông Yanukovych vội vã rời Mezhyhirya. Lần cuối cùng cô cập nhật Facebook là ngày 18/2/2014. Tuy nhiên phần lớn bài đăng là những bức ảnh chụp ? và hoa. Trong một số bức ảnh tự chụp mình, Polezhay khoe một phần căn phòng có lối trang trí giống với một phòng ngủ ở Mezhyhirya. Tuy nhiên, cô đã xóa trang Facebook của mình vào chiều ngày 24/2/2014, cũng như tài khoản trên Vkontakte – phiên bản Nga của Facebook.
Con gái 12 tuổi của cô Polezhay với cuộc tình đầu tiên cũng sống tại Mezhyhirya. Các tài liệu về cô bé được tìm thấy trong một căn phòng rõ ràng là dành cho bé gái với nhiều thú nhồi bông. Theo những tài liệu này, cô bé học tại trường quốc tế Pechersk School International Kyiv – một trường tư nhân đắt đỏ chỉ dành cho con em các nhà ngoại giao. Facebook của cô bé gồm những bức ảnh chụp cô và các bạn học cùng lớp, trong đó có con gái của cựu Tổng thống Viktor Yushchenko. Con trai và con gái của đại sứ EU tại Ukraine và cháu gái của ca sĩ nổi tiếng Sofia Rotaru cũng xuất hiện trong danh sách bạn bè của con gái cô Polezhay. Bên trong tòa nhà Mezhyhirya, người ta tìm thấy những bức tranh vẽ gia đình nhỏ của cô bé. Trong đố người mẹ khoác tay ôm con gái và một người đàn ông có tên viết tắt là V.F., được cho là viết tắt từ tên của ông Yanukovych gồm Viktor (tên) Fedorovych (tên lót).
Mặc dù phải sống lưu vong tại Nga (từ tháng 3/2014 và đã nhập quốc tịch Nga), nhưng ông Viktor Yanukovich vẫn có thêm 1 cậu con trai – Lyubov Polezhay mang bầu trong thời gian chồng đang ở Ukraine.
Ngày 28/4/2017, Ukraine bắt đầu tịch thu tài sản của chính quyền cũ theo phán quyết của tòa – thu hồi khoảng 1,5 tỷ USD trong số tài sản mà Kiev cáo buộc chính quyền của ông Viktor Yanukovych biển thủ trong thời gian nắm quyền. Chính quyền của Tổng thống Petro Poroshenko cáo buộc ông Viktor Yanukovych và chính quyền cũ đã biển thủ 40 tỷ hryvnia (khoảng 5 tỷ USD). Điều đáng nói là tờ Sputnik từng dẫn lời Tổng thống Petro Poroshenko yêu cầu Tòa án Hiến pháp thừa nhận, cuộc đảo chính lật đổ ông Viktor Yanukovych hồi tháng 2/2014 là bất hợp pháp.
Viktor Yanukovych bị truy tố từ tháng 5/2017 và các công tố viên đề nghị mức án 15 năm tù giam đối với cựu Tổng thống Ukraine. Ngày 6/9/2017, Viện Tổng công tố Ukraine chính thức đưa ra cáo buộc đối với cựu Tổng thống Viktor Yanukovych – thâu tóm quyền lực thông qua “đảo chính Hiến pháp” năm 2010, trước khi bị Quốc hội phế truất năm 2014. Tháng 8/2018, khi trả lời phỏng vấn trên kênh truyền hình Gromadske TV, công tố viên Ruslan Kravchenko (người phụ trách vụ án của cựu Tổng thống Viktor Yanukovych) đã đề xuất thành lập một đơn vị đặc biệt để bắt ông Viktor Yanukovych và đưa cựu Tổng thống về nước xét xử và chấp hành án. Năm 2019, Tòa án quận Obolonsky ở Kiev tuyên án ông 13 năm tù vì phạm tội phản quốc. Sau đó, căn cứ theo Điều 110, Bộ luật Hình sự của Ukraine, bản án được tăng lên mức tù chung thân.
